Veysel Karani BARIŞ, Şeyda Seren İNTEPELER

3516

Dönüşümcü ve Etkileşimci Lider- İzleyen İlişkilerinin Hemşirelik ve Sağlık Hizmetlerine Etkisi

Tarih boyunca teorisyenler etkili liderliği tanımlamak için yoğun çaba harcamış ve birçok teori üretmiştir. İlk zamanlarda etkili liderliğin anahtarını liderlerin özelliklerinde arayan teorisyenler, sonrasında liderin izleyenlerinin de liderlik sürecinde önemli rol oynadığını fark etmişlerdir. Dönüşümcü (transformasyonel) ve etkileşimci (transaksiyonel) liderlik yaklaşımı da, izleyenleri liderlik sürecine dahil eden modern teorilerdendir. Dönüşümcü liderlikte, lider izleyenlerini onların değer, inanç ve beklentilerini ortak hedefler doğrultusunda değiştirerek yönlendirirken, etkileşimci liderlikte, lider izleyenlerini ödül ve cezalandırmalar ile yönlendirmeye çalışmaktadır. Sağlık kurumlarında en büyük insan gücünü oluşturan hemşirelerin etkili liderlik davranışları, hizmetin kalitesi ve başarısı için büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, hemşireler liderlik alanyazınını izleyerek etkili liderlik becerilerini geliştirmelidirler. Yapılan araştırmalarda, dönüşümcü liderliğin etkileşimci liderliğe göre klinik çıktılara daha olumlu etkileri bulunmasına rağmen her koşulda başarı sağlamayacağı, etkili liderliğe ancak her iki liderlik davranışlarının dengelenmesi ile ulaşılabileceği belirtilmektedir. Bu doğrultuda, bu derlemede dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ve izleyen ilişkileri açıklanarak, hemşirelik ve sağlık hizmet sürecine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.

THE EFFECT OF TRANSFORMATIONAL AND TRANSACTIONAL LEADER-FOLLOWER RELATIONSHIPS ON NURSING AND HEALTH SERVICES

Theoreticians have made great efforts to define effective leadership, and have established many theories throughout history. They first sought the key for effective leadership in the characteristics of leaders, but then they realized that followers also play an important role in the leadership process. Transformational and transactional leadership are among the modern theories that involve followers in the leadership process. In transformational leadership, leaders change and direct the followers and their values, beliefs, and expectations in line with common objectives. In transactional leadership, leaders try to direct their followers using rewards and punishments. The effective leadership behaviors of nurses, the largest work force in health institutions, are of great importance for the quality and success of health services. Therefore, nurses should improve their leadership skills by reviewing the literature on leadership. Studies report that, although transformational leadership has more positive effects on clinical outcomes than transactional leadership, it is not successful in all circumstances. They also show that effective leadership can only be achieved by balancing these two types of leadership. In this regard, this study aimed to explain transformational and transactional leadership and follower, and analyze their effects on health services.
PDF

