RESMİ LİSELERDE ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin kişilik özelliklerinin bazı demografik değişkenlerle olan ilişki ve farklılıklarını ortaya koymaktır. Araştırma betimsel tarama modelinde yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, İstanbul’un Ataşehir, Beşiktaş, Güngören ve Ümraniye ilçelerindeki 22 resmi lisede görev yapan 407 öğretmen oluşturmaktadır. Öğretmenlerin kişilik özelliklerini belirlemek amacıyla Benet-Martinez ve John (1998) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Sümer ve Sümer (2005) tarafından yapılan “Beş Faktör Envanteri (BFI)” kullanılmıştır. “Beş Faktör Envanteri (BFI)” nin Alpha güvenirlik katsayısı ,699’dur. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin kişilik özelliklerinde en yüksek ortalamanın gelişime açıklık, en düşük ortalamanın da duygusal denge (nevrotiklik) alt boyutunda olduğu tespit edilmiş, ayrıca öğretmenlerin kişilik özellikleri ile demografik değişkenler arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Buna göre cinsiyet değişkeni ile özdisiplin, dışa dönüklük, uyumluluk ve nevrotiklik alt boyutu arasında; yaş değişkeni ile özdisiplin ve nevrotiklik arasında; medeni durum ile gelişime açıklık, özdisiplin, uyumluluk arasında; branş değişkeni ile gelişime açıklık ve dışa dönüklük arasında anlamlı farklılıklar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Kişilik, kişilik özellikleri, beş faktör, öğretmen, öğretmenlerin kişilik özellikleri.

ANALYSIS OF PUBLIC SCHOOL TEACHERS’ PERSONALITY TRAITS ACCORDING TO DEMOGRAPHIC VARIABLES

The aim of this study is to demonstrate the relations and differences between personality traits of teachers and some demographic variables. This research is designed in a descriptive survey model. The study group is composed of 407 teachers who are working in 22 public high schools from Ataşehir, Beşiktaş, Güngören and Ümraniye districts of Istanbul. Big Five Inventory, which is developed by Benet-Martinez and John (1998) and adapted to Turkish by Sümer and Sümer (2005), is used in order to assess the teacher personality traits. The scale of Alpha coefficient is, .699. As a result, teachers the highest average is in openness to experience and the lowest average is in neuroticism. Also it is found that significant differences exist between teachers’ personality traits and demographic variables. In accordance to this, significant differences are observed between gender variable and conscientiousness, extraversion, agreeableness, neuroticism. There are similar differences between marital status variable and openness to experience, conscientiousness, agreeableness. The differences between branch variable and openness to experience, extraversion are also significant.

Keywords:

Personality, personality traits, five factor, teacher, teacher’s personality traits.,

PDF

___

Bakioğlu, A. (2009) Çağdaş sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Basım, H. N., Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). "Beş Faktör Kişilik Özeliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi." Türk Psikoloji Dergisi, 24(63): 20–34.

Baymur, F. (1994). Genel psikoloji. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Benet-Martinez, V. & John, O. P. (1998). "Los Cinco Grandes Across Cultures and Ethnic Groups: Multitrait Multimethod Analyses of the Big Five in Spanish and English." American Psychological Association, 75(3): 729–750.

Burger, J.M. (2006). Kişilik: Psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri (Çev.İ. D. Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.

Çelikten, M. Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). "Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri." Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2): 207–237.

Demirci, S. (2003). Öğretmenlerde beş faktör kişilik özellikleri ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.

Digman, J. M. (1990). "Personality Structure: Emergence of the Five-Factor Model." Annual Review of Psychology, 41: 417–440.

Erkal, B. (2007). Kişilik kuramları. E. Özkalp (Ed.), Davranış bilimlerine giriş (s.239–260). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Eysenck, H. J. ve Wilson, G. (1995). Kişiliğinizi tanıyın (Çev. E. Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi.

İnanç, B. ve Yerlikaya, E. (2009). Kişilik kuramları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.

