TÜRKLERDE YER ADI VERME GELENEĞİ VE OĞUZ BOYLARININ BOLU’DAKİ İZLERİ1

Bu çalışmanın amacı; Türklerde yer adı verme geleneği esasları doğrultusunda, Bolu'da bulunan Oğuz boy adlarını ve geleneğe uygun olarak verilen diğer adları tespit etmektir. Yer adlarını inceleyen bilim dalına Toponomi adı verilir. Toponomi sunduğu verilerle, Tarih, Coğrafya ve Edebiyat gibi diğer bilim dallarına yardımcı olmaktadır. Oğuz boylarının Anadolu coğrafyasını fethettikten sonra yerleştikleri bölgelere yer adı vermede boy, oymak ve şahıs adlarından yararlandıkları bilinmektedir. Bolu İli Oğuz boy ve oymak adlarının yaygın olarak kullanıldığı iller arasında yer almaktadır. Kayı, Kınık, Kızık, Avşar ve Dodurga gibi 24 Oğuz boyuna ait adların Bolu'daki yerleşim birimlerine ad olarak verilmiş olması bunun açık bir göstergesidir.

TRADITION OF NAME GIVING IN TURKISH HISTORY AND EXAMPLES OF OGHUZ BOYS IN BOLU

The purpose of this study is to identify names of Oghuz boys in Bolu and theother names which were given according to the tradition of Turks’ giving name tothe places. For this purpose, the archives will be analyzed, too. Toponymy is thescience that examines place names. Toponymy also assists other sciences, such asHistory, Geography and Literature.It is known that Oghuz boys drew on names of boys, clans and people while theywere giving names to the settlements after the conquest of Anatolia. Bolu is oneof the cities in which names of Oghuz boys and clans were commonly used.Names that belong to 24 Oghuz boys, such as Kayı, Kınık, Kızık, Avşar, Dodurgawere given as a name to the settlements in Bolu.