___

  • 1. Özler NDE. Liderlik. İçinde: Koparal C, Özalp İ, editörler. Yönetim ve Organizasyon. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi; 2013. s.94-123.
  • 2. Bennis WG. Leadership Theory and Administrative Behaviour: The Problem of Authority. Adm Sci Q 1959;4:259-301. https://doi. org/10.2307/2390911
  • 3. Odumeru JA, Ifeanyi GO. Transformational vs. Transactional Leadership Theories: Evidence in Literature. IRMBR International Review of Management and Business Research 2013;2:355-61.
  • 4. McGuire E, Kennerly SM. Nurse managers as transformational and transactional leaders. Nurs Econ 2006;24:179-85.
  • 5. Bodur G, Kaya H. Hemşireliğin Geleceği: 2050'li Yıllar. F N Hem Derg 2015;23:166-73. https://doi.org/10.17672/fnhd.18376
  • 6. Öztürk H, Bahçecik N, Gürdoğan EP. Hastanelere Göre Yönetici Hemşirelerin Liderlik Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi. F N Hem Derg 2012;20:17-25.
  • 7. Akbolat M, Işık O, Yılmaz A. Dönüşümcü Liderlik Davranışının Motivasyon ve Duygusal Bağlılığa Etkisi. International Journal of Economic and Administrative Studies 2013;6:35-50.
  • 8. Arzi S, Farahbod L. Relationship of Transformational and Transactional Leadership Style with Job Satisfaction. IJCBR Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business 2014;6:187-204.
  • 9. Smith BN, Montagno RV, Kuzmenko TN. Transformational and Servant Leadership: Content and Contextual Comparisons. JLOS Journal of Leadership and Organizational Studies 2004;10:80-91. https://doi.org/10.1177/107179190401000406
  • 10. Aksaraylı MF. Dönüştürücü Liderlik ve Değişimde Dönüştürücü Liderlik Paradigması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 2015;6:108-24.
  • 11. Kaya N, Onğun G. Dönüşümcü Liderliğin Kullandığı Güç Kaynakları ve Organizasyonel Politikalar Aracılığı İle Tükenmişlik Üzerine Etkileri. EKEV Akademi Dergisi 2015;19:315-44.
  • 12. Attari M. The Impact of Transformational Leadership on Nurse Psychological Empowerment. Int J Hosp Res 2013;2:71-6.
  • 13. Merrill KC. Leadership style and patient safety implications for nurse managers. J Nurs Adm 2015;45:319-24. https://doi.org/10.1097/ NNA.0000000000000207
  • 14. Derin N, Demirel ET. Hastanelerde verimlilik artışı için hasta güvenliği uygulamaları ve hasta güvenliğinin sağlanmasında dönüşümcü liderliğin etkisi. Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi 2011;3:51-81.
  • 15. Koçel T. İşletme Yöneticiliği, Genişletilmiş 15. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2014. s.591-3.
  • 16. Lavoie-Tremblay M, Fernet C, Lavigne GL, Austin S. Transformational and abusive leadership practices: impacts on novice nurses quality of care and intention to leave. J Adv Nurs 2016;72:582-92. https:// doi.org/10.1111/jan.12860
  • 17. Wong CA, Cummings GG, Ducharme L. The Relationship between nursing leadership and patient outcomes: a systematic review update. J Nurs Manag 2013;21:709-24. https://doi.org/10.1111/ jonm.12116
  • 18. Erkutlu H. The impact of transformational leadership on organizational and leadership effectiveness: the Turkish case. J Manag Dev 2008;27:708-26. https://doi.org/10.1108/02621710810883616
  • 19. Bass BM, Steidlmeier P. Ethics, character and authentic transformational leadership behavior. Leadership Quarterly 1999;10:181-217. https://doi.org/10.1016/S1048-9843(99)00016-8
  • 20. Zhu W, Riggio RE, Avolio BJ, Sosik JJ. The Effect of Leadership on Follower Moral Identity: Does Transformational/Transactional Style Make A Difference? JLOS Journal of Leadership and Organizational Studies 2011;18:150-63. https://doi. org/10.1177/1548051810396714
  • 21. Murat G, Açıkgöz B. Değişim Çağının Vazgeçilmez Aktörleri: Dönüşümcü Liderleri. Kamu-İş 2008;10:153-71.
  • 22. Warillow S. Transformational Leadership Theory - The 4 Key Components in Leading Change and Managing Change, http:// ezinearticles.com/?Transformational-Leadership-Theory--- The-4-Key-Components-in-Leading-Change-and-ManagingChange&id=2755277 Erişim tarihi: 20.10.2015
  • 23. Bakan İ, Erşahan B, Büyükbeşe T, Doğan İF, Kefe İ. Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik İle Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. International Journal of Economic and Administrative Studies 2015;7:201-22. https://doi.org/10.18092/ ijeas.48129
  • 24. Eraslan L. Liderlikte Post-Modern Bir Paradigma: Dönüşümcü Liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2004;1:1-31.
  • 25. Wang X, Chontawan R, Nantsupawat R. Transformational leadership: effect on the job satisfaction of Registered Nurses in a hospital in China. J Adv Nurs 2012;68:444-51. https://doi. org/10.1111/j.1365-2648.2011.05762.x
  • 26. AbuAlRub RF, Alghamdi MG. The impact of leadership styles on nurses satisfaction and intention to stay among Saudi nurses. J Nurs Manag 2012;20:668-78. https://doi.org/10.1111/j.1365-2834.2011.01320.x
