Buğra YILDIRIM, Melis ACAR, Tarık TUNCAY

ONKOLOJİ ALANINDA SOSYAL HİZMET UZMANLARININ GÖREVLERİ VE KANITA DAYALI DEĞERLENDİRME

Kanser, her aşamasında zorluklar bulunan ve tedavisinde psikososyal faktörlerin etkili olduğu bir hastalıktır. Mide bulantıları, kilo kaybı, saç dökülmesi, duygu–durum sorunları, davranış değişiklikleri, iş yaşantısı ve sosyal ilişkilerde meydana gelen değişiklikler, aile üyelerinin tutumu ve rollerin değişmesi, hastalıkla beraber kişinin bedensel ve psikososyal işlevselliğini tehdit edebilmektedir. Bu nedenle bireyin tedavisinde etkin rol alan sağlık bakım ekibi içerisinde onkolojik sosyal hizmet uzmanına bazı rol ve sorumluluklar düşer. Sosyal hizmet uzmanının, kayıt tutma, hastanın psikososyal değerlendirmesini yapma, ve kanıta dayalı müdahalelerde bulunma gibi görevleri vardır. Bu yazıda kanser gibi doğası itibari ile yaygın ve tehlikeli olan bir sağlık sorunu sosyal hizmet bakışıyla incelenmiştir. Kanser hastasını değerlendirmede kullanılabilecek kanıta dayalı bir değerlendirme formu önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kanser, onkoloji sosyal hizmeti

Tasks of Social Workers in Oncology Settings and Evidence Based Assessment

Cancer is an illness which brings challenges in its every stage and psychosocial factors are effective in its treatment. Nausea, weight loss, hair loss, mood problems, behavioral changes, changes in work life and in social relations , changes of attitudes and roles of family members are the common physical and psychosocial threats for individual’s functioning. Therefore, an oncology social worker has some roles and responsibilities within the health care team. Social worker has some professional tasks that include reporting, assessment of patient, evidence based interventions. This article examines the disease called cancer that is very common by its nature, being a dangerous health problem within the scope of social work. In this article, an evidence based assessment form is proposed for assessing the cancer patient.

Keywords:

