16 VE 17. YÜZYIL İSTANBUL KADI DEFTERLERİNDEN EGE YÖRESİ’NİN TAŞINABİLİR MADDİ KÜLTÜR VARLIKLARIYLA İLGİLİ BAZI KAYITLAR

Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze ulaşabilen 16 ve 17. Yüzyıllara tarihlenen Osmanlı saray ve çevresine ait taşınabilir maddi kültür varlıkları, çeşitli koleksiyonlarda ve müzelerde yer almaktadır. Bununla birlikte saray dışında kullanılan maddi kültür varlıkları ise oldukça az sayıda ve tartışmaya açık niteliktedir. Bu tür maddi kültür varlıklarının araştırılmasında yazılı ve görsel kaynaklara başvurmak gereklidir. Yazılı kaynaklardan biri hem sosyal hayat hem de miras alınan varlıklar hakkında bazı kararları içeren Osmanlı Resmi Mahkeme Kayıtlarıdır. Osmanlı hukuk kurallarının harmonisinden kaynaklanan bu kayıtlar, Saray dışında kullanılan etnografik kültür varlıklarının izlenebilmesine fırsat sunmaktadır. Bu kayıtlardaki kararlarda listelenen maddi kültür varlıkları miras bırakılan varlıklar hakkında bilgiler sunmaktadır. Örneğin, keçe ve deri işleri, kilimler, halılar, dokumalar, el dokuma bez ve kumaşlar gibi el sanatları ürünlerinin tipleri, çeşitleri ve varlıkları hakkında bilgi sunarlar. Osmanlıların, Asya, Afrika ve Avrupa’daki birçok yerleşim yerini içine alan geniş bir imparatorluğu yönetmeleri zengin kültür varlıklarına sahip olmalarına işaret etmektedir. Osmanlı coğrafyası üzerinde yayılan bu kültür varlıkları üretim merkezleri göz önünde bulundurularak Ege Yöresi, Marmara Yöresi, Anadolu Yöresi gibi başlıklar altında sınıflandırılabilir. Söz konusu üretim merkezlerinden biri de Ege Yöresi’dir.Bu makalede kısa bir süre önce İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM ) ve 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı tarafından hazırlanarak yayınlanan İstanbul Mahkemesi Kadı Defterleri adlı eser kapsamında yer alan İstanbul’a ait resmî mahkeme kayıtlarında belgelenmiş Ege Yöresine ait bazı taşınabilir kültür varlıklarına dikkati çekmektir. Ege Yöresine ait taşınabilir kültür varlıklarına yönelik çalışmalara katkıda bulunulması, Osmanlı Klasik dönemine ait belgelenmiş taşınabilir kültür varlıklarına ışık tutulması ve hak ettikleri dikkatin üzerlerine çekilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, 16 ve 17.yüzyıl, Ege yöresi, Mahkeme kayıtları

Some Records On Portable Tangible Cultural Heritage Of Aegean Region In 16th and 17th Century Kadi’s Books

Extant cultural property goods, belong to the Ottoman court and its environment from the 16th and 17th centuries, are kept in the museums and collections. The pieces which were used out of the Ottoman court are rare and questionable. Research on these pieces is in need of using the written and visual sources. One of the written sources is Official Ottoman Judge Records which consist of some decisions or rules related to social life as well as inherited property. These records which were deriven from the harmony of the rules of the Ottoman Law give us an opportunity to carry out a thorough observation on ethnographical goods which were used out of the court. The goods listed among decisions offering some knowledge about the inheritage property enable us to find out the existence, variations, types of hand craft products such as hand woven fabrics, weavings, carpets, kilims, felt and leader work.Ottomans ruled a vast empire with settlements on Asia, Africa and Europe which indicates a rich cultural property. This cultural property widespread over of the Ottoman geography might be classified regarding to their production centers such as Aegean Environs, Marmara Environs, and Anatolian Environs etc. One of these production centers is Aegean Environs.In this article my aim is to point out some examples of cultural property of Aegean Environs which were documented in the official Judge records of Istanbul called İstanbul Mahkemesi Kadı Defterleri ( Qadi Registers) recently prepared and published by İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM ) and 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı. In an attempt to make a modest contrıbution to the cultural property belonging to Aegean Environs here I want to bring to light some documented pieces from the Classical Period and try to attract the deserved attention to them.

