Biyolojide Uygulanan Dizgeli Eğitimin Yaratıcı Düşünce Erişisine Etkisi
Bu araştırmanın amacı, biyolojide uygulanan dizgeli eğitimin yaratıcı düşünce erişisine etkisini incelemektir. Deneysel modellerden “tek grup öntest-sontest” deseni kullanılan araştırma Artvin ilçe merkezindeki bir Anadolu lisesinde 9. sınıfa devam eden 30 öğrenciyle yürütülmüştür. Veri toplama aracı olan Torrance Yaratıcı Düşünce Testleri [TYDT] sözel ve şekilsel A formu öğretim süreci başında gruba öntest olarak uygulanmıştır. Biyolojideki “Bilinçli Birey ve Yaşanabilir Çevre” ünitesi dizgeli eğitim modeline uygun olarak işlenmiştir. TYDT sözel ve şekilsel B formu öğretim süreci sonunda gruba sontest olarak uygulanmıştır. Grubun ön test-son testlerinin karşılaştırılmasında; bağımlı gruplar t testi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; TYDT sözel forma ait; akıcılık 1, esneklik 1 ve 3, orijinallik 2 puan ortalamalarında son testler lehine anlamlı bir farklılık varken, orijinallik 7 puan ortalamalarında anlamlı bir azalma vardır. TYDT şekilsel forma ait; akıcılık, çizgilerin sentezi, sınırları uzatma veya geçme ve fantazi puan ortalamalarında sontestler lehine anlamlı bir farklılık vardır. Araştırma bulgularına göre; dizgeli eğitimin yaratıcı düşüncenin bazı boyutlarını arttırmada etkili olduğu sonucuna varmak mümkündür.
The Effect of Systematic Education Applied in the Biology, on the Achievement of Creative Thinking
The purpose of this study is to examine the effect of systematic education applied in biology on the achievement of creative thinking. This research uses “single group pretest-posttest” design among experimental models, and has been conducted with 30 students continuing 9th grade in an Anatolian high school in central town of Artvin. As the data collection tool, Verbal and figural A forms of Torrance Tests of Creative Thinking [TTCT] was applied to the group as a pretest in the beginning of teaching process. The unit “Conscious Individual and Habitable Environment” in the biology was discussed in accordance with the systematic education model. Verbal and figural B forms of TTCT were applied to the group as the posttest at the end of the teaching process. Dependent t-test was used in the comparison of pretest and posttests of the group. According to the study findings, while there is a significant difference in favor of posttests in the average scores of fluency 1, flexibility 1 and 3, and of originality 2 scores in the TTCT verbal form, and there is a significant decrease in originality 7 scores. There is a significant difference in favor of posttests in the average scores of fluency, synthesis of lines, extending or breaking boundaries and fantasy scores in the TTCT figural form. According to study findings, it is possible to conclude that systematic education is effective to develop some aspects of creative thinking.
___
- Akdağ, M. ve Güneş, H. (2003). Öğretmen rolünün yaratıcı bir sınıf ortamı
oluşturmasındaki önemi. Milli Eğitim Dergisi, 159, 60-73.
- Akkaş, E. (2013). Bilim ve sanat merkezlerindeki uyum ve destek eğitimi
programlarının üstün yeteneklilerde yaratıcılığa etkisi [Special Issue]. Üstün
Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 108-116.
- Alacapınar, F. G. (2007). Geleneksel, bilgisayarlı, dizgeli eğitim ve erişi. Eurasian
Journal of Educational Research, 29, 13-24.
- Antika, R. N. ve Nawawi, S. (2017). The effect of project based learning model in
seminar course to student’s creative thinking skills. Jurnal Pendidikan Biologi
Indonesia, 3(1), 72-79.
- Arıdağ, L. ve Aslan, A. E. (2012). Tasarım çalışmaları-1 stüdyosunda uygulanan
yaratıcı drama etkinliklerinin mimarlık öğrencilerinin yaratıcı düşünce
becerilerinin gelişimine etkisi. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E.
Dergisi, 7(1), 49-66.
- Aslan,
A. E. (1994). Yaratıcı düşünceli bireylerin psikolojik
Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
ihtiyaçları.
- Aslan, A. E. (2001). Torrance Yaratıcı Düşünce Testi’nin Türkçe versiyonu. Marmara
Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 19-40,
İstanbul.
- Aslan, A. E. ve Puccio, G. (2006). Developing and testing a Turkish version of
Torrance tests of creative thinking: A study of adults. Journal of Creative
Behavior, Massa-chusetts: 40(3), 163-78.
