Gaziantep İmalat Sanayinin Yoğunlaşma Katsayısı ile Analizi

Sanayi faaliyetlerinin coğrafi yoğunlaşmasının incelendiği çalışmada Gaziantep’te faaliyette bulunan firmaların mekânsal dağılış kalıpları incelenerek Türkiye ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi içerisindeki yeri ortaya konmaya çalışılmıştır. Yoğunlaşmanın gösterilmesinde sıklıkla kullanılan yoğunlaşma katsayısı (Location Quotient) yöntemi kullanılmıştır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde faaliyette bulunan firmaların tespit edilmesinde kullanılan veriler 2020 yılında TOBB sanayi veritabanı’ndan alınarak haritalandırılmıştır. Geleneksel yöntemler ile kantitatif yöntemlerin karşılaştırıldığı çalışmada Gaziantep’te bulunan firmaların yoğunlaşma dereceleri ilçe ve sektör düzeyinde belirlenmiştir. Buna göre ilçe düzeyinde OSB’lerin bulunduğu Şehitkâmil en yüksek yoğunlaşma derecesine sahipken Şahinbey ve Nizip imalat sanayinin yoğunlaştığı diğer ilçeler olarak belirlenmiştir. Sektörel bazda incelendiğinde gıda ürünleri imalatı, tekstil ürünleri imalatı, kimyasal ürünler imalatı, kâğıt ürünleri imalatı, plastik ve deri ürünleri imalatı sektörlerinde yoğunlaşma ve uzmanlaşma düzeylerinin yüksek oluğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafi yoğunlaşma, Sanayi, Yoğunlaşma katsayısı, Gaziantep

Analysis of Gaziantep Manufacturing Industry with the Location Quotient

Industry has been the main driving force of development in the 21st century. Industry also ensures economic growth and sustainability as a basic element. This study examines the geographical concentration of industrial activities in Gaziantep. The spatial distribution patterns of the companies operating in Gaziantep have been examined and situation has been tried to be revealed according to Turkey and Southeastern Anatolia Region. The Location Quotient, which is frequently used to show the industrial concentration levels, chosen for determine sectoral concentration levels of the companies in Gaziantep. According to this, Şehitkamil where the organized industrial zones are located, has the highest concentration levels; Şahinbey and Nizip are also concentrated districts in manufacturing industry. It has been determined that the concentration and specialization levels are high in the manufacture of food products, textiles, chemical products, paper products, plastic products and leather products.

Keywords:

