Eşyanın Taşınmasına İlişkin Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk Hakkındaki MÖHUK Madde 29’un Değerlendirilmesi

Günümüzde yabancı unsurlu eşya taşıma sözleşmeleri, milletlerarası ticaret bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple 5718 Sayılı MÖHUK’ta özel bir kanunlar ihtilafı hükmüne yer verilmiştir. Bu çalışmada MÖHUK m. 29’un detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, maddenin kapsamına giren eşya taşıma sözleşmelerine ve bu sözleşmelere uygulanacak hukuku gösteren kanunlar ihtilafı kuralına değinilmektedir. Ayrıca milletlerarası bir antlaşma olması durumunda, MÖHUK m. 1/2 uyarınca, MÖHUK m. 29 uygulama alanı bulmayacaktır. Eşya taşıma sözleşmeleri bakımından uygulamada çok fazla milletlerarası antlaşma yapılmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’nin tarafı bulunduğu çok taraflı milletlerarası antlaşmalar da incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Eşya taşıma sözleşmeleri, MÖHUK m. 29, Karayoluyla taşıma, Demiryoluyla taşıma, Hava taşımaları, Deniz taşımaları

Consideration On Article 29 of Code 5718 About the Law Applicable to Contracts for the Carriage of Goods

Today, contracts -which have foreign element- for the carriage of goods are of great importance in terms of international trade. For this reason, there is a special conflict of laws provision in the Code of 5718. In this paper, detailed examination of Article 29 is aimed. In this context, contracts of carriage of the goods in the scope of Article 29 and the law applicable for these contracts are examined. Also, if there is an international treaty for the contracts of carriage of the goods, because of the Article 1/2, Article 29 isn’t applied. Practically, there are so many international treaties for these carriage contracts. For this reason, an examination will be made on multilateral international treaties that Turkey is a party.

Keywords:

Contracts of carriage of the goods, Article 29 of Code 5718, Carriage by road, Carriage by rail, Carriage by air, Carriage by sea,

