DEMOKRAT PARTİNİN İKİNCİ KONGRESİNDE KABUL EDİLEN “MİLLİ TEMİNAT ANDI”NIN İKTİDAR-MUHALEFET İLİŞKİLERİNE ETKİSİ

Türkiye’nin demokrasi tarihini anlamak için iktidar-muhalefet ilişkileri önemli bir parametre olabilir. İktidar muhalefet ilişkilerini anlayabilmek için parti kongrelerine bakmak önemlidir. Bu çalışmada DP’nin İkinci kongresi ve sonrasından 1950 seçimlerine kadar olan zaman dilimindeki iktidar muhalefet ilişkileri analiz edilecektir. 1949 yılında yapılan DP İkinci Kongresi, iktidar muhalefet ilişkilerinin belli ölçüde yumuşadığı bir ortamda yapılmıştır. Ancak DP, 1946 seçimlerinden sonra yapılan ara seçimlere girmemiştir. DP’nin seçimlere girmeme nedeni Demokrasi ile uyumlu bir Seçim Kanununun yapılmamış olmasıdır. DP İkinci Kongre sonrasında kabul edilen “Milli Teminat Andı”nın en önemli vurgusu demokratik usullere uygun bir Seçim Kanununun yapılmasıdır. DP’nin bu talepleri kısmen kabul edilmiş ve yeni seçim sistemi ile yapılan 1950 seçimlerini DP kazanmış ve 27 yıllık CHP iktidarı sona ermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, İktidar-Muhalefet İlişkisi, Parti Kongreleri

EFFECTS OF "NATIONAL COMMITMENT OATH" ACCEPTED AT THE DEMOCRAT PARTY’S SECOND CONGRESS ON THE POWER-OPPOSITION RELATIONS

Power-opposition relations to understand the history of Turkey's democracy could be an important parameter. It’s important to look at party congresses in order to understand the power-opposition relations. The Second Congress of DP held in 1949 was took place in an environment where the power-opposition relations had softened to a certain extent. The most important emphasis of the "National Assurance Oath" adopted after the DP Second Congress is making Election Law in line with democratic procedures.DP’s demands were partially accepted and DP won 1950 elections held with new election system and 27-year CHP rule came to end. In this study, power-opposition relations from DP's second congress until 1950 election will be analyzed. The sources used in this study are the newspapers of period, the memories of those who lived in the period, and the reports of Grand National Assembly of Turkey journals. Articles and books about the subject have also been researched.

Keywords:

Democrat Party, Republican People's Party, Power-Opposition Relations,

PDF

___

Referans1 Ahmad, F. (1994). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980). İstanbul: Hil Yayınları.

Referans2 Anadol, C. (2004). Türk Siyaset Tarihinde Demokrat Parti. İstanbul: Yeni Kuvayi Milliye Yayınları.

Referans3 Ayın Tarihi Dergisi, (Mayıs 1946). No:150.

Referans4 Bağlum, K. (1991). Anıpolitik 1945-1960. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Referans5 Bakan, S, Hakan, Ö. (2013). “Türkiye’de 1946-1960 Dönemi İktidar Muhalefet İlişkileri: Cumhuriyet Halk Partsisi (CHP) Demokrat Parti (DP)’ye Karşı”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1): 363-397

Referans6 Bila, H. (1999). CHP 1919-1999. İstanbul: Doğan Kitapçılık.

Referans7 Burçak, R. S. (1979). Türkiye’de Demokrasi’ye Geçiş (1945-1950). İstanbul: Olga Matbaası.

Referans8 C.H.P. Program ve Tüzüğü. (1947).

Referans9 Erim, N. (30.05.1946). “Demokrasi Gaye midir, Vasıta mıdır?”. Ulus.

Referans10 Erim, N. (12.01.1947). “Demokrat Parti Kurultayı Dağıldıktan Sonra”. Ulus.

Referans11 Eriş, M. (2012). Osmanlıdan Günümüze Demokratikleşme Sürecinde Türk Siyasi Hayatı ve Kemalizm. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.

Referans12 Esmer, A.Ş. (16.01.1947), Hürriyeti Baltalama Misakı, Ulus.

Referans13 Fersoy, O. C. (1978). Bir Devre Adını Veren Başbakan- Adnan Menderes. İstanbul: Hun Yayınları.

Referans14 Giritlioğlu, F. (1965). Türk Siyasi Tarihinde Cumhuriyet Halk Partisini Mevkii. Ankara: Ayyıldız Matbaası.

Referans15 Güngör, S. (2004). Muhalefette CHP. Ankara: Alternatif Yayınları.

Referans16 Hürriyet, (06.06.1949). ”Demokrat Partinin Dünkü Toplantısı”.

Referans17 Hürriyet, (17.06.1949). “Müstakil Demokratların İfşaatı”.

Referans18 Hürriyet, (18.06.1949). “D.P. Kongresi İçin Hazırlıklar”.

Referans19 Hürriyet, (19.06.1949). “D.P. Büyük Kongrsi Yarın Toplanıyor”.

Referans20 Hürriyet, (20.06.1949). “D.P Büyük Kongresi Bu Sabah Açılıyor”.

Referans21 Hürriyet, (21.06.1949). “D.P.nin İkinci Büyük Kongresi”.