Geographic concentration, Industry, Economic, Location quotient,

PDF

___

Aksu, L. (2014), İktisat Ekollerinin İktisadi Büyüme Konusundaki Düşünceleri ve Modellerinin Analizi, Türk Dünyası Araştırmaları, (208), s.351-392.
Aktaş, M. T. ve Çatalbaş, N. (2011), Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Kalkınma ve İhracat İlişkisi Üzerine Bir İnceleme, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXI(II), s.61-90.
Alhowaish, A., Alsharikh, M., Alasmail, M. ve Alghamdi, Z. (2015), Location Quotient Technique and Economy Analysis of Regions: Tabuk Province Of Saudi Arabia As A Case Study, International Journal of Science and Research, 4(12), s.1756-1761.
Alkan, A. ve Bilim, Z. (2021), Lokasyon Katsayısı Yaklaşımı İle Türkiye Çimento Sanayiinde Bölgesel Yoğunlaşma, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), s.101-113.
Arslan, İ. ve Ay, H. M. (2007), Güneydoğu Anadolu Bölgesine Yönelik Uygulanan İktisadi Politikalar, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(13), s.411-423.
Atalay, İ. ve Mortan, K. (2007), Türkiye Bölgesel Coğrafyası, İstanbul: İnkılap Yayınevi.
Avcı, S. (2000), Türkiye'nin Ekonomi Politikaları Ve Coğrafi Sonuçları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 8, s.29-70.
Benek, S. (2009), Ortaya Çıkışı, Gelişme Seyri Bölgeye Etkileri Bakımından Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64(3), s.45-71.
Bergman, E. M. ve Feser, E. J. (2020), Industrial And Regional Clusters: Concepts And Comparative Applications, Edited by Scott Loveridge and Randall Jackson, WVU Research Repository.
Billings, S. B. ve Johnson, E. B. (2012), The Location Quotient As An Estimator Of Industrial Concentration, Regional Science and Urban Economics, 42(4), s.642-647.
Brand S. (1997), On The Appropriate Use Of Location Quotients In Generating Regional Input–Output Tables: A Comment, Regional Studies, 31(8), s.791–794
Büyükdavras, S. (1972), Büyüme Kutupları Kuramı Ve Türkiye'de Uygulanmasına Ilişkin Çalışmalar, Amme İdaresi Dergisi, 5(4), s.59-74.
Campbell, J. (1974), A note on Growth Poles, Growth and Change, 5(2), s.43-45.
Capello, R. (2011), Location, Regional Growth And Local Development Theories, AESTIMUM, 58, s.1-25.
Carroll, M. C., Reid, N. ve Smith B. W. (2008), Location Qutients Versus Spatial Autocorrelation In Indentifying Potential Cluster Regions, The Annals of Regional Science, 42, s.449-463.
Cromley, R. G. ve Hanink, D. M. (2012), Focal Location Quotients: Specification And Applications, Geographical Analysis, 44(4), s.398-410.
Çalışkan, E. T. ve Kaya, A. A. (2015), Yeni Ekonomik Coğrafya Yaklaşımı Çerçevesinde Işgücünün Hareketliliği: Avrupa Birliği Uygulaması, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(1), s.37-62.
Çelik, E. ve Sandal, E. K. (2022), Türkiye Imalat Sanayii Ve Alt Sektörlerinin Bölgesel Yoğunlaşma Yapısı 2011-2020 Karşılaştırmalı Yerelleşme Katsayısı Analizi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), s.1452-1468.
Dinler, Z. (1994), Bölgesel İktisat, Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
DPT. (2003), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, T.C. Başbakanlık, Devlet Planlama Teşkilatı.
Ege, Y., Polat, M., Arat, Z., Saltık, A., Özbilen, V., Atik, S. ve Öğüt, H. (2002), Bölge Planlamasına Yeni Bir Yaklaşım: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Kalkınma Planı (2002-2010), Planlama, (DPT'nin Kuruluşunun 42. Yılı Özel Sayısı), s.349-359.
Erdoğan, S. ve Uçar, M. (1992), Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Altyapı Ilişkisi, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1-2), s.107-116.
Eser, U. ve Köse, S. (2005), Endüstriyel Yerelleşme Ve Yoğunlaşma Açısından Türkiye Sanayii: Il Imalat Sanayiilerinin Analizi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 60(2), s.97-139.