Cancer, oncology social work,

PDF

___

Ateşçi, Ç. F., Oğuzhanoğlu, K. N., Baltalarlı, B., Karadağ, F., Özdel, O. ve Karagöz, N. (2003). “Kanser Hastalarında Psikiyatrik Bozukluklar ve İlişkili Etmenler”, Türk Psiki-yatri Dergisi, 14 (2), s. 145 – 152.
Barutca, S., Karagözlü, A. Üstün, H., Kun-dak, I., Meydan, N., Öztop, İ., Yılmaz, U. ve Alakavuklar, N. M. (2000). “Adjuvan Kemo-terapi Alan Erken Evre Meme Kanseri Has-talarında Depresyon ve Hastaların Duygu Durumlarını Olumsuz Etkileyen Faktörler”, Türk Hematoloji – Onkoloji Dergisi Dergisi, 10 (4), s. 217 – 221.
Byrne, R. (2012). The Secret. İstanbul: Artemis Yayınları.
Corcoran, J. ve Walsh, J. (2006). Clinical Assesment and Diagnosis in Social Work Practice. New York: Oxford University Press.
Duyan, V. (2012). Sosyal Hizmet Temelleri Yaklaşımları Müdahale Yöntemleri (Birinci Baskı), Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi Yayınları.
Duyan, V. (1996). Tıbbi Sosyal Hizmet (Sağlıkta Psikososyal Boyut). Ankara: 72TDFO Bilgisayar Yayıncılık Ltd. Şti.
Erkan, G., Çamur, G., Altun, M., Çalık, Y., Çetiner, B., Çevik, D. ve Düzgöl Ş. (2001). “Kanserli Çocukların Benlik Saygısı Üzeri-ne Bir Araştırma”. Karataş K (ed). Sosyal Hizmet Sempozyumu 96 – Toplumsal Ge-lişme ve Değişme Sürecinde Sosyal Hizmet Bildiriler Kitabı, Ankara: Hacettepe Üniver-sitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokul Yayını, s. 220 – 227.
Ersoy, N. (2001). “Kanserde Etik”, Onkolo-ji Sempozyumu – 2000’li Yıllarda Akciğer Kanserleri Tanı ve Tedavi Son Gelişmeler. Bursa: Uludağ Onkoloji Dayanışma Derneği Yayını.
Işıkhan, V. (2001). “Kanser ve Yaşam Ka-litesi”, Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları (ed: Veli Duyan, Aliye Mavili Aktaş). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını, s. 171 – 178.
Işıkhan, V., Kömürcü, Ş., Özet, A., Arpacı, F., Öztürk, B., Tufan, B. ve Yalçın, A. (1998). “Meme Kanserli Hastaların Sosyal Destek Sistemleri, Benlik Saygıları ve Bazı Ruhsal Belirtileri”, Türk Hematoloji – Onkoloji Der-gisi, 8 (4), s. 215 – 221.
Işıkhan, V., Kömürcü, Ş., Özet, A., Arpacı, F., Öztürk, B. ve Yalçın, A. (1997). “Meme Kanserli Hastaların Sosyal Destek Sistem-leri ve Benlik Saygıları”, Gata Bülteni, 39, s. 364 – 368.
Kılıç, S., Tezcan, S., Kömürcü, Ş., Özet, A., Çakır, B., Tümerdem, N., Bakır, B., Ar-pacı, F., Öztürk, B., Ataergin S., Kuzhan O. ve Hasde, M. (2003). “Gata Tıbbi Onkoloji Bilim Dalında Meme Kanseri Tanısı ile İz-lenen Kadın Hastaların Bazı Sosyodemografik ve Hastalık Özellikleri”, Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2), s. 189 – 195.
Öz, F. (2001). “Hastalık Yaşantısında Belir-sizlik”, Türk Psikiyatri Dergisi, 12 (1), s. 61 – 68.
Özbek, Ö., Özşenol, F., Oysul, K., Beyza-deoğlu, M. ve Pak, Y. (2003). “Radyoterapi Uygulanan Kanser Hastalarının Psikosos-yal Yönden Değerlendirmesi”, Türkiye Kli-nik Tıp Bilimleri Dergisi, 23, s.189 – 194.
Özet, A., Işıkhan H ve Erdoğdu E. (1998) “Kanser Hastalarına Psikososyal Destek”, Hematoloji – Onkoloji Dergisi, 1 (2), s. 101 – 106.
Özkan, Y. ve Çiftçi, G. E. (2012). “Sosyal Hizmette Kanıta Dayalı Uygulamalar: Sos-yal Hizmet Eğitimi Açısından İrdelenmesi”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 23 (1), s. 149 – 160.
Polat, G. (2010). “Kanıta Dayalı Sosyal Hiz-met Uygulaması”, Sağlık ve Toplum Dergisi, http://www.ssyv.org.tr/sdetay.asp?did=121, Erişim tarihi: 27. 11. 2012.
Ross, K. E. (1969). On Death and Dying. New York: Mac Millan.
Sangu, A.H.M. (2009). “Work Experiences Of Medical Social Workers in a Sarawak General Hospital”, A Mini Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirement for Bachelor of Social Work Degree, Malay-sia Sarawak University: Faculty of Social Sciences.
Shapiro, J. (2010). Attachment in the Family Context: Insightsfrom Development and Clin-ical Work. S.Bennett and J.K. Nelson (Eds.), Adult Attachment in Clinical Social Work (first ed., pp. 147 – 173). New York: Springer.
Smith, D.E., Walsh – Burke, K. ve Crusan C. (1998). Psycho – oncology (ed. by. Hol-land J.C.). New York: Oxford University Press, 1061 – 1067, http://www.socialwork-ers.org/practice/intl/hungary2008/english/ PrinciplesofTrainingSocialWorkersinOncol-ogy.pdf, Erişim tarihi: 28.12. 2012.
Stearns, M. N., Lauria M. M., Hermann F. J. ve Fodelberg, R.P. (1993). Oncology Social Work: A Clincian’s Guide (First ed.). USA: American Cancer Society Press.
Stevens, B. A. ve Ellerbrock, L. (1995). Crisis İntervention: An Opportunity To Change. Özet Çev.: Kamil Güven. (2000). “Krize Müdahale: Değişim İçin Fırsat”, Türk Psikoloji Bülteni, 16 – 17, s. 81 – 83.
Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi, (2003). “Sosyal Hizmet Mesleğinin Etik İlkeleri ve Sorumlulukları”. Ankara: Evin Yayıncılık, s. 5 – 13.
Şener, Ş., Günel, N., Akçalı, Z., Şenol, S. ve Koçkar, İ. A. (1999). “Meme Kanserinin Ruhsal ve Sosyal Etkileri Üzerine Bir Çalış-ma”, Klinik Psikiyatri Dergisi, 2 (4), s. 254 – 260.
Taş, F. ve Yılmaz, B. H. (2008). “Pediatrik Onkoloji Hastalarında Yaşam Kalitesi Kav-ramı”, Türk Onkoloji Dergisi, 23 (2), s.104 – 107.
Tuncay, T. (2010). “Kanserle Başetmede Destek Grupları”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21 (1), s. 59 – 71.
Tuncay, T. (2009). “Genç Kanser Hasta-larının Hastalık Anlatılarının Güçlendirme Yaklaşımı Temelinde Analizi”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 20 (2), s. 69 – 87.
Tuncay, T. (2007). “Kronik Hastalıklarla Ba-şetmede Tinsellik”, Sağlık ve Toplum Dergi-si, 17 (2), s.13 – 20.
Turan, N. (1984). “Kanser Hastalığının Ön-lenmesi ve Tedavi Edilmesinde Psikososyal Faktörlerin Önemi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 2(1 – 3), s.12 – 20.
Uluslararası Kanser Savaş Örgütü Yenile-me Komitesi. (1983). Klinik Onkoloji El Kita-bı (3. Baskı). Türkçeye Tercüme Grubu.
Ünlüoğlu, G. (1999). “Kanser Tedavisinde Kimi Psikososyal Yaklaşımlar ve İyileşme-ler”, Prof. Dr. Sema Kut’a Armağan Yaşam Boyu Sosyal Hizmet (ed. Nesrin G. Koşar). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hiz-metler Yüksekokulu Yayını, s. 334 – 344.
Vehid, E. H., Giresunlu, M. ve Köksalan, H. (2006). “Onkolojik Çalışmalarda Hasta Olur Formlarının Değerlendirilmesi: Bu Bilgilerin Anlaşılabilirliği”, Türk Onkoloji Dergisi, 21 (4), s. 187 – 190.
Zebrack, B., Walsh, K., Burg, A. M., Mar-amldi, P. ve Lim, J. (2008). “Oncology So-cial Worker Competencies and Implications for Education and Training”, Social Work in Health Care, 47 (4), s. 355 – 375.