Kıbrıs Sorunu Bağlamında Türkiye’de 6/7 Eylül 1955 Olaylarına Kesitsel Bir Bakış

1 Nisan 1955 tarihinden itibaren EOKA terör örgütünün Kıbrıs adasında terör olaylarına başlaması, önce İngilizlere, ardından kendilerine yardım etmeyen Rumlara ve son olarak da Kıbrıs Türklerine saldırmaya başlaması Kıbrıs’ı önce sorun, ardından da uluslararası sorun hale getirir. Bu dönemde İngiltere’nin adada hükümranlığa devam etme ve adadan ayrılmama üzerine oturan ve Kıbrıs Türkleriyle Rumları “böl ve yönet” çerçevesinde idare eden ince siyaseti ise doğrudan Türkiye’yi köşeye sıkıştırmak üzerinedir. Bu şartlarda Ağustos 1955 Londra toplantısının ardından iyice gerginleşen ilişkiler yıllar sonra ortaya çıkacağı gibi İngiltere’nin kışkırtmalarıyla Selanik’te Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu eve atılan ses bombasıyla yeni bir boyut kazanır ve Kıbrıs’la bağlantılı olarak Türk dış politikasında daha sonraki süreçte sıkıntılara neden olacak 6/7 Eylül olayları başlar

Anahtar Kelimeler:

Kıbrıs, Türkiye, Yunanistan, EOKA, 6/7 Eylül Olayları

A Profile Glance At 6/7 Event In Turkey In The Light Of Cyprus Issue

Cyprus happens to be firstly an issue, and then an international issue especially after EOKA terrorist organization starts attacking, ambushing and killing the British subjects, then the Greek Cypriots who are supposed not to help EOKA, and finally Turkish Cypriots in 1st April 1955. The British subtle policy shaped around “divide and rule” principle aiming not to leave the island, and to continue the sovereignty on Turkish and Greek Cypriots in 1950s is, on the other hand, planned so as to drive Turkey into the corner. The explosive thrown on the house where Mustafa Kemal Atatürk was born in Salonika subsequent to the conference about Cyprus issue held in London in August 1955 makes the atmosphere tenser and tenser, in particular, with British clandestine provocations, and 6/7 September Events in 1955, that will cause a good many problems for Turkish foreign policy in the following years break out

Keywords:

Cyprus, Turkey, Greece, EOKA, 6/7 September Events,

PDF

___

I. Arşiv Kaynakları
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Ankara/Türkiye
Kıbrıs Türk Milli Arşivi (KTMA) EOKA Ar
II. Süreli Yayınlar
Akşam
BYGM Ayın Takvimi
Cumhuriyet
Derin Tarih
Halkın Sesi
Hayat Dergisi
Hürriyet
Milliyet
Sabah
Son Posta
Tan
Toplumsal Tarih
Yeni Sabah
Zafer
III. Kitaplar
AGUN, Hüseyin, Demokrat Parti İktidarının Kıbrıs Politikası 1950-1960, Ankara, 1997.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, İkinci Adam 1950-1964, Cilt III, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999.
BAĞCI, Hüseyin, Demokrat Parti Dönemi Dış Politikası, İmge Yay., Kasım 1990.
BALİ, Rıfat N., 6-7 Eylül 1955 Olayları; Tanıklar-Hatıralar, Libra Yay., İstanbul, Kasım 2010.
BAŞAR, Ahmet Hamdi, Yaşadığımız Devrin İçyüzü, Ankara, 1960.
BİL, Hikmet, Kıbrıs Olayı ve İçyüzü, İstanbul, 1976.
BİLGE, Suat, Le Conflit De Chypre Et Les Cypriotes Turcs, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., Ankara, 1961.
BİRANT, Mehmet Ali, Demirkırat-Bir Demokrasinin Doğuşu, İstanbul, Şubat 1999.
DEMİRER, Mehmet Arif, Nihat Erimin Gözlüğü ve Kalemi ile Demokrat Parti ve Bir Soru; Johnson Mektubu Sipariş miydi, Ankara, Şubat 2006.
DİKERDEM, Mahmut, Ortadoğuda Devrim Yılları, İstanbul, 1997.
EMILIANIDES, Achille, Histoire De Cyprus, Paris, 1963.
ERİM, Nihat, Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs, Ankara, 1975.
FERSOY, Orhan Cemal, Bir Devre Adını Veren Başbakan; Adnan Menderes, İstanbul, 1971.
FOLEY, Charles, Guerrilla Warfare and EOKA Struggle; General Grivas , Longman Yay., Londra, 1964.
GOVERNMENT OF CYPRUS, Review of Events In Cyprus 19551957, Lefkoşa, 1958.
GÖNLÜBOL, Mehmet, SAR, Cem, Olaylarla Türk Dış Politikası C. I, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., Ankara, 1977.
GÜRKAN, Haşmet Muzaffer, Bir Zamanlar Kıbrısta, Lefkoşa, 1996.
IOANNIDES, Christos P., In Turkeys Image-The Transformation of Occupied Cyprus into a Turkish Province, New Rochelle Publications.
İNUĞUR, M. Nuri, Türk Basın Tarihi 1919-1989, İstanbul 1992.
KABACALI, Alpay, Türk Basınında Demokrasi, Ankara, 1994.
KESER, Ulvi, Yardım Et Komşu; İkinci Dünya Savaşında Türkiyenin Yunanistana Yardım Faaliyetleri, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayınları, Ankara, Kasım 2005
KESER, Ulvi, Yunanistanın Büyük Açlık Dönemi (μεγάλος λιμός) ve Türkiye, IQ Yay., İstanbul, 2008.
KESER, Ulvi, Kızılay Belgeleri Işığında Yunanistanda Ölüm, Açlık, İşgal, 19391949,
Türk Kızılayı Tarih Serisi, Kızılay Genel Müdürlüğü, Ankara, 2010.
MANİZADE, Derviş, Kıbrıs Dün Bugün Yarın, KTKD İstanbul Bölgesi Yay., İstanbul, 1975, NESİN, Aziz, Salkım Salkım Asılacak İnsanlar, İstanbul, 1994.
ÖZAD, Murad Hüsnü, Baf ve Mücadele Yıllarım, Aha Yay., İstanbul, Temmuz 2002.
JONES, Byford, Grivas and the Story Of EOKA, Robert Hale Limited Yay., Londra, 1959.
JUNOD, Marcel, Warriors Without Weapons, New York Macmillan Co., 1951.
SARICA, Murat, TEZİÇ, Erdoğan, ESKİYURT, Özer, Kıbrıs Sorunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., İstanbul, 1975.
SPECIAL COMMITTEE On Cyprus Affairs, Cyprus; Past - Present- Future, Ankara, 1964.
THUBRON, Colin, Journey Into Cyprus, Middlesex, 1986.
TOKER, Metin, Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları; DP Yokuş Aşağı 1954-1957, Bilgi Yay., Mart 1991, İstanbul.
TURGUT, Hulusi, Yassıadada Yaptırılmayan Savunmalar, Doğan Kitap, İstanbul, Mayıs 2007.
UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), İstanbul, 1995.
VANEZIS, PN, Cyprus Crime Without Punishment, Regal Printing Ltd., Hong Kong, 2000.
YALMAN, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, 1945-1971, Cilt 4, İstanbul, 1971.
IV. Makaleler
ARMAOĞLU, Fahir, 1955 yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükümeti ve Türk Kamuoyu, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt. 14, No. 2/3, Temmuz 1959, ss.57-85.
DEMİRER, Mehmet Arif, 6/7 Eylül Olaylarını Yunan Derin Devleti Planladı, Derin Tarih, Sayı 6, Eylül 2012, ss.64-69.
GÜVEN, Dilek, 6-7 Eylül Olayları ve Failleri, Toplumsal Tarih, Sayı 141, İstanbul, Eylül 2005, ss.38-49.
KOCABAŞOĞLU, Uygur, 6/7 Eylül Olaylarından Sonra Hasar tespit Çalışmaları Üzerine Birkaç Ayrıntı, Tarih ve Toplum, Sayı 81, İstanbul, Mayıs 2000.
SONYEL, Salahi R., İngiltere Dışişleri Bakanlığı Belgelerine Göre: Osmanlı Padişahı Abdülhamit 48 Saat İçinde Kıbrısı İngilizlere Nasıl Kiraladı? ,Belleten, Cilt XLII, Sayı 165-168, Ankara, 1978.
TOPUZ, Hıfzı, 6/7 Eylül Olayları ve Aknoz Paşanın Yasakları, Tarih ve Toplum, Sayı 81, İstanbul, Eylül 2000.
TÜRKER, Orhan, 6/7 Eylül Olaylarının İstanbul Rum Basınındaki Yansımaları, Tarih ve Toplum, Cilt 30, Sayı 177, Eylül 1998, ss.13-16.
YEŞİLYURT, Süleyman, Bayar Gerçeği, Milliyet, Ankara, 2005. V. Sözlü Tarih Çalışması
KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı merhum Rauf R. Denktaş ile 8 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşada yapılan görüşme.
Aydın Samioğlu ile 29 Kasım 2004 tarihinde Lefkoşada yapılan görüşme.