EUROSTAT. (2008), NACE Rev 2- Statistical Classification Of Economic Activites In The European Community, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5902521/KS-RA-07-015-EN.PDF
Ferguson, P. R. ve Ferguson, G. J. (1994), Market Concentration, Industrial Economics, s.38-59. https://doi.org/10.1007/978-1-349-23306-9_3
Flegg A. T. ve Webber C. D. (1997), On The Appropriate Use Of Location Quotient Coefficients In Generating Regional Input– Output Tables: Reply, Regional Studies, 29(6), s.547-561.
GAP BKİ. (1995), Sürdürülebilir Kalkınma ve Güneydoğu Anadolu Projesi Seminer Raporu (Cilt 1), Başbakanlık, Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi.
Gibson, B. (2008), Keynesian And Neoclassical Closures In An Agent-Based Context, Economics Department Working Paper Series, 28, s.1-14.
Guimaraes, P. ve Figueiredo, O. (2009), Dartboard Tests For The Location Quotient, Regional Science and Urban Economics, 39(3), s.360-364.
Gündem, F. ve Acar, S. (2011), Türkiye İmalat Sanayinde Bölgesel Uzmanlaşma (2003-2008), ECON Anadolu. Eskişehir, Türkiye.
Gündüz, A. Y. (2019), Ekonomik Kalkınmada Teşviklerin Önemi: Doğu Ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), s.1326-1332.
Henderson, J. V., Shalizi, Z. ve Venables, A. (2001), Geography And Development, Journal of Economic Geography, Volume 1, s.81-105.
Hirschman, A. O. (1958), The Strategy Of Economic Development, New Heaven: Yale University Press.
Hirschman, A. O. (1964), The Paternity Of An Index, The American Economic Review, 54(5), s.761-762. Hirschman, A. O. (1980), National Power And The Structure Of Foreign Trade (İlk basım 1945), Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
İskenderoğlu, Ö. ve Gülseren, M. C. (2017), Bölgesel Kalkınmada Etkili Faktörlerin Yoğunlaşma Katsayısı Ile Incelenmesi: Niğde Ili Örneği, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), s.18-34.
İstanbul Sanayi Odası. (2021), Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2021, İstanbul Sanayi Odası. https://www.iso500.org.tr/iso-500-dergiler
İzmen, Ü. ve Daş, Z. Ö. (2016), Sosyal Sermayenin Yerel Kalkınmada Önemi: Gaziantep Örneği, 16. Bölge Bilimi ve Bölge Planlama Kongresi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
Jensen R. C. ve Hewins G. J. D. (1985), Shortcut ‘input–output’ multipliers; a requiem, Environment Planning A. 17(6), s.747–759.
Krugman, P. (1997), Development Geography And Economic Theory, Cambridge: The MIT Press.
Mulligan, G. F. ve Schmidt, C. (2005), A Note On Localization And Specialization, Growth and Change. 36(4), s.565-576.
Munandar, T. A., Azhari, A., Musdholifah, A. ve Arsyad, L. (2017), Modified Agglomerative Clustering With The Location Quotient For Indentification Of Regional Potential Sector, Journal of Theoritical and Applied InformationTechnology, 95(5), s.1191-1199.
Öz, Ö. (2004), Türkiye’de Ekonomik Faaliyetlerin Mekânsal Dağılımı Ve Rekabetçi Yapısı, ODTÜ Gelişme Dergisi, 31(Aralık), s.211-2041.
Perroux, F. (1955), Note Sur La Notion De Pôle Croissance. ISEA.
Perroux, F. (2018), The Pole of Development's New Place in a General Theory of Economic Activity (2 b.), (B. Higgins, & D. J. Savoie, Dü), Routledge.
Porter, M. E. (1998), Clusters And The New Economics Of Competition. Harvard Business Review, 11, s.77-98.
Porter, M. E. (2000), Location, Competition And Economic Development: Local Clusters In A Global Economy, Economic Development Quarterly, 14(1), s.15-34.
Porter, M. E. (2003), The Economic Performance Of Regions, Regional Studies, 37(6-7), s.549-578.
Rhoades, S. A. (1993), The Herfindahl-Hirschman Index, EconoReserve Bulletin, 79(3), s.188-189.
Sandal, E. K. ve Şen, Ö. (2016), The Agglomerated Industrial Sectors In Gaziantep And These Sector’s Distribution In Turkey, Turkish Studies, 11(8), s.313-334.