- Aslan, S. (2012). Birleştirilmiş sınıflı okullarda dizgeli eğitimin akademik başarıya ve
tutuma etkisi. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
- Atıcı, T. ve Bora, N. (2004). Ortaöğretim kurumlarında biyoloji eğitiminde kullanılan
öğretim metotlarının ders öğretmenleri açısından değerlendirilmesi ve öneriler.
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 51-64.
- Aydın, B. ve Canel, A. N. (2002). İlköğretim ikinci kademe seviyesindeki ergenlerin
denetim odağı özelliklerinin yaratıcı düşünceye etkisi. Marmara Üniversitesi
Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 71-84, İstanbul.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.
(2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5. bs.). Ankara: Pegem Akademi
Yayıncılık.
- Calvo, I., Arruarte, A., Elorriaga, J. A., Larrañaga, M. ve Conde, A. (2011). The use of
concept maps in computer engineering education to promote meaningful
learning, creativity and collaboration. Frontiers in Education Conference (FIE),
2011 içinde (pp. T4G-1). IEEE.
- Chesimet, M. C., Githua, B. N. ve Ng'eno, J. K. (2016). Effects of experiential
learning approach on students' mathematical creativity among secondary
school students of kericho east sub-county, Kenya. Journal of Education and
Practice, 7(23), 51-57.
- Chulvi, V., González-Cruz, M. C., Mulet, E. ve Aguilar-Zambrano, J. (2013). Influence
of the type of idea-generation method on the creativity of solutions. Research
in Engineering Design, 24(1), 33-41.
- Cox, R. S. (1977). Rewarding instructions vs brainstorming on creativity test scores
of college students. Psychological Reports, 41(3), 951-954.
- Dikici, A. (2013). Yaratıcılığı destekleyen ilköğretim öğretmenleri indeksi ölçeği’nin
Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 307-
324.
- Doğan, N. (2010). Yaratıcı Düşünme ve Yaratıcılık. Ö. Demirel (Ed.). Eğitimde Yeni
Yönelimler içinde (pp. 167-192). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Duman, B. (2009). Dizgeli öğretimin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme ve
demokratik tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
- Duran, C. ve Saraçoğlu, M. (2009). Yeniliğin yaratıcılıkla olan ilişkisi ve yeniliği
geliştirme süreci. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 57-71.
- Durdukoca, F. Ş. (2013). Dizgeli eğitim ve düz anlatım yöntemleriyle işlenen öğretim
uygulamalarının öğretmen adaylarının epistemolojik inanç, öğrenme
yaklaşımları, üstbilişsel farkındalık ve akademik başarılarına etkisi. Doktora
tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
- Eldemir, A. C. (2010). Geleneksel Türk sanat müziği dersinde dizgeli öğretim
yönteminin öğrenci erişisine ve kalıcılığa etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi,
Ankara.
- Emir, S. ve Bahar, M. (2003). Yaratıcılıkla ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri. Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 91–110.
- Emir, S., Erdoğan, T. ve Kuyumcu, A. (2007). Türkçe öğretmenliği öğrencilerinin
yaratıcı düşünme düzeyleri ile sosyo-kültürel özelliklerinin ilişkisi. İstanbul
Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 73-87.
- Ercan, S. (2010). Fen öğretiminde yaratıcı düşünme tekniklerinden sinektik
kullanımına yönelik bir eylem araştırması. Yüksek lisans tezi, Sakarya
Üniversitesi, Sakarya.
- Esquivel, G. B. (1995). Teacher behaviors that foster creativity. Educational
Psychology Review, 7(2), 185-202.
- Güneş, M. H. ve Demir, S. (2013). Endokrin sistem konusunun altı şapkalı düşünme
tekniğiyle anlatılmasının öğrenci başarısı üzerine etkisi. Türk Fen Eğitimi
Dergisi, 10(2), 101-115.
- Hummell, L. (2006). Synectics for creative thinking in technology education: an
instructor using Synectics and creative problem-solving techniques can teach
students to solve a multitude of academic challenges. The Technology
Teacher, 66(3), 22-28.
- Isaksen, S. G. ve Parnes, S. J. (1985). Curriculum planning for creative thinking and
problem solving. The Journal of Creative Behavior, 19(1), 1-29.
- Işık, A. D. (2012). Sunular yardımıyla öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini
geliştirme. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 89-96.
- Kapıcıoğlu, M.O.K. (2006). Dizgeli öğretimin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi,
Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Karataş, S. ve Özcan, S. (2010). Yaratıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin yaratıcı
düşünmelerine ve proje geliştirmelerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 11(1), 225-243.
- Kayabaşı, Y. (1997). Programlandırılmış dünya bankası eğitim projesi ve geleneksel
öğretime göre eğitim gören öğrencilerin erişi ve kalıcılık düzeyleri. Doktora
tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Kılıç, A. (2000). İlk okuma yazma öğretiminde programlandırılmış öğretime göre
metin yönteminin etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi,
Ankara.
