TEKİRDAĞ İLİNİN ANTROPOJENİK BİYOMLARININ (ANTRONOMLARIN) ZAMANSAL VE MEKÂNSAL DEĞİŞİMİ

Yüzyıllar boyunca insanlar, kasıtlı veya kasıtsız olarak gerçekleştirdikleri faaliyetlerle karasal biyosferdeki ekosistemleri şekillendirmişlerdir. Yeni bir çağ olarak kabul edilen Antroposen’in başlamasıyla birlikte artan insan etkisi sebebiyle belirginleşen bu süreç, insanlar tarafından oluşturulan ekosistemlerin durumunun daha rahat bir şekilde çözümlenmesi düşüncesinden hareketle geliştirilen antronomlar (antropojenik biyomlar veya insan biyomları) kavramını ortaya çıkarmıştır. Böylece klasik biyomların insan etkisiyle değiştirilmesi hakkında çok önemli ipuçları sağlanmaktadır. Bu çalışmada Tekirdağ ilinin antronomlarının zamansal ve mekânsal değişiminin tespit edilmesi ve haritalandırılması amaçlanmıştır. Yöntem olarak Antromlar Çalışma Grubu tarafından geliştirilmiş antronom sınıflandırmasının kullanıldığı çalışmada, 115 yıllık (1900-2015) zaman içerisinde antropojenik baskılar sonucunda gerçekleşmiş değişimler ile bu değişimlerin nedenleri ve sonuçları üzerinde durulmuştur. Tekirdağ ilinde hangi tür antronomların olduğu ve bunların zaman içerisinde nasıl bir değişim ve mekânsal dağılış gösterdiği, çalışmanın temel araştırma sorularını oluşturmaktadır. Çalışmada farklı kişi, kurum ve kuruluşların verilerinden ve arazi çalışmalarıyla elde edilen bilgilerden yararlanılmıştır. CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) tekniklerinden istifade edilerek gerçekleştirilen çalışma sonucunda, Tekirdağ ilinde zaman içerisinde çok çeşitli antronomların yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Sahadaki antronomlar içerisinde en büyük değişimin, ekili araziler sınıfında yaşandığı belirlenmiştir. Yakın gelecekte saha genelinde el değmemiş alanların tamamen ortadan kalkacağı, yarı doğal alanların önemli oranda azalacağı ve antropocoğrafyaya yoğun yerleşimler sınıfının daha fazla hâkim olacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Antronomlar, antromlar çalışma grubu, CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri), Tekirdağ

Spatiotemporal Change of Anthropogenic Biomes (Anthromes) of Tekirdağ Province

Throughout centuries, people have shaped ecosystems in terrestrial biosphere with their activities, whether intentionally or not. Generally, with the start of the Anthropocene in the eighteenth century, the influence of this process became more evident, and it led to the emergence of the concept of anthromes (anthropogenic biomes or human biomes) based on the idea of making the analysis of the new human-created anthropogenic ecosystems easier. In this way, highly important clues can be obtained about the modification of classic biomes by the human intervention. This study is an attempt to detect and map the current anthromes in Tekirdag province. Anthropogenic classification developed by Anthromes Working Group was employed in this study. The current anthrome classes in Tekirdag province and what kind of a distribution they have constitute the main research questions of the study. The study also employs materials such as thematic maps from various dates prepared by various organizations. GIS (Geographical Information Systems) techniques were also applied in the study. In the end, the current classes of anthromes map of Tekirdag province was prepared.

