Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Öz Yeterlilik ve Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Hatırlatma Ölçeklerinin Türkçe Psikometrik Özellikleri

Amaç:Bu araştırma; Lassetter ve arkadaşları tarafından 2018 yılında geliştirilen “Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Öz Yeterlilik ve Hatırlatma” ölçeklerinin Türkiye’deki geçerlilik ve güvenilirliğini değerlendirmek için yapılmıştır. Hastalar ve Yöntem:Araştırmanın örneklemini, İzmir ilinde farklı bölgelerde yer alan iki ortaokulda eğitim öğretime devam eden 9-14 yaş arası 233 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri, Sosyo-Demografik Veri Toplama Formu ve “Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Öz Yeterlilik Ölçeği (SBFAÖYÖ-Ç)” ile “Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Hatırlatma Ölçeği (SBFAHÖ-Ç)” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; sayı/yüzde, Kapsam Geçerliği İndeksi, Pearson korelasyon analizi, Cronbach alfa katsayısı, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular:Açıklayıcı faktör analizi sonucunda SBFAÖYÖ-Ç ait faktör yüklerinin 0.32-0.75 arasında değiştiği, doğrulayıcı faktör analizine göre uyum indekslerinin 0.90 ve üzerinde olduğu, ölçeğin genel cronbach alfa katsayısının 0.62 olduğu belirlenmiştir. SBFAHÖ-Ç’nin cronbach alfa katsayısının 0.61, sınıf içi korelasyon katsayısının 0.62 olduğu saptanmıştır. Sonuç:Yapılan analizler sonucunda ölçeklerin Türk çocuklarında sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite öz yeterlilik ve hatırlama davranışlarını belirlemede geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu saptanmıştır.

Psychometric properties of the Turkish version of “Healthy Eating and Physical Activity Self‐Efficacy and Recall Questionnaires for Children”

Purpose: The objective of this study is to adapt the “Healthy Eating and Physical Activity Self‐Efficacy and Recall Questionnaires for Children” to the Turkish language. Methods: The study sample included 233 students aged between 9 and 14. Data were collected through a socio-demographic data collection form and “Healthy Eating and Physical Activity Self‐Efficacy Questionnaire (HEPASEQ-C)” and the “Healthy Eating and Physical Activity Behavior Recall Questionnaire for children (HEPABRO-C)”. In the evaluation of the socio-demographic data, mean and percentage were used. Content validity index, Pearson correlation analysis, Cronbach’s alpha coefficient and explanatory and confirmatory factor analysis methods were used. Results: As a result of the exploratory factor analysis, factor loadings of the HEPASEQ-C ranged between 0.32-0.75, the fit indexes were 0.90 and above according to the confirmatory factor analysis, and the general Cronbach's alpha coefficient of the scale was 0.62. The Cronbach's alpha coefficient of the HEPABRO-C was 0.61 and the intra-class correlation coefficient was 0.62. Conclusion: As a result of the analyzes, it was found that the scales were a valid and reliable measurement tool for determining healthy eating and physical activity self-efficacy behaviors in Turkish children.

Keywords:

