Psikolojik Danışmanların Etkili Nitelikleri ile Danışma Öz-Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki
Bu çalışmanın amacı, psikolojik danışmanların etkili psikolojik danışman nitelikleri ve psikolojik danışma öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Değişkenlerin cinsiyete, yaşa, öğrenim durumuna, çalışılan kuruma, meslekte çalışma süresine ve mezun olunan programa göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmektedir. Araştırmanın örneklemini 100’ü kadın 66’sı erkek olmak üzere toplam 166 psikolojik danışman oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak Etkili Psikolojik Danışman Niteliklerini Değerlendirme Ölçeği, Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22.0 programı kullanılarak Mann Whitney-U testi, Kruskal Wallis-H testi ve Spearman Brown Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Bulgulara göre, psikolojik danışmanların etkili psikolojik danışman nitelikleri ile psikolojik danışma öz-yeterlikleri arasında istatistiksel olarak düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişki vardır. Etkili psikolojik danışman nitelikleri ile psikolojik danışma öz-yeterlik düzeyleri cinsiyete, yaşa, çalışılan kuruma ve meslekte çalışma süresine göre farklılaşmamaktadır. Etkili psikolojik danışman nitelikleri ile psikolojik danışma öz-yeterlik düzeyleri öğrenim durumuna göre farklılaşmaktadır. Mezun olunan programa göre psikolojik danışma öz-yeterlik düzeylerinin farklılaşmadığı görülürken, etkili psikolojik danışman nitelikleri farklılaşmaktadır.
___
- Aksoy, V. ve Diken, H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz
yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709-719.
- Arslan, Ü. (2017). Türkiyede ve dünyada psikolojik danışman eğitimi ve etik. F. E. İkiz (Ed.), Meslek etiği ve
yasal konular içinde (s. 293-331). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
- Asarlı, Z. (2012). Okullarda çalışan psikolojik danışmanların okul psikolojik danışmanı öz-yeterlik düzeylerinin
incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Bakar, A. R. (2011). Malaysian counselors’ self-efficacy: Implication for career counseling. International Journal
of Business and Management, 6(9), 141-147.
- Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing socities. Cambridge: Cambridge University Press.
Bilgiç, H. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilikleri (Yayımlanmamış yüksek
lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Bodenhorn, N. ve Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and
Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28.
- Bond, T. (2016). Psikolojik danışmanlıkta etik ve yasal konular (B. Yeşilyaprak, Çev.). Ankara: Nobel Akademik
Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma
yöntemleri (10. bs.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Cashwell, T. H. ve Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self efficacy. The Journal of
Supervision in Psychotherapy and Mental Health, 20(1), 39-47.
- Corey, G. (2008). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (T. Ergene, Çev.). Ankara: Mentis
Yayıncılık.
- Corey, G., Corey, M. S. ve Callanan, P. (1998). Issues and ethics in the helping professions. Pacific Grove, CA:
Brooks Cole.
- Cormier, W. H. ve Cormier, L. S. (1991). Interviewing strategies for helpers (3. bs.). Pacific Grove, California:
Brooks/Cole Publishing Company.
- Çil, İ., Tokat, M. A., Türkan, Y. S. ve Doğan, N. (2014). Temel eğitim kurumlarında e-rehberlik ve danışmanlık
karar destek sistemi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 34-56.
- Demirel, Y. (2013). Psikolojik danışman öz-yetkinlik ölçeğinin hazırlanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Durmuş, A. (2015). Psikolojik danışmanların öz-yeterlikleri ile iş doyumu ve yaşam doyumları arasındaki ilişki
(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Ekşi, H., Ismuk, E. ve Parlak, S. (2015). Okul psikolojik danışmanlarında iş doyumunun yordayıcısı olarak
psikolojik danışma özyeterliği ve dinlenme becerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 15(2), 84-103.
- Erkan, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz-yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin
rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
- Gündüz, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-133.
- Hackney, H. ve Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: Psikolojik yardım süreci el kitabı (T.
Ergene ve S. Aydemir Sevim, Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
- Hohenshil, T. H., Amundson, N. E. ve Niles, S. G. (Ed.). (2015). Counseling around the World: An international
handbook. John Wiley & Sons.
- Iarussi, M. H.. Tyler, J. M., Littlebear, S. ve Hinkle, M. S. (2013). Integrating motivational interviewing into a
basic counseling skills course to enhance counseling self-efficacy. The Professional Counselor, 3(3), 161-
174.
- İkiz, F. E. (2010). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Egitim
Fakültesi Dergisi, 11(2), 25-43.
- İkiz, F. E. (2016). Psikolojik danışma ve psikoterapide kuramlar ve yenilikçi yaklaşımlar. Ankara: Nobel
Akademik Yayıncılık.