Keywords:

Anthromes, anthromes working group, GIS (Geographical Information Systems), Tekirdağ,

PDF

___

3rd Military Mapping Survey of Austria-Hungary, (2016). 10 Temmuz 2016 tarihinde http://lazarus.elte.hu/hun/digkonyv/topo/3felmeres.html, adresinden edinilmiştir.
Andren, H. (1994). Effects of habitat fragmentation on birds and mammals in landscapes with different proportions of suitable habitat. Oikos, 71, 355-366.
ArcGIS Haritam, (2016). 10 Mayıs 2016 tarihinde https://www.arcgis.com/home/webmap/viewer.html, adresinden edinilmiştir.
Atalay, İ. (2013). Doğa Bilimleri Sözlüğü. İzmir: META Basım ve Matbaacılık Hizmetleri.
Ateş, H. (2009). Kuzey Marmara Sahilleri ve Ard Alanında Şehirleşmenin Tarihi Süreci: XVI.-XVII. Yüzyıllarda Tekirdağ ve Yöresi. (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Bayındır Goularas, G. (2012). 1923 Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve günümüzde mübadil kimlik ve kültürlerinin yaşatılması. Alternatif Politika Dergisi, 4 (2), 129-146.
Behar, C. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu (1500-1927). Tarihi İstatistikler Dizisi, Cilt: 2, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
Cengiz, E. (2008). 1751 No’lu Rodoscuk (Tekirdağ) Şeriye Sicili Transkripsiyon ve Tahlili. (Yüksek Lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Crutzen, P. J. & Stoermer, E. F. (2000). The Anthropocene, Global Change. Newsletter, 41, 17-18.
Cürebal, İ., Efe, R., Soykan, A. & Sönmez, S. (2015). Impacts of anthropogenic factors on land degradation during the anthropocene in Turkey. Journal of Environmental Biology, Special Issue, 36, 51-58.
Çoban, A. (2004). Ganos Dağlarındaki Kayın Kalıntıları ve Yeni Bitki Türleri. Türk Coğrafya Dergisi, 42, 47-58.
Doğanay, S. & Alım, M. (2010). Türkiye’de kırsal nüfusun şehir algısı üzerine bir araştırma: Yeşilyurt Köyü (Trabzon). Doğu Coğrafya Dergisi, 15 (23), 171-184.
Edirne Vilayet Salnamesi, (1319). Edirne Vilayet Salnamesi. Edirne: Vilayet Matbaası.
Efe, R. (2010). Biyocoğrafya. Bursa: MKM Yayıncılık.
Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ. & Sönmez, S. (2008). Türkiye’de Doğal Ortam Bozulmasına Antroposen Açısından Bakış. A. Özçağlar (Ed.), TÜCAUM V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu 2008 (16-17 Ekim 2008) Bildiriler Kitabı içinde (s. 317-328). Ankara: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Ekin, Ü. & Kanal, H. (2014). Tekfurdağı sancağı’nın sosyal ve ekonomik yapısı (1890-1902). Humanitas: International Journal of Social Sciences, (4), 109-127.
Ekinci, D. & Yalçınkaya, B. (2015). İstanbul’da Antropojenik Süreçler ve Etkileri. M. Bahadır, A. Uzun, H. İ. Zeybek (Eds.), Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu (UJES 2015) Bildiriler Kitabı içinde (s. 347-368). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları.
Ellis, E. C. & Ramankutty, N. (2008). Putting people in the map: anthropogenic biomes of the World. Frontiers in Ecology and the Environment, 6 (8), 439-447.
Ellis, E. C. (2013). Sustaining biodiversity and people in the world’s anthropogenic biomes. Current Opinion in Environmental Sustainability, 5 (3), 368-372.
Ellis, E. C. (2015). Ecology in an anthropogenic biosphere. Ecological Monographs, 85 (3), 287-331.
Ellis, E. C., Klein Goldewijk, K., Siebert, S., Lightman, D. & Ramankutty, N. (2010). Anthropogenic transformation of the biomes, 1700 to 2000. Global Ecology and Biogeography, 19, 589-606.
Ertek, T. A. (2015). Antropojenik Jeomorfolojinin Ana Çizgileri. M. Bahadır, A. Uzun, H. İ. Zeybek (Eds.), Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu (UJES 2015) Bildiriler Kitabı içinde (s. 346). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları.