Keywords:

-,

PDF

___

Aydın, M.A., Kadı Sicillerinde İstanbul, İSAM, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, İstanbul, 2010
Barışta, H.Ö.,“Halkbilim Müzeciliği ve El Sanatları”, Türkiye’de Halkbilim Müzeciliği ve Sorunları Sempozyum Bildirileri, Yayına Hazırlayanlar: Öcal Oguz-Tüba SaltıkÖzkan, Gazi Üniversitesi THBMER Yayını, Ankara, 2003,s. 71- 77.
Barışta, H.Ö., “Yazılı Kaynaklardan Osmanlı İmparatorluğu Klasik Dönem Kadı Defterlerinden İpek Kumaşlarıyla İlgili Bazı Bilgiler”, Uluslararası İpek Böcekçiliği ve İpekli Dokumalar Sempozyumu, Atatürk Kültür Merkezi-Akdeniz Üniversitesi-25-28 Ekim 2011, s….
Çöpoğlu, Bolu Şer’iye Sicili 1687-1688 Tarihli 836 Nolu Defterin Transkripsiyonu Ve
Değerlendirilmesi, a.g.e. s. 67.
Barışta, H.Ö., “Klasik Dönem Kadı Defterlerindeki 16. Yüzyıl Maddi Kültür Varlıklarıyla İlgili Bazı Bilgiler”, Uluslar arası Katılımlı XVI.Ortaçağ- Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu , Cumhuriyet Üniversitesi Sivas, 18-20 Ekim 2012
Barışta, H.Ö., “I7 Yüzyıl Kadı Sicillerinden Osmanlı İmparatorluğu Döneminin Maddi Kültür Varlıkları Ürünleriyle İlgili Bilgiler”,Uluslararası Türk Sanatları Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Türk El Sanatlarını Uygulama ve Araştırma Merkezi, Konya Büyükşehir Belediyesi, Konya, 8-9 Kasım 2012
İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi, 1 Numaralı Sicil (919-927/M. 1513- 1521), Hazırlayanlar: Bilgin Aydın- Ekrem Tak, İSAM, C.1, İstanbul, 2008
İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi, 2 Numaralı Sicil (H.924-927 /M.1518- 1521), Hazırlayan: Rıfat Günalan- Vildan Kemal- Özlem Altıntop- Hatice Ayyıldız Bahadır, Arapça Metin: Mehmet Akman, Kontrol Eden: Mahmut Ak, Mustafa Oğuz, İSAM, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, C.2, İstanbul, 2010
İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi, 5 Numaralı Sicil (H.930-936/M.1524- 1530), Hazırlayan: Yasemin Dağdaş- Zeynep Berktaş, Kontrol Eden : Mustafa Oğuz, İSAM, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, C.3, İstanbul, 2010
İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi, 26 Numaralı Sicil (H. 970-971/M. 1562-1563), Hazırlayan: Rıfat Günalan, Arapça Metin: Mehmet Akman, Kontrol Eden: Fikret Sarıcaoğlu, İSAM, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, C. 7, İstanbul, 2010
İstanbul Kadı Sicilleri Galata Mahkemesi 20 Numaralı Sicil (H.1005-1007 /M. 1596-1599), Hazırlayan: Mehmet Akman- Fethi Gedikli, Kontrol Eden: Mehmet Akif Aydın, İSAM, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, C.35, İstanbul, 2012
İstanbul Kadı Sicilleri Galata Mahkemesi 32 Numaralı Sicil (H.1015-1016/M. 1606-1607), Hazırlayan: Mehmet Akman, Osmanlıca Metin: Fethi Gedikli- M.Macit Kenanoğlu Kontrol Eden: M.Akif Aydın, İSAM, İstanbul Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, C. 36, İstanbul, 2012
İstanbul Kadı Sicilleri Galata Mahkemesi 37 Numaralı Sicil (H.1022-1024/M. 1613-1615), Hazırlayan: Rasim Erol- Yılmaz Karaca, Arapça Metin: Mehmet
Sanat Tarihi Dergisi

ISSN: 1300-5707
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1982
Yayıncı: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi

Arşiv