SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ “TARİH” KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ MECAZLAR/ METAFORLAR YARDIMIYLA ANALİZİ

Metafor kavramı araştırmacılar tarafından farklı şekillerde tanımlanır. Lakoff ve Johnson (2005;25) metaforu; bir düşünce malzemesi, insan kavrayışının bir şekli ve sadece bir söz figürü değil aynı zamanda bir düşünce figürü olarak tanımlamıştır. Metaforlar, bir kişinin bir kavramı ya da olguyu algıladığı biçimde, benzetmeler kullanarak ifade etmesidir. Bu araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “tarih” kavramıyla ilgili kullandıkları metaforlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliğine devam eden 100 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma 2011-2012 akademik yılının bahar döneminde yapılmıştır. Bu araştırmada da sosyal bilgiler öğretmen adaylarının, “tarih” kavramına ilişkin sahip oldukları algıları ortaya çıkarmak için, öğretmen adaylarına, “Tarih…. gibidir; çünkü …” ifadesinin yazılı olduğu boş bir kağıt verilerek boşlukları doldurmaları istenmektedir. Çalışmanın verileri nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının “Tarih” kavramına ilişkin sahip oldukları algıları metaforlar aracılığıyla ortaya koymaktır. Bu genel amaç çerçevesinde, “sosyal bilgiler öğretmen adayları “Tarih” kavramına ilişkin sahip oldukları algıları hangi metaforlar aracılığıyla açıklamaktadır?” sorusunun cevabı araştırılmıştır. Araştırma neticesinde, katılımcılar tarafından tarih kavramına ilişkin zengin metaforların oluşturulduğu tespit edilmiştir. Oluşturulan metaforlar ve metafor açıklamaları tarihin genel manada bilinen, anlamı ve görevine uyumlu olarak ortaya çıkmıştır. Öğrenciler toplam 62 farklı metafor oluşturmuşlardır. Oluşturulan bu metaforlar 11 kategori altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Bilgiler Eğitimi, Metafor, Tarih, Tarih Metaforu.

THE ANALYSIS OF SOCIAL STUDIES TEACHER CANDIDATES’ PERCEPTIONS TOWARDS “HISTORY” CONCEPT WITH THE HELP OF METAPHORS

This research has been conducted to reveal the metaphors of social studies teacher candidates about “History” concept. Within 2011-2012 Academic Year, Spring Term, 100 social studies teacher candidates at University of Gaziosmanpaşa, Educational Faculty, Social Studies Education Department joined the study as the research group. The datum of the research conducted as the social studies teacher candidates’ completing the statement: “History is like ...., because …”. Phenomenon Scientific Pattern used with Qualitative Research Method’s Content Analysis Technique to analyse and interpret the collected datum. The aim of this research is to reveal the perception of the social studies teacher candidates about History by using metaphors. Within the frame of this general aim, answers to the question:“By which metaphors are the perception of the social studies teacher candidates about History explained? investigated. As a result of the research, the rich metaphors created by the participants on the concept of history have been identified. Metaphors and metaphors created descriptions, revealed that students' perspectives structure of history, on the meaning and mission. Students have created a total of 62 different metaphor. Created metaphors are investigated under the 11 themes.

Keywords:

Social Studies, Metaphore, History, History Metaphore.,

PDF

___

Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımını Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi. Milli Eğitim, 35(171), Çakıroğlu, O. (1987). “Cumhuriyet Döneminden Bu Yana Sosyal Bilgiler Öğretmeni Yetiştirmenin Dünü, Bu Günü, Yarını”, Gazi Üniversitesi Öğretmen Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü-Geleceği Sempozyumu. Ankara. Çelikten, M. (2006). “Kültür ve Öğretmen Metaforları” Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi Sayı 21. Yıl, 2006/2

Gay, L. R., Mills, G. E. & Airasian, P. (2009). Educational research: Competencies for analysis and application (9th edt.). USA: Pearson.

Geçit, Y. ve Gencer, G. (2011) Sınıf Öğretmenliği 1. Sınıf Öğrencilerinin Coğrafya Algılarının Metafor Yoluyla Belirlenmesi (Rize Üniversitesi Örneği). Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 23, Ocak. İstanbul

Gömleksiz, M.N., Kan, A. Ü. Ve Öner, Ü. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Metaforik Algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14/

Jenkins, K. (1997). Tarihi Yeniden Düsünmek. Çev. Bahadır Sina Şener. Dost KitabeviAnkara.

Koçbeker, B. N. ve Saban A. (2006). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Educational Sciences: Theory & Practice), cilt 6(2), s.461-522.

Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil (Çev. G. Y.Demir). İstanbul: Paradigma.

Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Pub.

Öztürk, Ç. (2007).Sosyal Bilgiler, Sınıf ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının ‘Coğrafya’ Kavramına Yönelik Metafor Durumları . Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 2, Palmquist, Ruth A. (2001). “Cognitive Style and Users’ Metaphors For The Web : AnExploratory Study”, Journal of Academic Librarianship, Vol : 27, Issue : 1. Saban, A. (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmen Adaylarının“Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar.Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, sayı 2(2), s.13115

Saban, A. (2008). “Okula İlişkin Metaforlar” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöntemi, Sayı:55

Safran, M. (1993). “Tarih Öğretiminin Eğitsel Amaçları”, Ankara: Belleten (220).

Semerci, Ç. (2007). “Program Geliştirme” Kavramına İlişkin Metaforlarla Yeni İlköğretim Programlarına Farklı Bir Bakış C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Aralık Sayısı, Cilt : 31 No:2

Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practice, 29 (2).

Taylor, William (1984). Metaphors of Education, Heineman Educational Books Ltd, London.

Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.

Vadebocoeur, Jennifer A.; Myriam N. Torres (2003). “Constructing and Reconstructing TeachingRoles : A Focus On Generative Metaphors and Dichotomies”, Discourse : Studies in the Cultural Politics of Education, Carfax Publishing, Vol : 24, No : 1.

Hacıfazlıoğlu, Ö.,Kardeniz, Ş., Dalgıç, G. (2011). Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliğine İlişkin Algıları: Metafor Analizi Örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Uluslar arası E- Dergi, Cilt:1 Sayı:1, Haziran.