CUMHURBAŞKANININ DÖNEM SINIRI

Cumhuriyet tarihimizde Cumhurbaşkanlığı seçimi her zaman çok önemli bir olay olarak görülmüştür. Parlamenter sistem döneminde olduğu gibi Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi döneminde de bu durum böyledir. Ama özellikle Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde daha büyük bir öneminin olduğu yadsınamaz. "Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir." şeklindeki Anayasa’nın 101 inci maddesinin 2 nci fıkrasının hükmü nasıl anlaşılmalıdır. Konunun lehinde ve aleyhinde çeşitli değerlendirmeler yapılmaktadır. Farklı yorumların yapıldığı bu konunun hukuki olması nedeniyle hukuki yorum yapılması gerekmektedir. Konu hukuki olmakla birlikte siyaset bilimi yönü de yadsınamaz. Bu nedenle konu, hukuki ve siyasi açıdan incelenebilir. Şüphesiz ki son sözü Yüksek Seçim Kurulu söyleyecektir. Anayasa’nın “Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.” hükmünün doğru yorumlanması gerekmektedir. Bu hükme dayanarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2014 yılında ve 2018 yılında iki defa Cumhurbaşkanı seçildiği ve üç defa seçilme yasağına takıldığı, bu sebeple 2023 yılında yapılacak seçimlerde aday olamayacağı iddia edilmektedir. 16 Nisan 2017’de yapılan halk oylaması sonucunda 21 Ocak 2017 tarihli ve 6771 sayılı kanunla, 2709 sayılı Anayasa’da yapılan anayasa değişikliği yürürlüğe girdi. 6761 sayılı kanunun 18’inci maddesine göre, 101 inci maddenin yürürlüğe giriş tarihi, “yapılacak ilk TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin takvimin başladığı tarih” olarak kabul edilmiştir. 2017 anayasa değişikliği ile Anayasanın 101’inci maddesi tamamen değişti ve bu madde 30 Nisan 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. Yapılan tartışmalarda odak noktanın, Anayasanın 101’inci maddesinin yorumlanması, Anayasa değişikliğinin anlamı ve zaman bakımından uygulanması sorunu olduğu belirtilebilir. Kuşkusuz ki, 12 nci Cumhurbaşkanı 2023 seçimlerinde Cumhurbaşkanlığına aday olabilir.

Anahtar Kelimeler:

Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan, 12’nci Dönem, Dönem Sınırı., President, Presidency, President Erdogan, 12. Term President, Term Limit

The President's Term Limit

Presidential election has always been seen as a very important event in our republican history. As in the parliamentary system period, this is also the case in the Presidential government system period. But it is undeniable that it has a greater importance especially in the presidential government system. "The President's term of office is five years. A person can be elected President a maximum of two times." How should the provision of the second paragraph of Article 101 of the Constitution be understood? Various evaluations are made for and against the subject. Due to the fact that this issue, which has different interpretations, is legal, it is necessary to make a legal interpretation. While the subject is legal, the political science aspect is also undeniable. For this reason, the issue can be examined from a legal and political point of view. Undoubtedly, the Supreme Election Board will have the last word. The provision of the Constitution, “A person can be elected President at most two times” must be interpreted correctly. Based on this provision, it is claimed that the 12th President was elected President twice, in 2014 and 2018, and was banned from being elected three times, therefore, he cannot be a candidate in the elections to be held in 2023. As a result of the referendum held on April 16, 2017, the constitutional amendment made in the Constitution No. 2709 entered into force with the Law No. 6771 dated January 21, 2017. According to Article 18 of Law No. 6761, the date of entry into force of Article 101 has been accepted as "the date on which the calendar for the first GNAT and Presidential elections began". With the 2017 constitutional amendment, Article 101 of the Constitution was completely changed and this article entered into force on April 30, 2018. It can be stated that the focus of the discussions is the interpretation of Article 101 of the Constitution, the meaning of the constitutional amendment and its implementation in terms of time. Undoubtedly, the 12th President can be a candidate for the Presidency in the 2023 elections.

Keywords:

