KANT: ZAMAN ZIVANASINDAN ÇIKARKEN BEN BAŞKASI OLUR

Antik Yunan’dan modern döneme kadar çevrimsel (döngüsel) zaman kavrayışı hâkimdir. Kant’ın “a priori bilgi ilkesi olarak zaman” kavrayışının gelişimi, Descartes’ın ben felsefesinin gelişimi ile çakışır. Dolayısıyla bu ben kavrayışı değişecektir. Deleuze, Kant’ın tasarımsal bilgi kuramını anlattığı derslerinde, a priori bilgi ilkeleri olarak zaman ve mekân ile kategorileri tartışır. Kant zaman ve mekânı, kategorilerin arasına almaz. Bu kavrayışa göre özne, birbirine indirgenemeyen iki biçime sahiptir ve zamandaki bir kesikliktir. Deleuze, bunun için Rimbaud’nun “Ben başkasıdır” ve Shakespeare’in “Zaman zıvanasından çıktı” ifadelerinden yararlanır. Bu makalede, söz konusu iki ifadenin Kant’ın bilgi kuramı ile uygunluğu araştırılacaktır. Bir başka ifade ile “zaman zıvanasından çıktığında, ben başkası çalışılacaktır. mıdır?”gösterilmeye

Anahtar Kelimeler:

Kant, bilgi, zaman, mekân, kategoriler, ben, sezgi (Anschauung)

Kant: While Time Blows from its Stack Self Becomes the Other

From the Ancient Greek to modern age, understanding the time as a cyclical process has been dominant. The development of the understanding on time “as a priori principle of cognition” coincides with the development of Cartesian subject philosophy. So, in relation with this change also the apprehension of “subject” will change. Deleuze discusses in his lectures on Kant’s schematic knowledge theory the notions of ‘time’ and ‘space’ together with categories that are the forms of a prior knowledge. Kant does not accept time and space as a category. According to that apprehension subject has two forms that can not be reduced to each other and it is an interruption in time. Hence, Deleuze benefited from the statements “I am an other” by Rimbaud and “Time is out of joint” by Shakespeare. In that article the harmony between these two subject matter statements and Kant’s theory of knowledge will be examined. In other words, it will be an attempt to show “when the time is out of joint, am I another?”

Keywords:

Kant, knowledge, time, space, categories, subject, perception,

PDF

___

ADORNO, Theodor W. “Aşkınsallık Kavramı Üzerine”, Cogito, sayı 41/42, Şubat 2008.
ARİSTOTELES. Fizik, çev. Saffet Babür, (İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2001).
BAUM, Manfred. “Kant ve Saf Aklın Eleştirisi”, Cogito, sayı 41/42, Şubat 2008.
CASSİRER, Ernst. Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi, çev. Doğan Özlem, (İstanbul, İnkılâp Kitabevi, 2007).
DELEUZE, Gilles. Kant Üzerine Dört Ders, çev. Ulus Baker, (İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2006).
DURSUN, Yücel. Felsefe ve Matematikte Analitik / Sentetik Ayrımı, (Ankara: Elips Yayınları, 2004).
KANT, Immanuel. Arı Usun Eleştirisi, çev. Aziz Yardımlı, (İstanbul: İdea Yayınevi, 2008).
KANT, Immanuel. Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, çev. İoanna Kuçuradi- Yusuf Örnek, (Ankara, Türkiye Felsefe Kurumu, 2002).
KANIT, Deniz. “Saf Aklın Kritiği'nde 'kendinde şey' kavramının izini sürme girişimi”, Felsefelogos, sayı 30/31, Eylül 2006.
KETENCİ, Taşkıner & Kamuran Gödelek. “Kant’ın ve Husserl’in Descartes’a Bakışı”, Baykuş: Felsefe Yazıları Dergisi, sayı 6, Eylül 2010.
PLATON. Timaios, çev. Erol Güney- Lütfi Ay, (İstanbul: Sosyal Yayınları, 2001).
REYHANİ, Nebil. “Kant’ta Sentetik Bilgi Fikri”, Cogito, sayı 41/42, Şubat 2008.
WOOD, Allen. Kant, çev. Aliye Kovanlıkaya, (Ankara: Dost Kitabevi, 2009).