Gözde SEVİLMİŞ, Akın OLGUN, Metin ARTUKOĞLU

Fonksiyonel Gıdalarda Tüketici Kararlarını Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Örneği

Sağlık bilinci, kaliteli yaşam sürme arzusu, yaşam süresinin uzaması ve hastalık tedavi ücretlerinin artması gibi nedenler tüketicileri daha sağlıklı beslenmeye itmektedir. Bu durum da “fonksiyonel gıdalar” diye adlandırılan, beslenme bakımından yeterli olmalarının yanı sıra, vücutta bir veya birden fazla fonksiyon üzerine iyi olma hali sağlayan ve/veya hastalık riskini azaltma gibi olumlu etkilere sahip olduğu belirtilen gıdaların geliştirilmesine yol açmıştır. Fonksiyonel Gıdalar; insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonları üzerinde ilave faydalar sağlayan, böylelikle hastalıklardan korunmada ve daha sağlıklı bir yaşama ulaşmada etkinlik gösteren gıdalar veya gıda bileşenleridir.Bu araştırmada Türkiye’de özellikle 2000’li yıllardan itibaren market raflarında daha da fazla görülmeye başlayan bu fonksiyonel gıda pazarında tüketici kararlarını etkileyen nedenler üzerinde durulmuştur. Araştırmada, İzmir’de tüketicilerle yüz yüze gerçekleştirilen anket çalışmasıyla, tüketicilerin fonksiyonel ürünlerle ilgili düşünce ve satın alma veya almama davranışlarını anlamak amacıyla elde edilmiş orijinal nitelikli veriler; ki kare, faktör ve kümeleme analizi gibi istatistiki analiz yöntemleriyle yorumlanmıştır. Çalışma kapsamında, tüketicileri bu gıdaları almaya iten ve engelleyen nedenler araştırılmıştır. Avrupa Birliği’nde yaşayan tüketicilerin tersine, Türkiye’de daha genç ve eğitimli kesimin bu ürünleri tüketmeye daha hevesli olduğu bulunmuştur. Öte yandan ürünün sağlık iddiası tüketicileri bu ürünleri almaya yöneltirken eğer üründen beklenilen fayda görülemez ve lezzet istenilen ölçüde değilse yani tüketici açısından başarısız bir tüketim deneyimiyle sonuçlanırsa satın alım sürecinin sürekliliğinin de gerçekleştirilemeyeceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Fonksiyonel gıdalar, tüketici davranışları, fonksiyonel gıda tüketici tercihleri

A Research on Factors Which Determines The Effect of Consumer Decisions About Functional Products: The Case of İzmir

Keywords:

Functional foods, consumer behaviour, functional foods choices of consumer,

PDF

___

Ares, G., and, A. Ga’mbaro, 2007. Influence of Gender, Age and Motives Underlying Food Choice on Perceived Healthiness and Willingness to Try Functional Foods. Appetite, 49: 148–158.
Batyk, I.M., 2014. Effect of Age on the Perception of Functional Foods by Residents of Polish. 2nd International Conference on Food and Agricultural Sciences, Singapore, 77.
Bui, D.T., 2015. Consumer Acceptance of Functional Foods in Ho Chi Minh City. Eurasian Journal of Business and Economics. 8(16): 19-34.
Chen, M. F.,2011. The Joint Moderating Effect of Health Consciousness and Healthy Lifestyle on Consumers’ Willingness to Use Functional Foods in Taiwan. Appetite 57(1): 253-262.
De Jong, N., M. C. Ocke, H. A. C. Branderhorst, R. Friele, 2003. Demographic and Lifestyle Characteristics of Functional Food Consumers and Dietary Supplement Users. British Journal of Nutrition, 89: 273.281.
Doğan,S.,Yıldız,O,Eyduran, E.,Kose,S.,2011. A Study on Determination of Functional Food Consumption Habits and Awareness of Consumers in Turkey, Bulgarian Journal of Agricultural Science, 17 (2): 246-257.
Dölekoğlu,C. Ö., Şahin,A. ve Giray,F.H., 2015. Kadınlarda Fonksiyonel Gıda Tüketimini Etkileyen Faktörler: Akdeniz İlleri Örneği, Tarım Bilimleri Dergisi, 21:572-584.
Engindeniz, S., Çukur, F., Engindeniz, D., 2006. Factors Affecting the Profitability of Peach Growing in Turkey, Agricultura Tropica Et Subtropica, 39(4):227-232.
Ergen,A., Bozkurt,F., İnci,B.,2016. The Impact of Attitude, Consumer Innovativeness and Interpersonal Influence on Functional Food Consumption,International Business Research, 9 ( 4): 79-87.
Gök,S., Gezginç;Y.,2016. Adana İli Örneği ile Tüketicilerin Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Farkındalığı ,Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 47 (2): 101-106.
Hacıoğlu,G. Kurt, G .,2012. Consumers’ Awareness, Acceptance and Attitudes towards Functional Foods: A Research in Izmır City, Business and Economics Research Journal 3(1): 161-171.
Herath, D., Cranfield, J., Henson, S., 2008, Who Consumes Functional Foods and Nutraceuticals in Canada? Results of Cluster Analysis of the 2006 Survey of Canadians’ Demand for Food Products Supporting Health and Wellness, Appetite,51(2):256-265.
ILSI Europe, www.europe.ilsi.org/file/ILSIFuncFoods.pdf, Erişim tarihi: 22.02.2017
Kalaycı, Ş., 2008. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 349s.
Koç, G., Uzmay A., 2015. Gıda Güvencesi ve Gıda Güvenliği Kavramsal Çerçeve, Gelişmeler ve Türkiye, Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(1): 39-48.
Kök Taş, T., Sezer, D. 2012. Türkiye’de Fonksiyonel Gıdaların Tüketim Araştırmaları, Ürün Çeşitliliği ve Yasal Düzenlemeler. Türkiye 11. Gıda Kongresi, Hatay. 10-12 Ekim 2012.
Krystallis, A., Maglaras, G., Mamalis, S., 2008, Motivations and Cognitive Structures of Consumers in Their Purchasing of Functional Foods, Food Qual Prefer 19 (6), 525–538.
Özdamar, K., 2004. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Cilt 1, Eskişehir,649 s.
Özen, A. E, Bibiloni,M.M., Pons,A., Tur,J.A, 2014.Consumption of functional foods in Europe; a systematic review, Nutricion Hospitalaria,29(3):470-478.
Öztürk Coşar, G., Engindeniz, S., 2013. Tarım Arazisi Değerlerinin Hedonik Analizi: İzmir’in Menemen İlçesi Örneği, E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(3):241-250.
Sevilmiş, G., 2008.Bazı Fonksiyonel Gıdalarda Tüketici Kararları ve Bunları Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 107 s.
Siegrist,M., Stampfli, N.,Kastenholz, H.,2008. Consumers’ Willingness to Buy Functional Foods. The Influence of Carrier, Benefit and Trust, Appetite 51: 526–529.
Stojanovic Z.,Filipovic J., Mugosa B., 2013. Consumer Acceptance of FunctionalFoods in Montenegro. Montenegrin Journal of Economics. 9(3): 65-74.
Urala,N.,Lahteenmaki, L., 2007. Consumers’ changing attitudes towards functional foods. Food Quality and Preference 18(1): 1–12
Verbeke, W., 2006. Functional Foods : Consumer Willingness to Compromise on the Taste For Health?, Food Quality and Preference, 17, 126-131p.