President, Presidency, President Erdogan, 12. Term President, Term Limit,

PDF

___

Başgil A F, Esas Teşkilat Hukuku, Birinci Cilt: Türkiye Siyasi Rejimi ve Anayasa Prensipleri, 1. Fasikül, Baha Matbaası, İstanbul, 1960.
Bradley A W/ Ewing K D, Constitutional and Administrative Law, 13th Edition, Pearson/Longman, England, London, 2003.
Conor O’M, “Bringing The Living Constitution To The Life: Interpreting Constitutional Rights In Changing Societis”, Uluslararası Anayasa Kongresi, Düzenleyen İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, İstanbul, 2012, C. II, ss. 104-108.
Giritli İ, Hükümet Tasarrufları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1958.
Jeffrey J, "The Rule of Law and Its Underlying Values", Derleyenler: Jeffrey J and Dawn O, The Changing Constitution, Sixth Edition, Oxford University Press, 2007, ss. 5-24.
Jeffrey E T, “Understanding Rule of Law/Supremacy of Law and Underlying Obstacles in Turkey and Around the World”, Uluslararası Anayasa Kongresi, Düzenleyen İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, C. II, İstanbul, 2012.
Koçak M, “Hukuk Devleti ve Türkiye”, Uluslararası Anayasa Kongresi, Düzenleyen İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, C. II, İstanbul, 2012.
Louis H / Albert J R (edited by), Constitutionalism And Rights, The Influence of the United States Constitution Abroad, Columbia University Press, New York, 1990.
Memiş E, Anayasaya Uygun Yorum, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2007. Metin Y, Ölçülülük İlkesi Karşılaştırmalı Bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Seçkin, Ankara, 2002.
Oder B E, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Hukuksal Yöntembilime Dayalı Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Beta, İstanbul, 2010.
Özbudun E, "İngiliz Hukukunda Hükümet Tasarrufları", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1-4, 1961, ss. 333-372. Özbudun E, Anayasalcılık ve Demokrasi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
Redlich N/Attanasio J/Goldstein J K, Understanding Constitutional Law, Third Edition, New York: LexisNexis Publication, 2004.
Soysal M, Anayasanın Anlamı, 7. Baskı, İstanbul, 1987.
Şentop M,“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İki Defadan Fazla Cumhurbaşkanı Seçilememe Kuralı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.50, Nisan 2022, ss. 1-40.
Teziç E, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), Gözden Geçirilmiş 16. Baskı, Beta, İstanbul, 2013.
Tanör B/Yüzbaşıoğlu N, 1982 Anayasası’na göre Türk Anayasa Hukuku, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
Türk H S, Anayasaya Aykırı Anayasa Değişiklikleri, Yetkin Yayınevi, Ankara 2021.
Walter F M, Constitutional Democracy: Creating and Maintaining a Just Political Order (The Johns Hopkins Series in Constitutional Thought) (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2007.
Zengin M A, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ekseninde Yargısal Aktivizm Doktrini, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI AYMK, E: 1967/6, K: 1968/9, KT: 27.2.1968. AYMK, E: 1976/1, K: 1976/28, T: 25.5.1976, AYMKD-14, s. 189. AYMK, E: 1977/6, K: 1977/14, KT: 22.2.1977. AYMK, E: 1990/25, K: 1991/1, KT: 10.1.1991 (AMKD, Sy 27, s. 104). AYMK, E: 1990/31, K:1990/24, KT: 24.9.1990 (AMKD, Sy. 26, s. 402 vd). AYMK, E: 2012/30, K: 2012/96, KT: 15.6.2012. AYMK, E: 2020/93, K: 2021: 72, KT: 13.10.2021. ÇEVRİMİÇİ KAYNAKLARI https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanlarimiz
http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx (s.e.t: 4.8.2022).
https://tr.euronews.com/2021/09/07/erdogan-bir-kez-daha-cumhurbaskan-aday-olabilir-mi-uzmanlar-yan-tlad (s.e.t: 4.8.2022). https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/tasari_teklif_sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=206176 (s.e.t: 5.8.2022).
T.C. Anayasası’nda Değişiklik yapılmasına Dair Kanun teklifi (2/1504) ve Anayasa Komisyonu raporu (Sıra Sayısı 447), (TBMMTD, D. 26, Y. 2, C. 31, B. 53). (s.e.t: 5.8.2022).
https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem26/yil01/ss447.pdf (s.e.t: 5.8.2022).
https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/tasari_teklif_sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=206176 (s.e.t: 5.8.2022).
https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-60288415 (s.e.t: 4.8.2022).
https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/muhtar-bile-olamaz-diyenler-simdi-de-ucuncu-kez-aday-olamaz-diyor-42087278 (s.e.t: 4.8.2022).
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime= işlev (s.e.t: 10.12.2014).
https://tr.wikipedia.org/wiki/Japonya_Anayasası (s.e.t: 01.08.2021).
https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/cem-duran-uzun/2022/02/12/iki-donem-kurali-ve-cumhurbaskani-erdoganin-2023-adayligi (s.e.t: 5.8.2022).
http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2021-1/10.pdf, s. 328. (s.e.t: 4.8.2022);
İbrahim Kaboğlu, “Bir Kimse En Fazla İki Defa Cumhurbaşkanı Seçilebilir” Kuralı Üzerine…, Ankara Barosu Dergisi, 2021/1, (ss. 327-335), Venice Commission, "Report on the Rule of Law". https://www.venice.coe.int/ WebForms/pages/?p=02_Rule_of_law&lang=EN#:~:text=TheVeniceCommissionfirstaddressedtheseconceptsinpoiiivelaw. (s.e.t: 12.8.2022).