- İkiz, F. E. ve Totan, T. (2014). Etkili psikolojik danışman niteliklerinin değerlendirilmesine ilişkin ölçek geliştirme
çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 269-279.
- Korkut Owen, F. (2007). Psikolojik danışma alanında meslekleşme ve psikolojik danışman eğitimi: ABD, Avrupa
Birliği Ülkeleri ve Türkiye’deki durum. D. Owen, F. Korkut Owen ve R. Özyürek (Ed.), Gelişen psikolojik
danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Korkut, F. (2007). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Korkut, K. ve Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve
İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
- Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152.
Lam, S., Tracz, S. ve Lucey, C. (2013). Age, gender, and ethnicity of counselor trainees and corresponding
counselling self-efficacy: Research findings and implications for counsellor educators. Int J Adv Counselling,
35, 172-187.
- Larson, L. M. (1998). The social cognitive model of counselor training. The Counseling Psychologist, 26(2), 219-
273.
- Larson, L. M. ve Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling
Psychologist, 26, 179-218.
- Lent, R. W., Hill, C. E. ve Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the counselor activity selfefficacy
scales. Journal of Counseling Psychology, 50, 97-108.
- Mete Otlu, B., İkiz, F. E. ve Asıcı, E. (2016). Duyguları fark etme ve ifade etme psiko-eğitim programının
psikolojik danışman adaylarının öz-duyarlık düzeyine etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 273-
283.
- Moodley, R., Gielen, U. P. ve Wu, R. (Ed.). (2013). Handbook of counseling and psychotherapy ın an ınternational
context. Routledge.
- Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğrencilerin sosyal bilgiler benlik kavramları arasındaki
ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Özgün, M. S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının kişilik özellikleri ile mesleki yetkinlik beklentileri arasındaki
ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Adana.
- Özteke, H. İ. (2011). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sosyal karşılaştırma ve öz-bilinç
düzeyleri ile psikolojik danışma öz-yeterlik inancı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek
lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Pajares, F. (2002). Overview of social cognitive theory and of self efficacy.
http://www.emory.edu/EDUCATION/mfp/eff.html adresinden erişildi.
- Pamukçu, B. ve Demir, A. (2013). Psikolojik danışma öz-yeterlik ölçeği türkçe formu’nun geçerlik ve güvenirlik
çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 212-221.
- Ratts, M. J., Singh, A. A., Nassar-McMillan, S., Butler, S. K., McCullough, J. R. ve HipolitoDelgado, C. (2015).
Multicultural and social justice counseling competencies. AMCD: Alexandria, VA.
- Satıcı, B. (2014). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma öz-yeterlik algılarının mizah tarzları ve
süpervizyon yaşantıları açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Savi Çakar, F. (2017). Psikolojik danışmada yetkinlik / yeterlilik. F. E. İkiz (Ed.), Meslek etiği ve yasal konular
içinde (s. 157-173). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
- Savi Çakar, F. ve İkiz, F. E. (2016). Psikolojik iyi oluş, yardım arama tutumu ve benlik saygısının psikolojik
danışman adaylarının psikolojik belirtilerine etkisi. Journal of Human Sciences, 13(2), 3571-3587.
- Sharpley, C. F. ve Ridgway, I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of
trainees’ counseling skills performance. British Journal of Guidance and Counseling, 21, 73-81.
- Tang, M., Addison, K. D., Lasure-Bryant, D., Norman, R., O’Connel, W. ve Steawart-Sicking, J. A. (2004).
Factors that influence self-efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education and
Supervision, 44, 70-80.
- Taytaş, M. (2013). Psikolojik danışmanların yeterliklerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği. (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için
etik kurallar (8. bs.). Ankara.
- Voltan Acar, N. (2012). Grupla psikolojik danışma ilke ve teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Wood, R. ve Bandura, A. (1989). Impact of conceptions of ability on self-regulatory mechanisms and complex
decision making. Journal of Personality and Social Psychology, 56(3), 407-415.
- Yaka, B. (2005). Psikolojik danışmanların temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin bazı
değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İzmir.
- Yalçın, İ. (2006). 21. Yüzyılda psikolojik danışman. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1),
117-133.
- Yam, F. C. ve İlhan, T. (2016). Psikolojik danışma öz yeterliği: Kişilik özellikleri, durumluk-sürekli kaygı
düzeyleri ve geçmiş eğitim yaşantıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 42(9), 1304-1313.
- Yeşilyaprak, B. (2008). Eğitimde rehberlik hizmetleri (16. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yıldırım, F. ve İlhan, İ. (2010). Genel özyeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk
Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-8.
- Yılmaz, K. ve Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 41(2), 143-167.
- Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme
çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.