PDF

___

ADIGÜZEL, Burak; Karayoluyla Yapılan Taşımalarda Taşıyıcının Zıya ve Hasardan Doğan Sorumluluğu, Beta Basımevi, İstanbul, 2003.
AKINCI, Ziya; Karayolu ile Milletlerarası Eşya Taşımacılığı ve CMR, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1999.
ARKAN, Sabih; Demiryolu İşletmesinin Eşya Taşımalarından Doğan Sorumluluğu, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından İkinci Taşımacılık Sempozyumu: Bildiriler-Tartışmalar, Haz.: Sigorta Hukuku Türk Derneği, Ankara, 1985, s. 43-95.
ARKAN, Sabih; Eşyanın Karayolu ile Uluslararası Taşınmasına İlişkin Konvansiyon (CMR) Üzerinde Bir İnceleme, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından Eşya Taşımacılığı Sempozyumu: Bildiriler-Tartışmalar, Haz.: Sigorta Hukuku Türk Derneği, Ankara, 1984, s. 5-21.
ARKAN, Sabih; Karada Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1982.
ARKAN, Sabih; Karayolu ile Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Uygulanma Koşulları ve Taşıyıcının Sorumluluğunu Düzenleyen Hükümleri (TTK ile Karşılaştırmalı Bir İnceleme), Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 10, Sa. 2, 1979, s. 397-414.
ARKAN, Sabih; Karma Taşımalarla İlgili Hukuki Sorunlar, Prof. Dr. Jale G. Akipek’e Armağan, Selçuk Üniversitesi Yayınları No: 100, Hukuk Fakültesi Yayınları No: 11, 1991, s. 341-358.
ARKAN, Sabih; Ticarî İşletme Hukuku, 23. bs., Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2017.
ATABEK, Reşat; Eşya Taşıma Hukuku, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1960.
AYBAY, Rona/DARDAĞAN, Esra; Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), 2. bs., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2008.
AYDIN, Alihan; CMR’ye Göre Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, 2. bs., Arıkan Basımevi, İstanbul, 2006.
AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin; Ticari İşletme Hukuku, 10. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
BAHTİYAR, Mehmet; Ticari İşletme Hukuku, 18. bs., Beta Basımevi, 2017.
BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan; Ticaret Hukuku Bilgisi, Dora Basımevi, Bursa, 2017.
CHUAH, Jason/KACZOROWSKA, Aluna; Q and A Series: Conflict of Laws, 2. bs., Cavendish Publishing Limited, Londra, Sidney, 2000.
COLLIER, J. G.; Conflict of Laws, 3. bs., Cambridge University Press, Birleşik Krallık, 2001.
ÇAĞA, Tahir/KENDER, Rayegân; Deniz Ticareti Hukuku II: Navlun Sözleşmesi, 10. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
ÇELİK, Aytekin; Ticaret Hukuku, 7. bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
ÇELİKEL, Aysel/ERDEM, B. Bahadır; Milletlerarası Özel Hukuk, 15. bs., Beta Basımevi, İstanbul, 2017.
ÇETİNER, Selma/BOZKURT YÜKSEL, Armağan Ebru; Ticari İşletme ve Şirketler Hukuku, 4. bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
DEMİRKOL, Berk; Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk, 2. bs., Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
DEMİRSOY, Doğan; Uluslararası Karma Taşımalarda Taşıyıcının Sorumluluğu, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, 1996.
DENİZ KANER, İnci; Deniz Ticareti Hukuku II: Navlun Sözleşmeleri, 2. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014.
DOĞAN, Vahit; Milletlerarası Özel Hukuk, 4. bs., Savaş Yayınevi, Ankara, 2017.
EKŞİ, Nuray; Sözleşmeden Doğan Borçlara Uygulanacak Hukuk Hakkında Roma Konvansiyonu, Beta Basımevi, İstanbul, 2004.
EKŞİ, Nuray; Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk (5718 Sayılı MÖHUK md. 29), Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Nüsret-Semahat Arsel Uluslararası Ticaret Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Konferans Yayınları Dizisi-2: Avrupa’da Devletler Özel Hukuku ve Yeni Türk Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un Akitler ve Ticaret Hukukuna İlişkin Hükümleri, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2010, s. 125-169.
ERDİL, Engin; Açıklamalı, İçtihatlı Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku: CMR Konvansiyonu Şerhi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2007.
GENÇTÜRK, Muharrem; Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku: Genel Kavramlar, Gecikmeden Doğan Sorumluluk, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
GORTON, Lars/HILLENIUS, Patrick/IHRE, Rolf/SANDEVÄRN, Arne; Shipbroking and Chartering Practice, 7. bs., Informa Law, Londra, 2009.
GÖĞER, Erdoğan; Deniz Hukukundaki Eşya Taşıma (Navlun) Mukavelelerinden Doğan Kanunlar İhtilâfı, Ajans - Türk Matbaası, Ankara, 1965.
GÖĞER, Erdoğan; Deniz Ticaret Hukukundan Doğan Kanunlar İhtilâfı, Şenyuva Matbaası, Ankara, 1969. GÜMÜŞLÜ TUNÇAĞIL, Gülce; Milletlerarası Özel Hukukta Sivil Hava Taşımacılığı Kazaları ve Taşıyıcının Hukuki Sorumluluğu, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
HATEMİ, Hüseyin/GÖKYAYLA Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 3. bs., Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015. İNAL, Tamer; 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na ve Yenilenen Diğer İlgili Mevzuata Göre Hazırlanmış Ticarî İşletme Hukuku: Uluslararası Ticari Sözleşmeler INCOTERMS 2010, 2. bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
KAYA, Arslan; CMR Sigortası, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegân Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, Çizgi Basım Yayın Ltd. Şti., İstanbul, 2007, s. 807-819.
KAYA, Arslan; Kara Yolu ile Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin (CMR) Uygulanma Şartları ve Öngörülen Sorumluluğun Esasları (I), Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Armağan, Beta Basımevi, İstanbul, 1998, s. 311-335.
KAYAR, İsmail; 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticaret Hukuku, 4. bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