Referans22 Hürriyet, (22 Nisan 1949). “Adnan Menderes’in Haklı Şikayetleri”.

Referans23 Hürriyet, (22.06.1949). “D.Parti Kongresinin İkinci Günü Çok Hararetli Münakaşalarla Geçti”.

Referans24 Hürriyet, (23.06.1949). “D.P Büyük Kongresinin Üçüncü Gününden İntibalar”.

Referans25 Hürriyet, (28.06.1949). “Milli Husumet Andı,, na Cevap Olarak Hükemet Dün Akşam Bir Beyanname Neşretti”.

Referans26 İnan, S.(2002). Muhalefette Andan Menderes 1945-1950. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. Isparta.

Referans27 İncioğlu, N. K. (2007). “Türkiye’de Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları”. Türkiye’de Siyaset:Süreklilik ve Değişim. Ed. Ersin Kalaycıolğu, Ali Yaşar Sarıbay. İstanbul: Der Yayınları. 265-277.

Referans28 Kabasakal, M. (1991). Türkiye’de Siyasi Parti Örgütlenmesi, 1908-1960. İstanbul: Tekin Yayınevi.

Referans29 Kara, S. (2012). Tek partiden çok partili hayata geçiş sürecinde Türkiye’de din politikaları üzerindeki değişim üzerine 1945-1950. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bilim Dalı. Konya.

Referans30 Karpat, H. K. (2013). Türk Demokrasi Tarihi. (Edit. N. Akbıyık). İstanbul: Timaş Yayınları.

Referans31 Kocabaş, S. (2009). T.C Devleti Tarihi 4- İnönü Dönemi Milli Şef yönetimi-Demokrasiye Geçiş 1938-1950. İstanbul: Süleyman Kocabaş Kütüphanesi.

Referans32 Koçak, C. (2016). Türkiye’de İki Partili Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950)- Uzlaşma. C.5. İstanbul: İletişim Yayınları.

Referans33 Lewis, B. (1991). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Referans34 Menderes, A. (19.05.1946). T”eessür Verici Bir Manzara”. Vatan.

Referans35 Özata, M. (2014). Türkiye-ABD İlişkileri (1943-1945). İstanbul: Akademi Titiz Yayınları.

Referans36 Öztürkci, A. (2019). “Siyasal Katılım ve İfade Özgürlüğü Bağlamlarında Demokrat Parti İkinci Büyük Kongresi (20-25 Haziran 1949)”. Mediterranean Journal of Humanities, IX/1, 287-299 DOI: 10.13114/MJH.2019.464.

Referans37 Salim, B. R. (1979). Türkiye’de Demokrasi’ye Geçiş (1945-1950). İstanbul: Olga Matbaası.

Referans38 Son Posta. (29.06.1949). “Bayar Hükümetin Beyannamesini Cevaplandırdı”.

Referans39 Şahingiray, Ö. (1999). Celal Bayar’ın Söylev ve Demeçleri, 1946-1950- Demokrat Partinin Kuruluşundan İktidara Kadar Politik Konuşmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.

Referans40 Şeyhanlıoğlu, H. (2012). “12 Temmuz Beyannamesi’nin siyasal etkileri ve önemi siyasal hayatımızda çatışma çözümüne bir başarı örneği”. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), 77-100.

Referans41 Tanör, B. (1998). Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri. 3. Baskı. İstanbul: Afa Yayınları.

Referans42 Taşyürek, M. (2009). Adnan Menderes. İstanbul: Anonim Yayıncılık.

Referans43 TBMM Tutanak Dergisi, (01.11. 1949). D. 8 B. 1, O.4, c.21

Referans44 TBMM Tutanak Dergisi, (05.08.1946.). D.8, B.1, O.1, c.1.

Referans45 TBMM Tutanak Dergisi, (16.02.1950). D.8, B.48, O.2, C.24.

Referans46 Ulus, (10.05.1949). “C.H.P. Genel Başkan Vekili Dedi ki”.

Referans47 Ulus, (22.06.1949). “D.P.Kongresinde Dikkate Değer Bir Tenkid Yapıldı”.

Referans48 Ulus, (23.06.1949). “D.P.Kongresinin Üçüncü Günü de Hayli Cünbüşlü Geçti”.

Referans49 Ulus, (28.06.1949). “Hükümetimiz Dün Akşam Bir Tebliğ Yayınladı”.

Referans50 Uyar, H. (1998). Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Fırkası. İstanbul. Boyut Yayın Grubu.

Referans51 Uzun, H. (2012-Güz/Autumn).”İktidarını Sürdürmek İsteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı: Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1947 Olağan Kurultayı”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi Journal Of Modern Turkish History Studies, XII/25, 101-139.

Referans52 Vatan, (10.09.1947). “Recep Peker Nihayet İstifa Etti”.

Referans53 Yalman, A. E.(yy). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim. C.4 (1945-1971).

Referans54 Yılmaz, M. (Eylül-Ekim 1997). “Devlet, Şeref Haysiyet”. Türkiye Günlüğü, S.47, 28-31.

Referans55 Zafer, (01.07.1949). “Celal Bayar’ın Nutku Vatani Bir Nutuktur”.

Referans56 Zafer, (01.07.1949). “Vaid, And, Besa, Yemin kitle üzerinde tesirsizdir”.