Healthy eating self-efficacy, physical activity,

PDF

___

1.Dünya Sağlık Örgütü, DSÖ (2018). https://www.who.int/news-room/ fact-sheets/detail/obesity-and-overweight (Erişim: 25.07.2019)
2.Dünya Sağlık Örgütü, DSÖ (2016). Report of the commision on ending childhood obesity. Geneva: WHO Document Production Services https://apps.who.int/iris/bitstream/ handle/10665/204176/9789241510066_eng.pdf;jsessionid=8 59DA6B30A4B4F2F3F060A0E260E9DDE?sequence=1 (Erişim: 25.07.2019)
3.Dong Y, Ma J, Song Y, Ma Y, Dong B, Zou Z et al. Secular trends in blood pressure and overweight and obesity in chinese boys and girls aged 7 to 17 years from 1995 to 2014. Hypertension 2018;72:298-305. DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.118.11291. Crossref
4.Budd MG, Peterson JA. The obesity epidemic, part 2: Nursing assessment and intervention. AJN 2015;115(1):38-46. Crossref
5.Bandelli LN, Lee Gray H, Paul RC, Contento IR, Koch PA. Associations among measures of energy balance related behaviors and psychosocial determinants in urban upper elementary school children. Apetite 2016;108:171–182. http://doi.org/10.1016/j. appet.2016.09.027. Crossref
6.Elmore S, Sharma M. Predicting childhood obesity prevention behaviors using social cognitive theory among upper elementary african-american children. International Quarterly of Community Health Education 2014;34(2):187–197. https://doi.org/10.2190/ IQ.34.2.f
7.Bandura A. Self-Efficacy: The Exercise Of Control. New York, NY: W.H. Freeman, 1997.
8.Bandura A. Health promotion from the perspective of social cognitive theory. Psychology & Health 1998;13(4):623–649. https://doi.org/10. 1080/08870449808407422. Crossref
9.Dzewaltowski DA, Geller KS, Rosenkranz RR, Karteroliotis K. Children’s self-efficacy and proxy efficacy for after-school physical activity. Psychol Sport Exercises 2010;11:100-6.
10. Suorsa KI, Cushing CC, Mullins AJ, Meier E, Tackett AP, Junghans A et al. Adolescents and young adults with asthma and allergies: Physical activity, self-efficacy, social support, and subsequent psychosocial outcomes. Children’s Health Care 2016;45(4):414-427. DOI: 10.1080/02739615.2015.1065741
11. Kafkas ME, Özen G. The Turkısh adaptatıon of the obesıty awareness scale: A valıdıty and relıabılıty study. IUJPESS 2014;1(2):1-15.
12. Lassetter JH, Macintosh CI, Williams M, Driessnack M, Ray G, Wisco JJ. Psychometric testing of the healthy eating and physical activity self-efficacy questionnaire and the healthy eating and physical activity behavior recall questionnaire for children. J Spec Pediatr Nurs 2018;23:1-8. https://doi.org/10.1111/jspn.12207. Crossref
13. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik (1. Bs.). Ankara: Seçkin Yayınevi, 2005.
14. Karagöz Y. SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler (1. Bs.). Ankara: Nobel, 2018.
15. Çam MO, Baysan-Arabacı L. Qualitative and quantitative steps on attitude scale construction. Hemar-G 2010;12(2):59–71. https:// docplayer.biz.tr/10377231-Hemar-g-tutum-olcegi-hazirlamadanitel-ve-nicel-adimlar-hemsirelikte-arastirma-gelistirme-dergisiozet.html
16. Polit DF, Beck CT, Owen SV. Is the cvı an acceptable indicator of content validity? appraisal and recommendations. Research in Nursing & Health 2007;30(4):459–467. doi:10.1002/nur.20199 http://file.qums.ac.ir/repository/snm/Appraisal%20and%20 Recommendations%202007.pdf
17. Nunnally JC, Bernstein IH. Psychometric Theory (3rd ed.). New York: McGraw-Hill, 2010.
18. DeVellis RF. Scale Development, Theory and Applications (3rd ed.). India: SAGE Publication, 2012.
19. Jonhson B, Christensen L. Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches. California: SAGE, 2014. 20. Hayran M, Hayran M. Sağlık Araştırmaları İçin Temel İstatistik. Ankara: Art, 2011.
21. Burns N, Grove SK. The Practice of Nursing Research : Appraisal, Synthesis, and Generation of Evidence. St. Louis, Mo: Saunders Elsevier, 2009.
22. Şimşek ÖF. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, LISREL Temel İlke ve Uygulamaları. Ekinoks: İstanbul, 2010.
23. Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler, Istatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorumlama için Veri Analizi El Kitabı. 12. Baskı. Ankara: Pegem, 2011. http://www.pegem.net/dosyalar/ dokuman/02032012121505Veri%20Analizi%2016.%20Baski%20 14.01.2011.pdf
24. Heale R, Twycross A. Validity and reliability in quantitative studies. Evid Based Nurs 2015;18(3),66-68. Crossref