Halîfe B. Hayyât’ın Eserlerinde Sahâbî Olarak Gözüken Bazı Kimseler

Öz Öz: Rivayet İlimleri’nde sahâbe neslinin tespiti büyük önem arz etmektedir. Zira Kurân-ı Kerîm’den sonra dinin ikinci kaynağı olan hadislerin sıhhat şartlarından birisi de senedin muttasıl olmasıdır. Bu da hadisleri bize ulaştıran ilk tabakâ olmaları hasebiyle sahâbîlerin tespitini gerekli kılmaktadır. Bu amaçla pek çok sahâbe tabakâtı telif edilmiştir. Sahâbe tespitinin kaynaklarından biri de İslamî İlimlerin birçok alanında ilmî birikimi olan muhaddis, müverrih aynı zamanda ensâb âlimi olan Halîfe b. Hayyât’ın (ö. 240/854-55) Tabakât ve Târîh adlı eserleridir.  İlk dönem âlimlerinden olması ve ilgili eserlerinin kendisinden sonraki pek çok esere kaynaklık etmesi Hayyât’ı ve ilgili eserlerini bu makalede ele almamızda etkili olmuştur. Hayyât’ın bu eserlerinde sahâbî olarak zikrettiği bazı kimseler, sahâbe bibliyografyası konusunda en kapsamlı eser kabul edilen İbn Hacer el-Askalânî’nin el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe adlı eserinde bulunmamaktadır. Bu çalışma, Hayyât’ın sahâbî olarak zikrettiği ancak el-İsâbe’de yer almayan bu isimlerin tespiti, diğer sahâbe ve ricâl tabakâtlarında yer alıp almadıklarının araştırılması ve Hayyât’ın bu kişileri hangi gerekçelerle sahâbî kabul ettiğinin ortaya konulmasını hedeflemektedir.

___

  • İbnu’l-Esîr, İzzüddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Cezerî. Usdu’l-gâbe fi ma‘rifeti’ssahâbe. thk. Ali Muhammed Muavviz – Âdil Ahmed Abdulmevcûd. 8 cilt. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, ts. Yanar, Nagihan. “Halîfe b. Hayyât ve Hadis İlmindeki Yeri”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14, sy. 1 (Ocak-Haziran 2014): 239-258.