Saraç, A. (2006), Bölgesel Kalkınma Modelleri ve Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
Saygılı, R. F. ve Manavgat, G. (2014), Ege Bölgesindeki Endüstriyel Faaliyetlerin Coğrafi Yoğunlaşması Üzerine Bir Analiz, Türkiye Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla, Türkiye.
Seyfeddinoğlu, Ü. ve Ayoğlu, D. (2007), Türk Imalat Sanayiinde Illere Göre Yerelleşme Ve Kentleşme Ekonomilerinin Belirlenmesi, BİLİG Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 43, s.169-192.
Seyfettinoğlu, Ü. ve Akın, B. (2020), Türkiye'de Kentsel Büyümenin Mekansal Olarak Değişen Dinamikleri, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), s.239-253.
Sönmez, M. E. ve Ayik, U. (2019), Development And Spatial Distribution Of Industry In Turkey Between The Years 1950-1980, İçinde Akman, Ö., vd. (Ed), Social, Educational, Political, Economic and Other Developments Occurred in Turkey between the Years of 1938-1980 (ss. 33-59). ISRES Publishing.
Şen, Ö. (2016), Ekonomik Coğrafya Bağlamında Gaziantep Ilinde Endüstriyel Kümelenme Analizi, [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Şen, Ö. ve Sandal, E. K. (2017), Gaziantep Ilinde Üç Yıldız Analizi Yöntemi Ile Endüstriyel Kümelenme Analizi, Doğu Coğrafya Dergisi, 22(38), s.39-62.
Şenol, P. ve Kemeç, A. (2018), Bölgesel Kalkınma Kuram Ve Süreçleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), s.108-124.
TOBB. (2020), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Sanayi Veritabanı. (http://sanayi.tobb.org.tr/) Tohmo, T. (2004), New Developments In The Use Of Location Quotients To Estimate Regional Input–Output Coefficients And Multipliers, Regional Studies, 38(1), s.43–54.
Topcuoğlu, A. ve Çalışkan, M. (2016). Bölgesel İktisatta Mekânın Önemi Üzerine Bir Değerlendirme: Yeni Ekonomik Coğrafya Yaklaşımı, Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(4), s.101-112.
Turko, E. S. ve Ersungur, Ş. M. (2013), Marshall Tipi Dışsal Ekonomiler, Endüstriyel Bölgeler Ve Çağdaş Yaklaşımlar, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), s.253-270.
Tuysuz, S., Baycan, T. ve Altuğ, F. (2022). Economic Impact Of The COVID 19 Outbreak In Turkey: Analysis Of Vulnerability And Resilience Of Regions And Diversely Afected Economic Sectors, Asia-Pacifc Journal of Regional Science, 6(12), s.1133–1158.
Tuysuz, S., Baycan, T., Altuğ, F., Şahin, M. T. ve Turut, H. (2021). Covid-19 Salgınına Karşı Bölgelerin Ekonomik Dayanıklılığı Ve Kırılganlığı: Ampirik Bir Analiz, 20. Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi, Erzincan, Türkiye.
Twomey J. ve Tomkins J. (1998), Supply Chains, Material Linkage And Regional Development: A Reply, Urban Studies. 35(4), s.775–778.
U.S. Department of Justice and the Federal Trade Commission. (2010, August 19), Horizontal Merger Guidelines, U.S. Department of Justice Antitrust Division. https://www.justice.gov/sites/default/files/atr/legacy/2010/08/19/hmg-2010.pdf
Urhan, F. B. ve Sandal, E. K. (2019), Türkiye Tekstil Endüstrisinin Mekansal Örüntüsü 2009-2015 Yılı Karşılaştırmalı Yerelleşme Katsayısı Analizi, International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, s.172-189.
Urhan, F. B. (2021), Endüstriyel Yoğunlaşmanın Mekânsal Analizi: TR63 Bölgesi (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) Örneği, [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Yıldırım, E., Çakmaklı, S. ve Özkan, Ö. (2011), Eskiden Yeniye Neo-Klasik Sentez: Bir Literatür Taraması, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 66(4), s.153-184.
Yıldız, Ö. (2008), GAP Illerinde Sosyal Ve Ekonomik Dönüşüm, Ege Akademik Bakış, 8(1), s.287-300.
Yolchı, J. ve Akseki, U. (2018), Türk Imalat Sanayindeki Uzmanlaşmanın Teknolojik Düzeyine Göre Bölgesel Bir Analizi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), s.134-145.