  • 27. Negussie N, Demissie A. Relationship between leadership styles of nurese managers and nurses' job satisfaction in Jimma University Specialized Hospital. Ethiop J Health Sci 2013;23:49-58.
  • 28. Roberts-Turner R, Hinds PS, Nelson J, Pryor J, Robinson NC, Wang J. Effects of leadership characteristics on pediatric registered nurses' job satisfaction. Pediatr Nurs 2014;40:236-41, 256.
  • 29. Bormann L, Abrahamson K. Do staff nurse perceptions of nurse leadership behaviors influence staff nurse job satisfaction? The case of a hospital applying for Magnet® designation. J Nurs Adm 2014;44:219-25. https://doi.org/10.1097/NNA.0000000000000053
  • 30. Lin PY, MacLennan S, Hunt N, Cox T. The influences of nursing transformational leadership style on the quality of nurses' working lives in Taiwan: a cross-sectional quantitative study. BMC Nurs 2015;14:33. https://doi.org/10.1186/s12912-015-0082-x
  • 31. Abdelhafız IM, Alloubani AM, Almatari M. Impact of leadership styles adopted by head nurses on job satisfaction: a comparative study between governmental and private hospitals in Jordan. J Nurs Manag 2016;24:384-92. https://doi.org/10.1111/jonm.12333
  • 32. Alloubani AM, Almatari M, Almukhtar MM. Review: Effects of Leadership Styles on Quality of Services in Healthcare. Eur Sci J 2014;10:118-29.
  • 33. Çakınberk A, Dermirel ET. Örgütsel Bağlılığın Belirleyicisi Olarak Liderlik: Sağlık Çalışanları Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2010;24:103-19.
  • 34. Tekingündüz S, Kurtuldu A. İşten Ayrılma Niyeti, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık, Liderlik ve İş Stresi Arasındaki İlişkilerin Analizi: Bir Hastane Örneği. Int J Hum Sci 2015;12:1501-17. https://doi.org/10.14687/ ijhs.v12i1.3270
  • 35. Uysal ŞA, Keklik B, Erdem R, Çelik R. Hastane Yöneticilerinin Liderlik Özelikleri İle Çalışanların İş Üretkenlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2012;15:25-57.
  • 36. Akyurt N, Alparslan AM, Oktar ÖF. Sağlık Çalışanlarında Liderlik Tarzları-İş Tatmini-Örgütsel Bağlılık Modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 2015;6:50-61.
  • 37. Brewer CS, Kovner CT, Greene W, Tukow-Shuser M, Djukic M. Predictors of actual turnover in a national sample of newly licensed registered nurses employed in hospitals. J Adv Nurs 2012;68:521-38. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2011.05753.x
  • 38. Laschinger HKS, Fida R. New Nurses burnout and workplace wellbeing: the influence of authentic leadership and psychological capital. Burnout Research 2014;1:19-28. https://doi.org/10.1016/j. burn.2014.03.002
  • 39. Yaprak E, Seren Ş. Hemşirelerin İşten Ayrılma Niyetleri ve Örgüt İkliminin Hemşire İstihdamına Etkisi. HEAD Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2010:7:28-33.
  • 40. Bae SH, Mark B, Fried B. Impact of nursing unit turnover on patient outcomes in hospitals. J Nurs Scholarsh 2010;42:40-9. https://doi. org/10.1111/j.1547-5069.2009.01319.x
  • 41. Raup GH. The impact of ED nurse manager leadership style on staff nurse turnover and patient satisfaction in academic health center hospitals. J Emerg Nurs 2008;34:404-9. https://doi.org/10.1016/j. jen.2007.08.020
  • 42. McFadden KL, Stock GN, Gowen CR 3rd. Leadership, safety climate, and continuous quality improvement: impact on process quality and patient safety. Health Care Manage Rev 2015;40:24-34. https:// doi.org/10.1097/HMR.0000000000000006
  • 43. Lievens I, Vlerick P. Transformational Leadership and Safety Performance Among Nurses: The Mediating Role of KnowledgeRelated Job Characteristics. J Adv Nurs 2014;70:651-61. https://doi. org/10.1111/jan.12229
  • 44. Weng RH, Huang CY, Chen LM, Chang LY. Exploring the impact of transformational leadership on nurse innovation behaviour: a cross-sectional study. J Nurs Manag 2015;23:427-39. https://doi. org/10.1111/jonm.12149
  • 45. Munir F, Nielsen K, Garde AH, Albertsen K, Carneiro IG. Mediating the effects of work-life conflict between transformational leadership and health-care workers' job satisfaction and psychological wellbeing. J Nurs Manag 2012;20:512-21. https://doi. org/10.1111/j.1365-2834.2011.01308.x
  • 46. Verschueren M, Kips J, Euwema M. A review on leadership of head nurses and patient safety and quality of care. Adv Health Care Manag 2013;14:3-34.
  • 47. Aarons GA. Transformational and transactional leadership: association with attitudes toward evidence-based practice. Psychiatr Serv 2006;57:1162-9. https://doi.org/10.1176/appi.ps.57.8.1162
Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi-Cover
  • ISSN: 1309-470X
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2010
  • Yayıncı: ACIBADEM MEHMET ALİ AYDINLAR ÜNİVERSİTESİ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Dönüşümcü ve Etkileşimci Lider- İzleyen İlişkilerinin Hemşirelik ve Sağlık Hizmetlerine Etkisi

Veysel Karani BARIŞ, Şeyda Seren İNTEPELER

Primary Intradural Extramedullary Lumbal Spinal Tuberculoma

Mehmet YAVUZ, Berker CEMİL, Tuncer GÖKER, Kağan TUN, Aydın SAV