COĞRAFYADA MEKÂN FELSEFESİ ÜZERİNE YAKLAŞIMLAR

1990’lı yıllarda coğrafya disiplininde ya da daha geniş bağlamıyla sosyal bilimlerde yaşanan mekânsal dönüş (spatial turn) günümüzde etkisini devam ettirmektedir. Bu etki, doğası gereği coğrafi disiplin içinde çok daha belirgindir. Mekânsal dönüş ile sosyal dünyada yaşanan olaylar, olgular, tecrübeler kısaca tüm insan pratikleri açıklanmaya çalışılmaktadır. Mekânsal boyutun daha görünür kılınmasına dikkat edilmektedir. Çünkü uzun yıllar boyunca mekânsal boyut ya gözden kaçırılmış ya da ana odak noktası olamamıştır. Özellikle coğrafyacıların üzerinde çalıştıkları mekân ister fiziksel isterse sosyal mekân olsun; mekânı anlamak, açıklamak ve yorumlamak ana gündem maddelerinden birini oluşturmaktadır. Bu durumu, coğrafyacıların varoluş amaçlarından biri olarak nitelendirirsek sanırız abartmış olmayız. Aksi iddia edilirse şöyle bir soru yöneltilebilir: O halde coğrafya ve coğrafyacılar neden var? Neden var olmaya devam etmeliler? şeklindeki hayati bir soruyu yanıtlamak neredeyse imkansız olurdu. Mekân teorisinde soyut düşüncenin hâkim olması, mekânın çok boyutluluğu ve farklı anlamlar içermesi nedeniyle geniş bir perspektife ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle perspektifimizi genişletmek ve daha açıklayıcı olabilmek adına belirli kavramlardan faydalanıp; bu kavramları mekânsal düşünce sistemi içine oturtmaya çalıştık. Bu çalışmanın amacı, literatür eşliğinde mekân ile yakından ilişkili olan öteki, metacoğrafya, kesişimsellik ve liminal mekân kavramlarını ilişkisel bir çerçeveden yorumlamaktır. Çalışmanın daha anlaşılabilir olması için kavramları ve ilişkiselliği örnekler yoluyla somutlaştırma yoluna gidilmiştir. Çalışmada mekân tamamen bilinebilir ve çözümlenebilir şeklinde bir yaklaşımı benimsemedik. Zira mekânın sürekli dönüşüm, değişim ve üretim durumunda olması, onu tam anlamıyla bilinir olma durumundan çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Mekân, İlişkisellik, Metacoğrafya, Kesişimsellik, Liminal Mekân

APPROACHES TO PHILOSOPHY OF SPACE IN GEOGRAPHY

The spatial turn experienced in geography or more broadly in the social sciences in the 1990s continues to affect the mentioned sciences today. This effect is inherently more pronounced in geographical discipline. While trying to explain the events, phenomena and experiences or briefly all human practices in the social world, spatial dimension has been taken into account as it was not done in a considerate manner before. Especially for geographers, understanding, explaining and interpreting the physical and social space consists of one of the main agenda topics. If we define this situation as one of the existential aims for geographers, we may not consider to exaggerate it. If claimed otherwise, so it may be raised a question like this one: So why do geographers and geographers exist? Why should they continue to exist? It would be almost impossible to answer this vital question. A broad perspective is needed in the theory of space due to the predominance of abstract thought, the multidimensionality of the space and having different meanings. Therefore, to expand our perspective and to be more explanatory with the help of the related literature, certain concepts are used. We tried to put these concepts into the practice of spatial thinking. In order to make the study more comprehensible, the concepts and relationality have been concretized through examples. The other, metageography, intersectionality and liminal space interpreted from a relational framework while not adopting an approach such that space might be fully known and analysed, considering the space as in a state of constantly transforming, changing, being produced and reproduced.

Keywords:

Space, Relationality, Metageography, Intersectionality, Liminal Space,

PDF

___

Amilhat Szary, A-L. (2015). Boundaries and Borders. Virginie: Handbook of Political Geography, Wiley-Blackwell,
Amin, A. (2004). Regions unbound: Towards a new politics of place' Geografiska Annaler, 86, 33-44
Anderson, B. (1983). Imagined Communities: On the Origins and Spread of Nationalism, London: Verso.
Arı, Y. (2019). Yenilik ve bilimsel gelişme: Türk coğrafya tartışma listesinin (coğrafya) içerik analizi (1997-2012). International Journal of Geography and Geography Education, 39, 95-120.
Balcı, A. (2018). Türkiye’nin coğrafi bölgelere ayrılmasına ilişkin yaklaşımları belirlemeye yönelik nitel bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 30-48.
Barcus, H. R. & Halfacree, K. (2018). An Introduction to Population Geographies: Lives Across Space. Taylor and Francis.
Bekaroğlu, E. & Yavan, N. (2018). Türk coğrafyacılığında dört gelenek: Ampirik bir analiz. Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 79-93.
Bernstein, R, J. (1983). Beyond Objectivism and Relativism: Science, Hermeneutics, and Praxis. Pennsylvania: University of Pennsylvania Press.
Bhabha, H. (1994). The Location of Culture. London: Routledge.
Bilgili, M. (2016a). Coğrafya öğretiminde mekân ve yer karmaşası üzerine bir araştırma. Coğrafya Eğitimi Dergisi [Turkish Journal of Geography Education], 2(1), 11-19
Bilgili, M. (2016b). Sosyal bilimler felsefesi açısından Türkiye’deki üniversitelerde bölgesel coğrafya öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 114-134.
Bondi, L. & Davidson, J. (2003). Troubling the place of gender. In K. Anderson, M. Domosh, S. Pile & N. Thrift (Eds.), Handbook of cultural geography. London: Sage.
Bourne, L. S & Walks, R. A. (2011). Segregation I. In J. A. Agnew & J. S. Duncan (Eds.), The wiley-blackwell companion to human geography. Wiley.
Cloke, P, Crang, P, & Goodwin, M. (2013). Introducing human geographies. In Cloke, P., Crang, P & Goodwin, M, (Eds.), broken sound pkwy. Taylor and Francis.
Clycq N. (2012). My daughter is a free woman, so she can't marry a Muslim': The gendering of ethno-religious boundaries. European Journal of Women's Studies, 19(2), 157– 171.
Collins, P. H. (2019). Intersectionality as Critical Social Theory. Duke University Press.
Crenshaw, K, W. (1991). Mapping the margins: Intersectionality, Identity politics, and violence against women of color. Stanford Law Review, 43(6), 1241–1299.
Cresswell, T. (2012). Geographic Thought: A Critical Introduction. Hoboken: Wiley.
Cresswell, T. (2014). Place: An Introduction. Wiley.
Dixon, D. D. & Jones III, J. P. (2004). Poststructuralism. In Duncan, J., Johnson, N. & Schein, R., (Eds.), A Companion to cultural geography. Oxford: Blackwell.
Downey, D, Kinane, l. & Parker, E. (2018). Introduction: Locating liminality: space, place, and the in-between. In Downe, D, Kinane, l, & Parker, E.(Eds.), Landscapes of liminality: Between space and place. London: Rowman and Littlefield International.
Duffy, M. (2009). Festivals and spectacle. In R. Kitchin & N. Thrift (eds) International encyclopedia of human geography. Oxford: Elsevier.
Featherstone, D. (2014). Politics. In Lee R. & Castree, N. (Eds.), The SAGE handbook of human geography. London: SAGE.
Fourny, M, C. (2013). The border as liminal space. A proposal for analyzing the emergence of a concept of the mobile border in the context of the Alps. Translation: Brian Keogh, Journal of Alpine Research.
Hacking, I. (2010). Representing and Intervening. 25th Printing. Cambridge: Cambridge University Press.
Hancock, A. M. (2016). Intersectionality: An Intellectual History. New York: Oxford University Press
Henderson, M. G. (1995). Borders, Boundaries and Frames: Cultural Criticism and Cultural Studies. New York: Routledge.
Hopkins, P. (2017). Social Geography I: Intersectionality’ Progress in Human Geography. Progress Report, 1-11.
Janiak, A. (2016). Kant's Views on Space and Time. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition).
Johnston, R. & Sidaway, J. D. (2015). Geography and Geographers: Anglo-American Human Geography Since 1945. Broken Sound Pkwy: Taylor and Francis.
Kaygalak ,İ. (2011). Postmodern eleştirilerin coğrafi düşünce ve yeni mekân kavrayışları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), 1-10.
Kervankıran, İ., Eteman, F. S., & Şardağ, A. (2019). Türkiye’de Turizm Coğrafyası Araştırmalarında Disipliner İlişkinin Sosyal Ağ Analizi İle İncelenmesi. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 18(3), 938-965.
Khun, T. (1970). The Structure of Scientific Revolutions. (2d. ed.). Chicago: University of Chicago Press.
Kocalar, A. O. (2017). The use of ecological region in geography teaching. Marmara Geographical Review, 35, 68-73.
Koser, K. (2013). Migrants and refugees. In Cloke, Paul; Crang, Philip; Goodwin & Mark (Eds.), Introducing human geographies, Third Edition. Taylor and Francis.