Ertek, T. A. (2016a). Jeomorfoloji’de Yeni Bir Yönelim: Antropojenik Jeomorfoloji; Konusu, Kökeni ve Amacı. M. A. Sarıkaya (Ed.), VII. Türkiye Kuaterner Sempozyumu (TURQUA) İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Bildiri Özleri içinde (s. 32-33). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
Ertek, T. A. (2016b). The Topic, Origin and Purpose of Anthropogenic Geomorphology. R. Efe, İ. Cürebal (Eds.), International Geography Symposium (23 - 26 May, 2016) Book of Abstracts içinde (p. 36). Antalya.
Göktepe, K. (2012). Tekirdağ Sancağı’nda Tarımsal Yapı (1840-1914). (Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Hoekstra, J. M., Boucher, T. M., Ricketts, T. H. & Roberts, C. (2005). Confronting a biome crisis: global disparities of habitat loss and protection. Ecology Letters, 8, 23-29.
Kanal, H. (2015). 20. Yüzyıl Başlarında Tekfurdağı Sancağı (1900-1912). (Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Karpat, K. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yayınları.
Moore, A. (2015). The Anthropocene A Critical Exploration Environment and Society. Advances in Research, 6, 1-3.
Özşahin, E. (2013). Asi Nehri Deltasının (Hatay) Antropojenik Jeomorfolojisi. E. Öner (Ed.), Prof. Dr. İlhan Kayan’a Armağan içinde (s. 923-934). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları Edebiyat Fakültesi Yayın No: 181.
Özşahin, E. (2015a). Tekirdağ’da Kentsel Gelişim ve Jeomorfolojik Birimler Arasındaki İlişkinin Zamansal Değişimi. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/1, 579-602.
Özşahin, E. (2015b). Şehir ve Toprak Arasındaki İlişkinin Coğrafi Yaklaşımla İncelenmesi: Tekirdağ Şehri Örneği. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/3, 733-758.
Özşahin, E., Pektezel, H. & Eroğlu, İ. (2016). Tekirdağ şehri ve yakın çevresinde arazi kullanımının zamansal ve mekânsal değişimi. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 8 (1), 307-326.
Pektezel, H. (2016). Çorlu çayı havzasında (Trakya Yarımadası) arazi kullanımı değişiminin tespiti, haritalandırılması ve analizi. Route Educational and Social Science Journal, 3 (2), 57-77.
Publications on Anthromes, (2016). 10 Temmuz 2016 tarihinde http://ecotope.org/anthromes/publications, adresinden edinilmiştir.
Riebsame, W. E., Meyer, W. B. & Turner, B. L. (1994). Modeling land-use and cover as part of global environmental change. Climate Change, 28, 45-64.
Sanderson, E. W., Jaiteh, M., Levy, M. A., Redford, K. H., Wannebo, A. V. & Woolmer, G. (2002). The Human Footprint and the Last of the Wild. BioScience, 52 (10), 891-904.
Serez, M. (2007). Tekirdağ Tarihi ve Coğrafyası Araştırmaları. Ankara: Dönmez Ofset.
Şahin, V. (2014). Tekirdağ ilinde nüfus ve yerleşmenin coğrafi analizi. Journal of International Social Research, 7 (35), 345-357.
Tağıl, Ş. (2006). Peyzaj Patern Metrikleriyle Balıkesir Ovası ve Yakınında Habitat Parçalılığında ve Kalitesinde Meydana Gelen Değişim (1975-2000). Ekoloji, 15 (60), 24-36.
Tağıl, Ş. (2014). Edremit Körfezi’nin Kuzey Sahil Bölgesinde Peyzaj Paterni ve Arazi Örtüsünün Zamansal ve Mekânsal Değişimi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (31), 1-16.
Tekirdağ Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, (2014). 2014 Yılı Tarım Raporu. Retrieved September 2015, from http://tekirdag.tarim.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=47.
Tolun, B. (1973). Tekirdağ Şehir Nüfusu. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 18-19, 151-166.
TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu), (2016). 2015 Nüfus verileri. Retrieved September 2015, from https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr.
Yıldız, M. & Koltuk, N. (2016). Arşiv Belgelerine Göre XVII-XX. Yüzyıllarda Tekirdağ’da Ekonomik Hayat. İstanbul: Seçil Ofset.