PDF

___

Aksan, Doğan (1995). Her Yönüyle Dil. Anakara: TDK Yayınları.
Alada Bayramoğlu, Adalet (2008). Osmanlı Şehrinde Mahalle. İstanbul: Sümer Kitabevi.
Aydın, Haki (1965). “1565 Yılında Bolu’dan İstanbul’a Gönderilecek Koyunlara Dair” Çele 28: 21-22.
Barkan, Ö. Lütfi (1951). “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi” Türkiyat Mecmuası X: İstanbul:1-25.
BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) (1840). NFS. d. Nr.707.
BOA. (1840). NFS. d. Nr. 696
BOA. (1844/1845). ML.VRD.TMT.d. Nr.3105.
BOA DH.İ.UM.EK.121-58 (H.29.12.1338/M.13.9.1920).
Bolu İl Haritası (2005). Ölçek 1:290.000. İstanbul: Gürbüz yayınları.
Bolu İl Haritası (2005). Ölçek 1:300.000. Ankara: MEB Yayınları.
Bolu Livası Salnamesi 1921-1925 (2008 ). Haz. Nermin Kılıç, Ayşe Kayapınar, Bilge Kaya, Fahri Kılıç, Levent Kayapınar. Bolu. Bamer Yayınları.
Cunbur, Müjgan (1984). “Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Yer adları” Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Elçin, Şükrü (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: KTB Yayınları.
Emiroğlu, Mecdi (1984). “ Bolu Yöresi Yer Adları” Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Erkut, Sedat (2001) “Bolu ve Çevresinin M.Ö. II. Binyıldaki Durumu”, Cevdet Bayburtluoğlu İçin Yazılar: 92-95.
Genç, Mehmet (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Genç, Reşat (2009). Türk İnanışları İle Milli Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Gülensoy, Tuncer (1998). “Anadolu Yer Adlarına Genel Bir Bakış” Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı. Ankara: 41-48
Gümüşçü, Osman (2002). “XVI. Yüzyıl Anadolusunda Oğuz Boy Adlı Yerleşmeler” Türkler 8:358-364.
Gündüz, Tufan (2007). Anadolu’da Türkmen Aşiretleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Gündüz, Tufan (2009). Bozkırın Efendileri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Güngör, Harun (2005). Türk Bodun Bilimi Araştırmaları. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi (2005). 2.Cilt, 2. Kitap, Haz. Yücel Dağlı-Seyit Ali Kahraman, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Halaçoğlu Yusuf (1991). XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi. Ankara: TTK Yayınları.
Halaçoğlu Yusuf (2011). Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar. IVI. İstanbul: Togan Yayınları.
Halaçoğlu,Yusuf (2014). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme. İstanbul. İlgi Kültür Sanat. İç İşleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü (1962). Bolu İli. 1-32
İnalcık, Halil (2009). Devlet-i Aliyye. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Kafesoğlu, İbrahim (1984). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Kaplan, Mehmet (1982). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergah Yayınları.
Konrapa, M. Zekai (1964). Bolu Tarihi. Bolu: Bolu Vilayet Matbaası.
Konukçu, Enver (1998). “Bolu ve Fatihleri” Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Sempozyumu. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Mustafa Nuri Paşa (1979). Nectayic‘ül-Vukuât, C.I-II, Sadeleştiren: Neşet Çağatay, Ankara: TTK Yayınları.
Orhonlu, Cengiz (1987). Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı. İstanbul: Eren Yayıncılık.
Orhonlu, Cengiz (1992). “Bolu” TDVİA 6: 276-278.
Özkaya, Yücel (1966). “İran’ın Zaptı İle Görevli Askerlerin Önemli Masrafları ve Ankara, Bolu, Kangırı (Çankırı), Kastamonu Mıntıkalarından Vergi Toplanması”.Çele 38: 18-22.
Sahillioğlu, Halil (1963). “Dördüncü Mehmed’in İkinci Lehistan Seferi Dolayısıyla Bolu Vilayetinden Alınan Arpa”.Çele 9: 24-28.
Sakaoğlu, Saim (1984). “İnsan Adlarından Kaynaklanan Yer Adalarımız” Türk Yer adları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Sakaoğlu, Saim (2001). Türk Ad Bilimi I. Ankara: TDK Yayınları.
Sertoğlu, Midhat (1986). Osmanlı Tarih Lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
Son Teşkilatı Mülkiyede Köylerimizin Adları (1928). İstanbul: Dahiliye Vekaleti Yayınları.
Sümer, Faruk (1999). Oğuzlar (Türkmenler). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Şahin, İlhan ( 2006). Osmanlı Döneminde Konar-Göçerler. İstanbul: Eren Yayınları.
Şeşen, Ramazan (2001). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. Ankara: TTK Yayınları.
Taş, K. Ziya (2017). Bolu Sancağı. İstanbul: Post Yayınları.
Tuncer, Harun (2000). “Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/2: 23-34.
Türkay, Cevdet (1979). Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak Aşiret ve Cemaatler. İstanbul: Tercüman Yayınları.
Türkçe Sözlük I-II (1988). Ankara: TDK Yayınları.
Türkhan M. Sait (2006). “18.Yüzyılın İkinci Yarısında İstabul’un Et İaşesi Temini: Hassa Kassab Başılık Kurumu” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ünal, M. Ali (2011). Osmanlı Tarih Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Yakuboğlu, Cevdet (2009). Kuzeybatı Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Tarihi XIII ve XV. Yüzyıllar. Ankara: Gazi Kitabevi.
Yediyıldız, Bahaedin (1984). “Türkiye’de Yer-Adı Verme Usulleri” Türk Yer adları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Yılmaz, Kurt ( 2000). “XVI Yüzyılda Gerede Kazasında Kişi ve Yer Adları” Geçmişten Günümüze Gerede Sempozyumu. Gerede: Gerede Belediyesi.