Hülya ALTUNYA, İsmail Latif HACINEBİOĞLU

DİNÎ EPİSTEMOLOJİNİN MANTIKSAL ANALİZİNDE RASYONEL DİL İNŞASI: BÂBERTÎ ÖRNEĞİ

İslam düşüncesi açısından klasik geleneğin temsilcilerinden sayılan Ekmelüddîn el-Bâbertî, rasyonel bir din dili oluştururken mantıksal tercihlerin oluşması üzerindeki tartışmalar üzerinde durmaktadır. Din dilinin oluşumu açısından onun ortaya koyduğu yaklaşımla, epistemolojik bir temel üzerinden mantıksal olarak analizler yapılırken başta ontolojik olmak üzere karşılaşılan farklı dini ve felsefi yaklaşımlar karşılaştırılmaktadır. Burada ele alınan onun mesela Şerhu’l-Maksad gibi eserlerinde takip edilebileceği gibi rasyonel bir dil inşası, mantığın bir zemin olarak kullanılmasında ve yorumlanmasındaki öneminin ve işlevinin açığa çıkmasıdır. epistemolojik temellendirmelerdeki dinamiklerin oluşmasında

Anahtar Kelimeler:

Mantık, Kelam, Semantik, Tanım, Varlık

Construction of Rational Language on Logical Analysis of Religious Epistemology: Example of Baberti

Construction of Rational Language on Logical Analysis of Religious Epistemology: Example of Baberti Akmaluddin al-Babarti is a representative of classical Islamic thought who establishes epistemic and ontolological problems in logical preferences in order to produce a certain religious language. In his treatise like Sharhu’l-Maksad and many other commentaries on epistemological and ontological discussions, he has been using semantic and methodological tools of science of logic

Keywords:

Logic, Kalam, Semantic, Definition, Existence,

PDF

___

AHMED CEVDET PAġA, Mi’yâr-ı Sedâd, Karabet ve Kasbar Matbaası, II. Baskı, Ġstanbul, 1303.
ATAY, Hüseyin, Ġbn Sina’da Varlık Nazariyesi, GeliĢim Matbaası, Ankara 1983.
el-BÂBERTÎ, Ekmelüddin ġerhu’l-Maksad, Süleymaniye Kütüphanesi, ġehid Ali PaĢa Bölümü, 1717 numarada kayıtlı, varak numarası: 139a.
BĠNGÖL, Abdülkuddüs, Klasik Mantık’ın Tanım Teorileri, MEB Yayınları, Ġstanbul, 1993.
BOLAY, M. Naci, ―Bedihî maddesi‖, DĠA, Ġstanbul, 1992.
el-CÂBĠRÎ, Muhammed Âbid, Arap-Ġslâm Kültürünün Akıl Yapısı, Çeviren: Burhan Köroğlu, Hasan Hacak, Ekrem Demirli, Kitabevi, II. Baskı, Ġstanbul, 2000.
el-CÜRCÂNÎ, Seyyid ġerif Kitâbu’t-Târîfat, Mektebetü Lübnan, Beyrut, 1985.
el-EBHERĠ, Esiruddin Mantık Ġsagoci Tercümesi ve Mantık Terimleri Sözlüğü, Hazırlayan: Talha Alp, Yasin Yayınevi, Ġstanbul, 2007.
ÇAPAK, Ġbrahim, Gazâlî’nin Mantık AnlayıĢı, Elis Yayınları, Ankara, 2005.
EMĠROĞLU, Ġbrahim, Klasik Mantığa GiriĢ, Elis Yayınları, Ankara, 2010.
FÂRÂBÎ, Uyûnu’l-Mesâil, “Felsefenin Temel Meseleleri”, Felsefe Metinleri içinde, Çeviren: Mahmut Kaya, Klasik Yayınları, Ġstanbul, 2003.
HILLÎ, Mutahhar, Îdâhu’l-Mekâsıd min Hikmeti’l-Ayni’l-Kavâid (ġerhu’l-Hikmeti’lAyn), ed. Seyyid Muhammed MeĢkût-Alinakî Münzevî, Tahran, 1959.
ĠBN SĠNA, ĠĢaretler ve Tembihler, Tercüme: Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli, Litera Yayıncılık, Ġstanbul, 2005.
el-ÎCÎ, Adududdin Abdurrahman b. Ahmed el-Mevâkıf fî Ġlmi’l-Kelâm, Alemu‟lKutub, Beyrut (ty).
KENNEDY-DAY, Kiki, Books of Definition in Islamic Philosophy, RoutledgeCurzon, Taylor&Francis Group, London and New York, 2003.
MERT, Muhit “Kelamcıların Tanım Kuramları”, Kelam AraĢtırmaları Dergisi, www.kelam.org, 1:2, 2003.
MUSTAFA SABRĠ, Mevkıfı’l-Akl ve’l-Ġlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemîn ve Ġbâdihi’l-Mürselîn, I-IV, Dâru Ġhyâu Turâsi‟l-Arabî, Beyrut 1981.
en-NESEFĠ, Ebu‟l-Muîn Tebsiratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn, Hazırlayan: Hüseyin Atay, Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı Yayınları, II. Baskı, Ankara, 2004.
es-SEMERKANDÎ, ġemseddin, es-Sahâifu’l-Ġlâhiyye, Tahkik: Ahmed Abdurrahman ġerîf, (by) (ty).
TABATABÂÎ, Muhammed Hüseyin, Bidâyetü’l-Hikme, Müessesetü‟l-Maârifi‟lĠslâmî, Kum (ty).
TEHÂNEVÎ, Muhammed Ali b. Ali KeĢĢâfu Istılâhâti’l-Fünûn, I-II, (by) (ty), “mad. Mahiyye”, c.I, 1423 vd.
et-TÛSÎ, Nasiruddin Tecridü’l-Mantık, Müessesetu‟l-Alemi li‟l-Matbûât, Beyrut 1988.
ÜÇLER, Ġbrahim Halil, “Müteahhir Dönem Mantık DüĢüncesinde Tanımın Birliği Sorunu: Molla Hüsrev‟in Nakdu‟l-Efkâr fî Reddi‟l-Enzâr‟ı Bağlamında Bir Tahlil”, Kutadgubilig, Sayı:22, Ġstanbul, Ekim 2012.