Küçükparmak, A. (2019). Kant’ta zaman-mekânın a prioriliği problemi. Temâşâ Felsefe Dergisi, 11, 91-100.
Lee, R. & Watts, M. (2011). Stages of growth.In R. J. Johnston, D. Gregory, G. Pratt, M. Watts & S. Whatmore (Eds.), The dictionary of human geography, 5th edn. Oxford: Blackwell.
Levy, J. (2014). Inhabiting. En: The SAGE Handbook of Human Geography. Thousand Oaks (CA): Sage Publications.
Lewis, M. & Wigen, K. (1997). The Myth of Continents. Berkeley and Los Angeles. University of California Press.
Malpas, J. (2012). Putting space in place: Philosophical topography and relational geography. Environment and Planning, 30(2), 226–242.
Massey, D. (2005). For Space. London: Sage.
Massey, D. (2013). Space, Place and Gender. Wiley.
McDowell, L. (1999). Gender, Identity and Place: Understanding Feminist Geographies. Wiley.
McLeod, J. (2010). Beginning Postcolonialism (Manchester, University of Manchester Press).
Moustakas, C. (1990). Heuristic research: Design, Methodology and Applications. London: Sage.
Özey, R. (2006). Coğrafi bölgelerin siyasi bölgeler olarak algılanması ve sonuçları. Avrupa Birliği Sürecindeki Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar. Ankara Üniversitesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu.
Özey, R. (2016). Bölgesel coğrafya serüveninde yanılgılar. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 98-106.
Özgen, N. (2017). Beşeri coğrafyada bilimsel bilgi ve metodolojik uygulamalar üzerine bir değerlendirme. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 195-221.
Özgür, E. M. (2018). Küresel göçün sosyo-mekânsallığı: ulusötesi mekânlar / yerelötesi yerler, topluluklar ve kimlikler. Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD, 16(1), 1-35.
Özgür, E. M. (2018). Türk beşeri coğrafyasında yenileşme eğilimleri: değişim aktörlerinin perspektifinden bir değerlendirme. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 38, 142-170.
Paasi, A. (2013). Borders. In Dodds, K., Kuus, M., & Sharp, J. (eds), The ashgate research companion to critical geopolitics, Farnham. Ashgate, 213–229.
Papoulias, C. (2011) Homi K. Bhabha. In Hubbard, P. & Kitchin, R. (Eds.), Key thinkers on space and place. London: SAGE.
Peet, R. (2009). Radical geography. In R. Kitchin & N. Thrift (Eds.), International encyclopedia of human geography. Oxford: Elsevier.
Rogers, A., Castree, N. & Kitchin, K. (2013). A Dictionary of Human Geography. Oxford: OUP Oxford.
Rorty, R. (2000). Philosophy and Social Hope. Penguin Books.
Rose, G. (1993). Feminism and Geography: The Limits of Geographical Knowledge. Wiley.
Russell B. (1961). History of Western Philosophy (2nd ed.). George Allen & Unwin, London
Rynasiewicz, R. (2014). Newton's Views on Space, Time, and Motion, the Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Said, E. W. (1979). Orientalism, Knopf Doubleday. Publishing Group.
Sayer, A. (2000). Realism and Social Science. SAGE Publications.
Soja, E. (1996). Thirdspace: Journeys to Los Angeles and Other Real-and-Imagined Places. Blackwell, Oxford.
Soja,E. (1989 ). Postmodern Geographies, London, New York, Verso.
Şanlı, C. & Sezer, A. (2019). Coğrafya derslerinde mekânsal düşünme öğretimi ölçeği: Türkçe’ye uyarlama geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 213- 225.
Tally, R. T. (2013) Spatiality: The New Critical Idiom. Abingdon: Routledge.
Tuncer, S. (2015). Dışarı çıkmak: Özelden kamusala feminist bir saha hikâyesi. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2(2), 30-58.
Tuysuz, S. & Yavan, N. (2012). Bölgesel coğrafya yaklaşımı ve Türk coğrafyasındaki etkileri üzerine kritik bir değerlendirme. TÜCAUM VII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s. 390-405).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2017). 3 Haziran 2019 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/tabloOlustur.do# adresinden edinilmiştir.
Ünlü, M. & Yıldırım, S. (2017). Coğrafya dersi öğretim programına bir coğrafi beceri önerisi: Mekânsal düşünme becerisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 13-20.
Ünlü, M. (2014). Coğrafya Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
Van Manen, M. (2014). Phenomenology of Practice, Taylor and Francis.
Yakar, M. & Südaş, İ. (2019). Türkiye’de yabancı nüfusun yeni coğrafyaları. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 129-164.
Yavan, N. & Kurtar Anlı, C. (2018). (Un)Making human geography in Turkey under the dominance of environmental determinism. Düşünme Dergisi, 13, 77-98.
Yurdadön Aslan, P & Yavan, N. (2019). Edward Said’in “Mekânsal Dönüş”e katkısı. Posseible Düşünme Dergisi, 14, 114-135.
Yuval-Davis N., Wemyss, G. & Cassidy, K. (2019). Bordering. Cambridge: Polity Press.
Yuval-Davis, N. (2011). The Politics of Belonging: Intersectional Xontestations. London: Sage.
Yuval-Davis, N. (2013). A situated intersectional everyday approach to the study of bordering. Euborderscapes Working Paper.