Defansif Tıp Uygulamalarında Aile Hekimlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Isparta İli Örneği

Amaç: Günümüzde sıkça duyulmaya başlanan tıbbi kötü uygulamalar (malpraktis) hakkında hekimlerin karşılaştıkları problemler ve bakış açılarını sorgulayan tanımlayıcı nitelikteki bu araştırmada, aile hekimlerinin defansif tıp uygulamalarında sergiledikleri tutum ve bilgilerinim belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma Türkiye’deki Isparta ilinde, anket yöntemiyle yapılmıştır. Isparta’da, Sağlık Bakanlığı bünyesinde 160 aile hekimi görev yapmaktadır. Çalışmaya katılmayı onaylayan ve eksiksiz yanıtlayan 77 aile hekimi ile anketler gerçekleştirilmiştir. Sorulara verilen yanıtlar için, Likert tipi durum ölçme ifadeleri (tamamen katılıyorum, çok katılıyorum, orta derecede katılıyorum, az katılıyorum, hiç katılmıyorum) kullanılmıştır. Ayrıca bilgi düzeyini ölçen sorular için ise evet-hayır şıklarından yararlanılmıştır. Bulgular: Çalışma sonucunda aile hekimlerinden 18’i (%23) daha önce defansif tıp kavramını duymadığını, 48’i (%62) defansif tıp uygulamaları kavramının içeriğini yeterince bilmediğini, 5’i (%6) malpraktis nedeni ile kendisine dava açıldığını, 37’si (%48) önümüzdeki 10 yıl içerisinde herhangi bir dava açılabileceğini düşündüklerini ifade etmişlerdir. Malpraktis davaları medyada fazlaca yer buldukça mesleğimi icra ederken tedirginlik hissediyorum diyen aile hekimlerinin oranı (n=46, %59,7); tutum ölçen sorular arasında en büyük yüzdeye sahip olan seçenek olarak ilk sırada çıkmıştır. Sonuç: Bu araştırmada elden edilen sonuçlar, Sağlık Bakanlığı’na bağlı aile sağlığı merkezlerinde çalışan aile hekimlerinin önemli oranda pozitif ve negatif defansif tıp uygulamalarına yöneldiğini göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Defansif Tıp, Tıbbi Malpraktis, Aile Hekimi

Evaluation of Family Physicians’ Opinions on Defensive Medicine Practices: The Case of the Province of Isparta/Turkey

Objective: In this descriptive study, the problems physicians are facing and their opinions on medical malpractice, which is frequently heard of today, were questioned. The purpose of this study was to determine family physicians’ attitudes and knowledge towards defensive medicine practices. Methods: The study was conducted by survey method in Isparta province in Turkey. In Isparta, 160 family doctors are employed within the Ministry of Health. The survey study was carried out during November-December 2020 with 77 family physicians who agreed to participate. Likert-type scale (strongly disagree, disagree, neither agree nor disagree, agree, strongly agree) was used to classify the answers. In addition, yes-no options were used for questions that measure knowledge level. Results: Results showed that, of the 77 participants, 18 (23%) did not hear of the concept of defensive medicine before, 48 (62%) did not know enough about the content of the concept of defensive medicine, 5 (6%) were sued for malpractice, 37 (48%) thought that any lawsuit could be filed within the next 10 years. The attitude of “as malpractice cases are often reported in the media, I feel anxiety in medical practice” was highly prevalent among participants (n=46, 59.7%) with this option recording the highest frequency of preference. Conclusions: The results of the study showed that family physicians working in family health centers affiliated with the Ministry of Health are highly inclined on positive and negative defensive medicine practices.Keywords: Defensive Medicine, Medical Malpractice, Family Physician

PDF

___

1. Dedeoğlu AK. Özel hastanelerde çalışan hekimlerin tıbbi müdahale ve tedavide malpraktisten doğan hukuki ve cezai sorumluluklarına ilişkin farkındalık düzeylerinin ölçümü: Ankara ili özel hastaneler uygulaması [Yüksek Lisans Tezi]. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara; 2012.
2. Altun G, Yorulmaz AC. Yasal değişiklikler sonrası hekim sorumluluğu ve malpraktis. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2010; 27(1), 7–12.
3. Tacir H. Hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı. [Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul; 2010.
4. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (Ministry of Health of The Republic of Turkey). Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Aile Hekimliği Dairesi Başkanlığı [Internet]. [cited 2020 Sep 25]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi-anasayfa.html
5. Üstü Y, Uğurlu M. Bir analiz: Aile hekimliği ülkemizde etkin kullanılıyor mu? Ankara Medical Journal. 2015; 15(4), 244–248.
6. Summerton N. Positive and negative factors in defensive medicine: A Questionnaire study of general practitioners. Bmj. 1995; 310(6971), 27.
7. Türk Tabipler Birliği (1999). Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, [Internet]. [cited 2020 Oct 10]. Available from: https://www.ttb.org.tr/mevzuat/ index.php?option=com_content& task=view&id=65&Itemid=31
8. Studdert DM, Mello MM, Sage WM, DesRoches CM, Peugh J, Zapert K, Brennan TA. Defensive medicine among high-risk specialist physicians in a volatile malpractice environment. Journal of the American Medical Association. 2005; 293(21), 2609–2617.
9. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Sağlık istatistikleri yıllığı 2018. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Ankara; 2019.
10. Selçuk M. Çekinik (defansif) tıp, [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir; 2015.
11. Özata M, Özer K, Akkoca Y. Konya il merkezinde çalışan hekimlerde defansif (çekinik) tıp uygulamalarının araştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(1), 132–139.
12. Başer A, Kolcu G, Çığırgil Y, Kadınkız B, Öngel K. İzmir Karşıyaka ilçesinde görev yapan aile hekimlerinin defansif tıp uygulamaları ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Smyrna Tıp Dergisi. 2014; 77, 16–24.
13. Tancredi LR, Barondess JA. The problem of defensive medicine. American Association for the Advancement of Science. 1978; 200(4344), 879–882.
14. Passmore K, Leung WC. Defensive practice among psychiatrists: A questionnaire survey. Postgraduate Medical Journal. 2002; 78(925), 671–673.
15. Hiyama T, Yoshihara M, Tanaka S, Urabe Y, Ikegami Y, Fukuhara T, Chayama K. Defensive medicine practices among gastroenterologists in Japan. World Journal of Gastroenterology. 2006; 12(47), 7671–7675.
16. Aynacı Y. Hekimlerde defansif (çekinik) tıp uygulamalarının araştırılması. [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi. Konya; 2008.
17. Vale HM, Miyazaki MC de OS. Defensive medicine: a practice in whose defense? Revista Bioética. 2019; 27(4), 747–755.
18. Banaz M. Hekimlerin defansif tıp ve tıbbi hata tutumlarının incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara; 2020.
19. Ortashi O, Virdee J, Hassan R, Mutrynowski T, Abu-Zidan F. The practice of defensive medicine among hospital doctors in the United Kingdom. BMC Medical Ethics. 2013; 14(42).
20. Saks M, Landsman S. The paradoxes of defensive medicine. Health Matrix: The Journal of Law-Medicine. 2020; 30(1), 25–83.