- Kılınç, U. A. (2007). Bir öğretim stratejisi olarak kavram haritalarının kullanımı.
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 21-48.
- Koçak, M. (2004). Sosyal bilgiler dersinde programlandırılmış (dizgeli) öğretimin
erişiye, kalıcılığa ve derse karşı tutuma etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans
tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
- Koçoğlu, Ç. ve Köymen, Ü. (2003). Öğrencilerin hiperortam tasarımcısı olarak
katıldığı öğrenme çevresinin yaratıcı düşünmeye etkisi. The Turkish Online
Journal of Educational Technology, 2(3), 127-136.
- Koray, Ö. (2004). Fen eğitiminde yaratıcı düşünmeye dayalı öğrenmenin öğretmen
adaylarının yaratıcılık düzeylerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim
Yönetimi, 10(4), 580-599.
- Küçükoğlu, A. (2007). Dizgeli öğretimin öğrenci erişisine etkisi. Doktora tezi, Atatürk
Üniversitesi, Erzurum.
- Mangır, M. ve Aral, N. Ç. (1991). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki dokuz yaş
çocuklarının yaratıcılıklarını etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Eğitim ve
Bilim, 15(79).
- Meadow, A. ve Parnes, S. J. (1959). Evaluation of training in creative problem
solving. Journal of Applied Psychology, 43(3), 189-194.
- Memişoğlu, H. (2003). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının
öğretiminin
programlandırılmış
öğretime
göre
değerlendirilmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Ortaöğretim 9. Sınıf Biyoloji Dersi Öğretim Programı.
Ankara.
- Mohamed, A. S. E. ve Ahmed, E. M. (2016). The effect of using the six thinking hats
strategy in teaching health and fıtness course on the development of creative
thinking and the academic achievement level. Ovidius University Annals,
Series Physical Education & Sport/Science, Movement & Health, 16(2), 209-
212.
- Mumford, M. D., Baughman, W. A., Maher, M. A., Costanza, D. P. ve Supinski, E. P.
(1997). Process-based measures of creative problem-solving skills: IV.
Category combination. Creativity Research Journal, 10(1), 59-71.
- Nakiboğlu, M. (2003). Kuramdan uygulamaya beyin fırtınası yöntemi. Türk Eğitim
Bilimleri Dergisi, 1(3).
- Otacıoğlu, S. G. (2005). Müzik öğretmenliği piyano eğitimi dersi için bir model
denemesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Öncü, T. (1992). Yaratıcılığın betimlenmesi ve yaratıcılık üzerine çevresel etkiler.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi,
14, 255-264.
- Öntaş, T. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde yapılandırmacı yaklaşım ile
dizgeli eğitimin öğrenci erişisine etkisi arasındaki fark. Anadolu Eğitim Liderliği
ve Öğretim Dergisi, 2(2), 43-51.
- Özben, Ş. ve Argun, Y. (2005). Buca eğitim fakültesi öğrencilerinin yaratıcılık
boyutları puanlarının karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim
Fakültesi Dergisi, 18, 16-23.
- Özen, Y. (2012). Yaratıcı öğrenme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler
Elektronik Dergisi, 3(6), 231-256.
- Özerbaş, M, A. (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve
bilgilerin kalıcılığa etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675-705.
- Özkök, A. (2005). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı yaratıcı problem çözme öğretim
programının yaratıcı problem çözme becerisine etkisi. Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 159-167.
- Öztürk, Ş. (2004). Eğitimde yaratıcı düşünme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 18, 77-84.
- Palandökenlier, İ. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi çalışma kitaplarında yer alan
etkinliklerin yaratıcı düşünme becerisi açısından değerlendirilmesi. Yüksek
lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Park-Gates, S. (2001). Effects of group interactive brainstorming on creativity.
Doktora tezi, Virginia Polytechnic Institute and State University. Virginia.
- Piji, D. (2006). Dizgeli öğretime göre geliştirilen eşlik dersi programının akademik
başarıya, tutuma, yeterlik algısına ve kalıcılığa etkisi. Doktora tezi, Marmara
Üniversitesi, İstanbul.
- Reis, S. M. ve Renzulli, J. S. (1994). Promoting creativity in talented adolescents.
Storrs: The University of Connecticut. https://gifted.uconn.edu/schoolwide-
enrichment-model/promoting_creativity_talented_adolescents
adresinden
Mayıs 2017 tarihinde edinilmiştir.
- Seo, Y. H. ve Kim, J. H. (2016). Analyzing the effects of coding education through
pair programming for the computational thinking and creativity of elementary
school students. Indian Journal of Science and Technology, 9(46).
