Türk Hukuku’nda Teminat Gösterme Yükümlülüğü

Bir davanın haksız bulunması hâlinde, karşı tarafın uğrayacağı zarar ile yargılama ve takip giderlerinin karşılanmasının tehlikede olması durumunda; dava açan, davaya katılan ya da icra takibinde bulunan kişi bir teminat yatırmalıdır. Türk Hukuku’nda teminat konusu iki farklı kanunla düzenlenmiştir. Bu Kanunlardan biri Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), diğeri ise Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’dur (MÖHUK). Çalışmamızda her iki kanun kapsamındaki teminat yükümlülüğü konusu incelenmiştir. Ancak HMK’da düzenlenen teminat yükümlülüğü konusunda sadece mutad meskeni Türkiye dışında bulunan Türk vatandaşlarının teminat yükümlülüğüne yer verilmiştir. MÖHUK kapsamındaki teminat yükümlülüğü ise davacının, davaya katılanın ya da takip yapanın yabancılığı sıfatına bağlıdır. Bu kapsamda davacının (davaya katılanın ya da takip yapanın) gerçek kişi ya da tüzel kişi olması arasında bir fark bulunmamaktadır. Çalışmamızda iki kanun arasındaki farklara ve benzerliklere gerek doktrindeki görüşler gerekse Yargıtay uygulamalarıyla değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Teminat, Mutad mesken, Uluslararası Anlaşma, Vatandaşlık, Karşılıklılık

Obligation of Posting A Guarantee in Turkish Law

If a case considered unfair, plaintiff party, joinder or who execute a proceeding, shall make a down payment as warrant in case the irrecoverably loss and proceeding cost of the adverse party. The warrant is formed in two different code which are the code of Civil Procedure and The Private International and Civil Procedure Law in Turkish Law. In this study warrant obligation has been examined within the scope of two codes. In this study the warrant obligation which is formed in code of civil procedure of Turkish citizen whom habitual residence is outside of Turkey. The warrant obligation within the context of international private and civil procedure law is related to the prosecuter, plaintiff or legal proceeder's alienage. In this context, it doesn't make any different if the prosecuter (plaintiff or legal proceeder) is real person or juridical person. In this study, the similarities and differences between two codes and supreme court decisions have been handled.

Keywords:

Warrant, Habitual residence, International Treaty, Citizenship, Reciprocity,

PDF

___

ACUN- MEKENGEÇ, Merve: Milletlerarası Özel Hukukta Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
ACUN-MEKENGEÇ, Merve: Aynȋ Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkeme, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016 (Aynȋ Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk).
ALANGOYA, Yavuz/YILDIRIM, Kamil/DEREN-YILDIRIM, Nevhis: Hukuk Muhakemeleri Kanun Tasarısı Değerlendirme ve Öneriler, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 2006.
ARSLAN, Aziz, Serkan: “HMK Hükümlerine Göre Teminat Kurumu ve Dava Şartı Niteliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı: 2014, (Basım Yılı: 2015), Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağana.
ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci: “Çifte Vatandaşlık Halinde MÖHUK’un 2. Maddesinin b ve c Bentlerinin Uygulama Alanı”, Prof. Dr. Aysel Çelikel’e Armağan, İstanbul 2001.
AYBAY, Rona/DARDAĞAN, Esra: Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
BARAN-ÇELİK, Neşe: “Türk Hukukunda Uluslararası Koruma Başvurusunda Bulunan veya Uluslararası Korumadan Yararlanan Yabancıların Hak ve Yükümlülükleri”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel sayı, C. I, Yıl: 2015.
BERKİ, Osman Fazıl: “Ecnebilerin Hak ve Vazifeleri Hakkındaki Muvakkat Kanunda Teminat” AÜHFD, Yıl: 1946, C. 3, Sayı: 2-4. BUDAK, Ali Cem: “Yabancı Unsurlu Sözleşmeler İçin Verilen Aynî Teminatların Paraya Çevrilmesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. VII, Sayı: 1, Yıl: 2010.
COLLIER, J. G.: Conflict of Laws, Third Edition, Oxford University Press, 2002.
ÇALIŞKAN, Zeynep: Milletlerarası Usul Hukukunda Teminat, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
ÇELİKEL Aysel / ERDEM B. Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Bası, Beta Basım, İstanbul 2016.
ÇELİKEL, Aysel/ÖZTEKİN, Günseli: Milletlerarası Özel Hukuk Sözleşmeleri C. II, Beta Basım, İstanbul 2005.
ÇELİKEL, Aysel/ÖZTEKİN-GELGEL, Günseli: Yabancılar Hukuku Yenilenmiş 22. Bası, Beta Basım, İstanbul 2016.
ÇÖREKÇİ, Elif: “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı ve 5718 Sayılı Yeni Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Bakımından Teminat Gösterme Yükümlülüğü”, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a Armağan, Adalet Yayınevi, Ankara 2009.
DICEY/MORRIS: The Conflict of Laws, Vol: 1, Twelfth Edition, Sweet&Maxwell Press, London 1993.
DOĞAN, Vahit: Milletlerarası Özel Hukuk, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2015 (Milletlerarası Özel Hukuk).
DOĞAN, Vahit: 5901 Sayılı Kanuna Göre Güncellenmiş Türk Vatandaşlık Hukuku, 12. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2014 (Vatandaşlık Hukuku).
ERTEN, Rıfat: “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hakkında Genel Bir Değerlendirme”, GÜHFD, C. XIX, Yıl: 2015, Sayı: 1.
EKŞİ, Nuray: Milletlerarası Nitelikli Davalara İlişkin Mahkeme Kararları, Arıkan Yayıncılık, İstanbul 2007.
EKŞİ, Nuray: Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’n Göre Hazırlanmış 4. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
ERDEM, B. Bahadır: Türk Vatandaşlık Hukuku, 3. Baskı, Beta Basım, İstanbul 2013.
FAWCETT, James/CARRUTHERS, Janeen: Cheshire, North & Fawcett Private International Law, Fourteenth Edition, Oxford University Press, New York, 2008.
GIRSBERGER, Daniel/HEINI, Anton / KELLER, Max / KOSTKIEWICZ, Jolante Kren / SIEHR, Kurt / VISCHER, Frank / VOLKEN, Paul: Zürcher Kommentar zum IPRG, 2. ergänzte und verbesserte Auflage, Schulthess, Zürich, 2004.
GÜNGÖR, Gülin: Tâbiiyet Hukuku, Gerçek Kişiler-Tüzel Kişiler-Şeyler, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
GÜVEN, Pelin: Tanıma-Tenfiz, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2013.
KARSLI, Abdürrahim: Medeni Muhakeme Hukuku, Yenilenmiş ve Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Alternatif Yayıncılık, İstanbul 2014.
KARSLI, Abdürrahim: Medeni Usul Hukukunda Usulȋ İşlemler, Kudret Basım, İstanbul 2001.
KARSLI, Abdürrahim/KOÇ, Evren/KONURALP, Cengiz Serhat: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Problemli Konular, Alternatif Yayıncılık, İstanbul 2014.
KIYAK, Emre: “Türkiye’de Mutad Meskeni Olmayan Türk Vatandaşları İçin Teminat Gösterme Yükümlülüğü”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 1-2, Yıl: 2012.
KİRAZ, Taylan, Özgür: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Getirilen Yenilikler, 2. Baskı Adalet Yayınevi, Ankara 2012.
KURU, Baki/ARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder: Medenȋ Usul Hukuku-Ders Kitabı, 6100 sayılı HMK’na Göre Yeniden Yazılmış 25. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2014.
KURU, Baki: Medenȋ Usul Hukuku Ders Kitabı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2015, (Ders Kitabı).
KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. IV Altıncı Bası, Demir Yayıncılık, İstanbul 2001, (Hukuk Muhakemeleri Usulü).
NOMER, Ergin: Devletler Hususi Hukuku, Yenilenmiş 21. Bası, Beta Basım, İstanbul 2015 (Devletler Hususi Hukuku).
NOMER, Ergin: Milletlerarası Usul Hukuku, Beta Basım, İstanbul 2009 (Milletlerarası Usul Hukuku).
OKUR, Mustafa: Adli Teminat, Ankara 2011.
ÖZDEN, Bülent: “Türk Hukukunda Cautio Judicatum Solvi Kuralı”, MHB Yıl: 9, Sayı: 1, 1989 (Cautio Judicatum Solvi).
ÖZDEN, Bülent: Türk Hukukunda Yabancı Şahısların Teminat Mükellefiyeti, Alfa Yayınları, İstanbul 1999 (Teminat).
ÖZDEMİR-KOCASAKAL, Hatice: “Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun MÖHUK m. 24 Çerçevesinde Tespiti ve Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları”, MHB, Yıl: 30, Sayı: 1-2, 2010.
ÖZTÜRK, Neva: Övünç, Mültecinin Hukukî Statüsünün Belirlenmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015.
PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES, Muhammet: Medenî Usûl Hukuku, 14. Bası, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2013.
ROGERSON, Pippa: “Habitual Residence: The New Domicile”, International and Comparative Law Quarterly, Volume: 49, Part: 1, January, 2000.
ŞANLI, Cemal: Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, Altıncı Baskı, Beta Basım, İstanbul 2016.
ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 4. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
TEKİNALP, Gülören/UYANIK-ÇAVUŞOĞLU, Ayfer: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, Genişletilmiş 11. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
TÖRE, Nazlı: Uluslararası Göç Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
TURHAN, Turgut: “Davacının veya Davaya Katılanın Teminat Gösterme Yükümlülüğü” Prof. Dr. Osman Fazıl Berki’ye Armağan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 411, Ankara 1977.
TÜTÜNCÜBAŞI, Uğur: “Milletlerarası Usul Hukukunda Teminat Gösterme Yükümlülüğü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, Sayı: 2, Yıl: 2010, (Basım Yılı: 2012).
UMAR, Bilge: “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı’na Katkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 67, Yıl: 2006 (Kanun Tasarısına Katkı).
UMAR, Bilge: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2014 (Şerh).
ÜSTÜNDAĞ, Saim: “Medeni Usul Hukukunda Salâhiyet Anlaşmaları”, İÜHFM, C. 27, Sayı: 1-4, Yıl: 1961.
ÜSTÜNDAĞ, Saim: Medeni Yargılama Hukuku, 7. Bası, Nesil Matbaacılık, İstanbul 2000.
YILMAZ, Ejder: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Değiştirilmiş 2. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2013.
YILMAZ, Sibel: Kitlesel Akın (Sığınma) Durumunda Geçici Koruma Rejimi ve Asgari Muamele Standardı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.