Erdem GÜVEN, Mehmet YILMAZATA, Lütfü PARLAK

Gelenekler ile biçimlenen yaşam alanlarına bir örnek: Çerkes mimarisi

Bu çalışmada Çerkes mimarisinin, özellikle köylerde bölgesel mimari farklılık gösterdiğini, Çerkeslerin geldikleri coğrafyadan yani Kafkasya’dan birlikte getirdikleri geleneklerine sıkı bağlılık gösterdiklerini, ev inşa etme tarzlarının da bu duruma uygun bir biçimde geliştiği belirtilmektedir. Örneğin misafire verilen önem ve değer; yalnızca onun kullanımına açık haceş adı verilen bir bölümün açılmış olmasıyla kendini göstermiş, evlerin bahçelerinin kapalı olmamasıyla diğer evlerden farklılığını ortaya koymuştur. Ancak yıllar içerisinde köyden kente göçle beraber, toplu yaşamın kuralları gereğince (apartman daireleri vs.) geleneksel ev tarzı doğal bir değişikliğe uğramış ve bu değişiklerle beraber günümüzde birçok adet ve gelenek yok olmaya yüz tutmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Circassians, architecture, immigration from Caucasus, traditions

Circassian architecture as an example for social space being shaped by tradition

This study is pointing out that Circassian architecture especially in villages is substantial different from the building style of local buildings in Asia Minor from the local buildings in its surroundings. Its pointed out that the Circassians preserved the of the ancestral homelands which reflected itself in architectural patterns according to that tradition. As an example we might point to the importance that was given to guests by the construction of a space especially assigned to guests and known as “haçes”. Furthermore gardens were not confined with walls as usually the case in the region. Nevertheless changing living patterns fostered by urbanization let to the slow disappearance of distinctive architectural features and and the tradition of Circassian community.

Keywords:

Circassians, Architecture, Traditions,

PDF

___

Baj, Jabagi (1969) Çerkesya’da Sosyal Yaşayış-Adetler. Ankara: Kafkas Kültürel Dergi Yayınları.
Barkan, Ömer Lütfi (2000) Osmanlı Devleti'nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi -Osmanlı Devlet Arşivleri Üzerinde Tetkikler Makaleler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Behrens-Abouseif, Doris (1992) Islamic Architecture in Cairo: An introduction. Leiden: Brill.
Besleney, Zeynel Abidin (2014) The Circassian Diaspora in Turkey: A Political History. Oxon: Routledge.
Bodenstedt, Friedrich (1849) Die Völker des Kaukasus und ihre Freiheitskämpfe gegen die Russen: Ein Beitrag zur neuesten Geschichte des Orients. Frankfurt a.Main: Zweite Ausgabe, Verlag von Carl Bernhard Lizius.
Bustan: Österreichische Zeitschrift Für Kultur U. Politik Der Islamischen Länder / Hrsg. Hammer-Purgstall-Gesellschaft, Wien, 1963.
Colarusso, John (1992) A Grammar of the Kabardian Language. Calgary: University of Calgary Press.
Çerkes Evleri, http://www.asagidemirci.net/makaleindex-makale_goster-23.htm, Retrieved at 21.06.2015.
Eldem, Sedat Hakkı (1934) Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul: Pulhan Matbaası.
Ersoy, Hayri ve Kamaci, Aysun (1992) Çerkes Tarihi. İstanbul: Tüm Zamanlar Yayıncılık.
Ėsadze, Semen ve Papşu, Murat (1999) Çerkezya'nın Ruslar Tarafından İşgali: Kafkas-Rus Savaşlarının Son Dönemi: Kuban (ötesi) Bölgesinde ve Kafkasya Sahilinde Yapılan Kafkas-Rus Savaşı Üzerine Tarihi Deneme. Ankara: Kafkas Derneği Yayınları.
Eser, Mehmet (1999) Uzunyayla Bölgesindeki Çerkes Köylerinde Sosyo-Kültürel Değişme. Ankara: no publisher.
Percival, James Gates (1826) A Geographical View of The World, Embracing the Manners, Customs and Pursuits, of Every Nation; Founded on the Best Authorities, Rev. Goldsmith, J. New York: E. Hopkins and W. Reed.
Hope, Andrey Harvey and Tennant, Annie Jane (1871) Turkish Harems and Circassian Homes. London: Hurst and Blacklett.
Karpat, Kemal H. (2002) Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays. Leiden: Brill.
Kingston, Wiliam Henry (1854) The Circassian Chief. London: David Bryce.
Longworth, John Augustin (1840) A Year Among The Circassians. London: Henry Colburn.
Lordkipanidze, Vazha ve Totadze Anzor (2010) The Population of the Caucasus. New York: Nova Science Publishers.
Mitteilungen (1986) Geographische Gesellschaft (für Thüringen) zu Jena, Bd. 14-16, Jena.
Moser, Louis (1856) The Caucasus and its People, With a Brief History of Their Wars, and a Sketch of The Achievements of The Reknowed Chied Shamyl. London: David Nutt.
Neumann, Karl Friedrich (1840) Russland und die Tscherkessen. Tübingen/Stuttgart: J.G. Cotta.
Petersen, Andrew (1996) Dictionary of Islamic Architecture. London: Routledge.
Reid, James J. (2000) Crisis of the Ottoman Empire: Prelude to Collapse 1839-1878. Quellen und Studien zur Geschichte des östlichen Europa, 57, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Shoup, John A. (2007) Culture and Customs of Jordan. Westport CT: Greenwood Press.
Trubetzkoy, Nikolai S. (2001) Studies in General Linguistics and Language Structure. Durham: Duke University Press.
Üner, Turgay (1991) Circassian Immigration into the Ottoman Empire 1856-1878. Islamic Studies Presented to Charles J. Adams. Eds: Charles J. Adams, Wael B. Rallaq', Donald Presgrave Little, Leiden: Brill.
Williams, Reed and Percival, James Gates (1826) A Geographical View of the World, Embracing the Manners, Customs, and Pursuits of Every Nation. New York: Hokins & Reed.