- Sezginsoy, B. ve Akkoyunlu, B. (2011). Sosyal bilgiler dersinde tarih bilinci
oluşturmada dizgeli öğretimin etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 41, 211-422.
- Sönmez, V. (2004a). Dizgeli Eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Sola, E. (2016). An experimental ınvestigation of the state of creativity, critical
thinking and creativity training in undergraduate engineering students. Doktora
Tezi, Central Florida University, Florida.
- Sönmez, V. (1993). Yaratıcı Okul, Öğretmen, Öğrenci, Yaratıcılık ve Eğitim. Türk
Eğitim Derneği, Eğitim Dizisi.
- Sönmez, V. (2003). Dizgeli öğretimle sınıf ortamında doğrudan demokrasi. Eurasian
Journal of Educational Research, 11, Ankara.
- Sönmez, V. (2011). Eğitim Felsefesi (10. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Sönmez, V. (2004b). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı (9. bs.). Ankara: Anı
Yayıncılık.
- Sönmez, V. (2008). Gelecekteki Olası Eğitim Sistemleri (3. bs.). Ankara: Anı
Yayıncılık.
- Sünbül, A. M. (2000). Yaratıcılık ve sınıfta yaratıcılığın geliştirilmesi. Selçuk
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 82-94.
- Şahin, Ç. (2005). Aktif öğretim yöntemlerinden beyin fırtınası yöntemi ve uygulaması.
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 441-450.
- Şen, Ç. (2012). Dizgeli öğretim modelinin güzel sanatlar ve spor liselerinde yapılan
viyolonsel dersinde öğrenci başarısına etkisi. Doktora tezi, Marmara
Üniversitesi, İstanbul.
- Şentürk, C. (2015). Hayat bilgisi dersinde uygulanan dizgeli eğitim yönteminin
etkililiğinin incelenmesi ve maliyetinin analizi. Uluslararası Eğitim Bilimleri
Dergisi, 2(4), 513-529.
- Tajdari, M. ve Mousavi, R. (2016). Comparing the effects of cooperative teaching
method and probing method on boy student creativity in science curriculum of
the third grade elementary schools of district 4. Journal of Administrative
Management, Education and Training, 12(4), 471-482.
- Takkaç, A. (2007). Dizgeli eğitimin sosyal bilgiler dersinde 5. sınıf öğrencilerinin
erişilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi,
Ankara.
- Temizkan, (2011). Türkçe öğretiminde yaratıcı düşünmeyi geliştirme bakımından
Nasreddin Hoca Fıkraları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
8 (16), 195-223.
- Toklucu, S. K. (2013). İşbirliğine dayalı öğrenme yöntemi ile dizgeli eğitimin 4. sınıf
sosyal bilgiler dersinde başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisinin
karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
- Üstündağ, T. (2009). Yaratıcılığa Yolculuk (4. bs.). Ankara: Pegem Akademi
Yayıncılık.
- von Thienen, J., Royalty, A. ve Meinel, C. (2017). Design thinking in higher
education: how students become dedicated creative problem solvers.
Handbook of Research on Creative Problem-Solving Skill Development in
Higher Education içinde (pp. 306-328). IGI Global.
- Yaman, S. ve Yalçın, N. (2005). Fen bilgisi eğitiminde probleme dayalı öğrenmenin
sınıf öğretmenliği adaylarının akademik başarı ve yaratıcı düşünme
becerilerine etkisinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 5(2), 107-121.
- Yanpar, T., Koray, Ö., Parmaksız, R. Ş. ve Arslan, A. (2006). İlköğretim öğretmen
adayları tarafından hazırlanan el yapımı ve teknoloji temelli materyallerin
yaratıcılık boyutları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim
Yönetimi, 12(1), 129-148.
- Yıldız, F. Ü. ve Şener, T. (2003). Okul Öncesi Dönemde Yaratıcılık Eğitimi ve
Yaratıcı Etkinliklerde Kullanmak İçin Materyal Hazırlama (1. bs.). Ankara:
Nobel Yayın Dağıtım.
- Yılmaz Özalp, E. (2005). Yaratıcı düşünme testi – resim üretme Türkçe versiyonu.
Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Yiğit, Ö. E. ve Erdoğan, T. (2008). Sosyal bilgiler dersinde uygulanan öyküleştirme
yönteminin ilköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme düzeylerine
etkisi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (3), 399-416.
- Yokuş, T. (2010). Dizgeli eğitime dayalı gitar dersi öğretim programının öğrencilerin
başarı düzeyine etkisi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler
Araştırmaları Dergisi, 5(1), 139-156.