KAYIHAN, Şaban/YASAN, Mustafa; Ticari İşletme Hukuku, 4. bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
KENDER, Rayegân/ÇETİNGİL, Ergon/YAZICIOĞLU, Emine; Deniz Ticareti Hukuku: Temel Bilgiler, C. 1, 14. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
KENDİGELEN, Abuzer/AYDIN, Alihan; Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin Antlaşma (CMR): Resmi Çeviriye İlişkin Sorunlar ve Bir Serbest Çeviri Denemesi, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, Haz.: Abuzer Kendigelen, C. 1, Beta Basımevi, İstanbul, 2002, s. 495-525.
MAYSS, Abla; Principles of Conflict of Laws, 3. bs., Cavendish Publishing Limited, Londra, Sidney, 1999.
MESSENT, Andrew/GLASS, David A.; CMR: Contracts for The International Carriage of Goods by Road, 2. bs., Llyod’s of London Press Ltd, Londra, New York, Hamburg, Hong Kong, 1995.
NOMER, Ergin; Devletler Hususî Hukuku, 22. bs., Beta Basımevi, İstanbul, 2017.
OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, Turgut; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, 13. bs., Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
OKAY, M. Sami; Deniz Ticareti Hukuku II, 2. bs., Kutulmuş Matbaası, İstanbul, 1971.
ÖZDEMİR KOCASAKAL, Hatice; Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun MÖHUK m. 24 Çerçevesinde Tespiti ve Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 30, Sa. 1-2, 2010, s. 27-88.
ÖZDEMİR, Turkay; Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku: Zıya ve/veya Hasar Sorumluluğu, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
ÖZTEKİN GELGEL, Günseli/ERDEM, B. Bahadır; 27.11.2007 Tarih ve 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, 5. bs., Beta Basımevi, İstanbul, 2016.
PLENDER, Richard/WILDERSPIN, Michael; The European Contracts Convention: The Rome Convention on the Choice of Law for Contracts, 2. bs., London, 2001.
SEVİNÇ, Aslıhan; 5718 Sayılı MÖHUK Uyarınca Taşıma İşlerine Uygulanacak Hukuk, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. II, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010, s.1585-1613.
SÖZER, Bülent; Deniz Ticareti Hukuku-1: Giriş-Gemi-Donatan ve Navlun Sözleşmeleri, 4. bs., Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
SÖZER, Bülent; Milletlerarası Hava Taşımalarına İlişkin Kurallar ve Uygulanma Şartları, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 9, Sa. 2, 1977, s. 369-406.
SÖZER, Bülent; Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Havayolu ile Yük Taşıma Sözleşmesi, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayın No: 10, İstanbul, 2007.
STONE, Peter; EU Private International Law, 2. bs., Edward Elgar Publishing Limited, Birleşik Krallık, 2010.
STONE, Peter; EU Private International Law: Harmonization of Laws, Edward Elgar Publishing Limited, Birleşik Krallık, 2006.
SÜZEL, Cüneyt; Deniz Ticareti Hukukunda Taşıtan ve Yükleten Kavramları Hakları, Borçları ve Sorumlulukları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, 2013.
ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci; Milletlerarası Özel Hukuk, 5. bs., Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
ŞANLI, Cemal; Uluslararası Kara ve Demiryolu Taşıma Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 9, Sa. 1, 1989, s. 47-53.
ŞANLI, Cemal; Uluslararası Sivil Havacılık Davalarında Mahkemelerin Yargı Yetkisi ve Uygulanacak Hukuk, Kazancı Hukuk Yayınları No: 120, İstanbul, 1992.
TARMAN, Zeynep Derya; Akdî Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Roma I Tüzüğü, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 25, Sa. 2, Haziran 2009, s. 299-332.
TEKİL, Fahiman; Deniz Hukuku, 6. bs., Alkım Yayınevi, İstanbul, 2001.
TEKİNALP, Gülören/UYANIK, Ayfer; Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 12. bs., Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016. TEKİNALP, Gülören; Türk Mahkeme Kararları: Taşıma Sözleşmesine Uygulanan Hukuk, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 2, Sa. 2, 1982, s. 35-41.
ULUOCAK, Nihal; Milletlerarası Özel Hukuk Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1989.
USLU, Murat; CMR Hükümleri Çerçevesinde Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
ÜLGEN, Hüseyin/HELVACI, Mehmet/KENDİGELEN, Abuzer/KAYA, Arslan/NOMER ERTAN, N. Füsun; Ticari İşletme Hukuku, 5. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
ÜLGEN, Hüseyin; Taşıma Hukuku, 40. Yılında Türk Ticaret Kanunu, Beta Basımevi, İstanbul, 1997, s. 236-241.
ÜLGEN, Hüseyin; Uluslararası Taşımacılık ve Hukuki Sorunları, İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 1988-27, İstanbul, 1988.
ÜLGENER, Fehmi; Çarter Sözleşmeleri I: Genel Hükümler ve Sefer Çarteri Sözleşmesi, 2. bs., Der Yayınları, İstanbul, 2017.
ÜLGENER, M. Fehmi; Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Zaman Çarteri Sözleşmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 65, Sa. 2, 2007, s. 353-370.
WILLIAMS, Harvey; Chartering Documents, 3. bs., Lloyd’s of London Press Ltd, Londra, New York, Hamburg, Hong Kong, 1996.
YAZICIOĞLU, Emine; Hamburg Kuralları’na Göre Taşıyanın Sorumluluğu: Lahey/Visby Kuralları ile Karşılaştırmalı Olarak, İstanbul, 2000.
YESILOVA ARAS, Ecehan; Maritime Transport Contracts, Transport Law in Turkey, Kluwer Law International BV, Hollanda, 2013, s. 133-149.
YEŞİLOVA, Ecehan; Taşıyıcının CMR Hükümlerine Göre Yardımcı Şahısların ve Müteakip Taşıyıcıların Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.
YETİŞ ŞAMLI, Kübra; Uluslararası Kara, Hava ve Deniz Yoluyla Eşya Taşımalarında Taşıyıcının/Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2008.
YILMAZ, Oğuz; CMR Hükümlerine Göre Müteakip Taşıma, Turhan Kitabevi, İzmir, 2008.
ZEYNELOĞLU, Ahmet; Taşıma Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 1993.