John, O. P., Donahue, E. M., ve Kentle, R. L. (1991). The big five inventory— Versions 4a and 54. Berkeley, CA: University of California, Berkeley, Institute of Personality and Social Research.

Kayabaşı, Y. ve Cemaloğlu, N. (2007). "Öğretmenlerin Sınıflarında Kullandıkları Disiplin Modellerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi." Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2): 149–170.

Köknel, Ö. (2005). Kaygıdan mutluluğa kişilik (17. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar. Kulaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (1989). "Reinterpreting the Myers-Briggs Type Indicator from the Perspective of the Five-Factor Model of Personality." Journal of Personality, 57(1): 17–40.

Mete, C. (2006). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile iş tatminleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Morgan, T. C. (1993). Psikolojiye giriş (Çev. H. Arıcı, I. Savaşır, O. İmamoğlu, O. Aydın, R. Bayraktar, İ. Dinç vd.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Moss, S. A., McFarland, J., Ngu, S., ve Kijowska, A. (2006). "Maintaining an Open Mind to Closed İndividuals: The Effect of Resource Availability and Leadership Style on the Association Between Openness to Experience and Organizational Commitment." Journal of Research in Personality, 41: 259–275.

NEO PI-R Kişilik Envanteri. (2010). Beş faktör modeli. http://www.assess.com.tr adlı web sitesinden 27.12.2010 tarihinde alınmıştır.

Ordun, G. (2005). "Kişilik Faktörleri ve Satış Temsilcilerinin Performansı Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Çalışma." İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 16(51): 56–68.

Pervin, L. A. ve John, O. P. (1997). Personality: Theory and resarch (7th ed.). NewYork: John Wiley & Sons.

Recepoğlu, E., Kılınç, A.Ç., F.Şahin ve Er, E. (2013). "Öğretim Elemanlarının Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki." Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/6 Spring 2013, p. 603-617, ANKARA-TURKEY.

Sayar, K. ve Dinç, M. (2008). Psikolojiye giriş. İstanbul: Nesir Matbaacılık.

Schmitt, D. P., Allik, J., McCrae, R. R. ve Benet-Martinez, V. (2007). "The Geographic Distribution of Big Five Personality Traits: Patterns and Profiles of Human Selfdescription Across 56 Nations." Journal of CrossCultural Psychology, 38: 173-212.

Schmitt, D. P., Realo, A., Voracek, M., ve Allik, J. (2008). "Why Can't A Man Be More Like A Woman? Sex Differences in Big Five Personality Traits Across 55 Cultures." Journal of Personality and Social Psychology, 94: 168–182. Somer, O., Korkmaz, M. ve Tatar, O. (2004). Kuramdan uygulamaya beş faktör kişilik modeli ve beş faktör kişilik envanteri (5FKE). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.

Somer, O. (1998). "Türkçede Kişilik Özelliği Tanımlayan Sıfatların Yapısı ve Beş Faktör Modeli." Türk Psikoloji Dergisi, 13(42): 17–32.

Sümer, N. ve Sümer, H. C. (2005) Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği (Yayınlanmamış çalışma).

TDK. (1988). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Telef, B. B. ve Yazıcı, H. (2009). "Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri, Stresle Başa Çıkma Yolları ve Kontrol Algıları Arasındaki İlişkiler." Milli Eğitim, 183: 259–271.

Tuzcuoğlu, S. (2005). Kişilik gelişimi. B. Aydın (Ed.), Gelişim ve öğrenme (s.123– 156). Ankara: Nobel Yayınları.

Zel, U. (2007). Yönetimde kişilik ve kişilik teorileri. S. Güney (Ed.), Yönetim ve organizasyon (s.491–528). Ankara: Nobel Yayınları.

Zhang, L. (2008). "Düşünce tarzları ve beş büyük kişilik özelliğin tekrar gözden geçirilmesi" (Çev. E. A. Aslan ve E. Akkaya). Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 27: 39–51.