Toplumsal ve Siyasî Arka Planlar Açısından İsrail'in Eğitim Sisteminde Dinin Yeri

Bu makalede İsrail'in dinî, kültürel ve siyasî yapısından başlanarak bunların etki alanında oluşan genel eğitim sistemi ve bu sistem içerisinde din eğitiminin yeri ele alınmakta, din eğitimiyle ilgili yeni yönelimler ve tartışma konularına değinilmektedir. Başka ülkelerden farklı ve kendine özgü olan İsrail okul sisteminde özellikle dinin okul sisteminde ve öğretim programlarında yer alışındaki farklılık dikkat çekmektedir. Bu çerçevede İsrail eğitim sisteminin tarihsel arka planı incelenerek geleneksel okullardan yeni okul türlerine geçiş ve bu arada partilere bağlı okulların açılışı ve bu sürecin zamanımıza kadar uzanan etkileri üzerinde durulmuştur. Okul kademeleri ve okul türleri içerisinde dinî eğitimin yeri ele alınmış, din eğitimi etrafında devam eden tartışmalar sosyal sınıf ayrımları, müfredatlar, finansman ve denetim alanlarında incelenmiştir. Yahudi olmayan dinî grupların eğitimi ve devam etmekte olan İsrail-Filistin sorunu sebebiyle bu alanda yaşanan sıkıntılara işaret edilmiştir. Makale, toplumsal sınışar ve din-devlet ilişkileri bakımından zamanımızdaki ülkelerden farklı bir profil ortaya koyan İsrail'in, bu ilişkiler ağında şekillenen eğitim yapılanmasına dair genel bir çerçeve sunmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İsrail, Din Eğitimi, Devlet Eğitimi, Siyonizm, Yahudilik

The Place of Religion in Israel’s Educational System in Terms of Social and Political Backgrounds

This study explores Israel’s educational system, especially the religious education system in the course of its religious, cultural, and political structures, together with the tendencies and debates around it. It is emphasized that the uniqueness of the school system in Israel compared to other countries is mainly due to the position of religion in school system and in syllabus. At this point, beginning with her historical background of general educational system, the transmission of the traditional schools into the contemporary new school forms, and the establishment of new schools related to the political parties are examined as well as the effects of this process to the present. The educational system consists of state schools which are differentiated as secular and religious and private religious schools. The role and place of religious subjects in these school forms are discussed. The present discussions about religious education are examined under the titles of social and ethnic discriminations, curriculums, financing and supervisions. Finally, the education of other religious minorities and the troubles due to the ongoing Israel-Palestinian debate is pointed out.

Keywords:

Israel, Religious Education, State Education, Zionism, Judaism.,

PDF

___

Abu-Nimer, M. (2004). Education for coexistence and Arab-Jewish encounters in Israel: Potential and challenges. Journal of Social Issues, 60 (2), 405-423.

Bar-Lev, M. (1984). Israel. In A Dictionary of Religious Education (Ed. J. M. Sutcliffe). London: SCM Press

Bekerman, Z. & Horenczyk, G. (2004). Arab-Jewish bilingual coeducation in Israel: A long-term approach to intergroup conflict resolution. Journal of Social Issues, 60 (2), 389-405.

Boyer, A. (1992). Siyonizmin kökenleri (çev. V. Aytar). İstanbul: İletişim Yay.

Brickman, W. W. (1971). Israel. The Encyclopedia Of Education. The Macmillan Company & The Free Press.

Çağlayan, S. (2004). İsrail sözlüğü: Siyonistler, muhalifler, tarihçiler, eylemciler, yerleşimciler, İsrailliler. İstanbul: İletişim Yay.

Dwairy, M. (2004). Culturally sensitive education: Adapting self-oriented assertiveness training to collective minorities. Journal of Social Issues, 60 (2), 423-437.

Elazar, D. J. (1995). Education in a society at a crossroads: Implications for the study or Israel’seducation system. Jerusalem: Institute for the Study of Educational Systems.

Erinç, S. (2001). İsrail. İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt 23, s. 181-183). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

Firer, R. & Adwan, S. (2004). The narrative of the Israeli-Palestinian conflict in textbooks of both nations. Hannover: Hahn.

Gross, Z. (2003). State-religious education in Israel: Between tradition and modernity. Prospects, 33 (2), 149-164

İlhan, S. (2001). İsrail: Ülkede İslâmiyet. İslâm Ansiklopedisi içinde (23, 188-191). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

İsrail Ankara Büyükelçiliği: web adresinden 15 Mart 2005 tarihinde edinilmiştir.

Leirvik, O. Religion, Education and (in)tolerance in the Palestinian / Israeli context. web adresinden 30 Nisan 2005 tarihinde edinilmiştir.

Lindsay, B. & Parrott, J. (1998). New challenges for educational and social policies iinternational settings: A review essay. Comparative Education, 34 (3), 341-347.

Metz, H. C. (ed.) (1988). A country study: Israel. Library of Congress, http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/iltoc.html web adresinden 7 Nisan 2005 tarihinde edinilmiştir.

Özmen, S. (2001). Ortadoğu’da etnik, dinî çatışmalar ve İsrail. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yay.

Palestinian National Authority Ministry of Education, 2004-2005 Statistics www.moe.gov.ps/statistics.htm web adresinden 10 Nisan 2005 tarihinde edinilmiştir.

PCDC - Palestinian Curriculum Development Center (1998). First Palestinian Curriculum Plan. Palestinian National Authority Ministry of Education. http://www.pcdc.edu.ps/first_curriculum_plan.doc web adresinden 10 Nisan 2005 tarihinde edinilmiştir

Peled, A. R. (2001). Debating Islam in the Jewish State: The development of policy toward Islamic institutions in Israel. Albany: State University of New York Pres.

Reiss, W. (t.y.) Palestinian Textbooks on the Subject of Islamic Religion, Reviews of current Israeli and Palestinian textbooks. Georg Eckert Institute for International Textbook

Research http://www.gei.de/english/projekte/israel.shtml web adresinden 15 Mart 2005 tarihinde edinilmiştir

Rosenak, M. (1987). Commandments and concerns: Jewish religious education in secular society. Philadelphia: The Jewish Publication Society.

Rosevitz, S., Elazar, D. J. & Marom, Z. R. (1993). Trends in the Israel education budget in the 1980’s. Jerusalem: Institute for the Study of Educational Systems.

Shamai, S. (2000). Cultural shift: The case of Jewish religious education in Israel. British Journal of Sociology of Education, 21 (3), 401-417.

Silver, M. (1998). Respecting the wicked child: A Phiolosophy of secular Jewish identity and education. Amherst: University of Massachusetts Press

Sprinzak, D., Bar, E., Segev, Y., & Levi-Mazloum, D. (2004). Facts and figures. Jerusalem: Ministry of Education Culture and Sport. web adresinden 11 Nisan 2005 tarihinde edinilmiştir

Stephan, C. W., Lazarowitz, R. H., Zelniker, T., & Stephan, W. G. (2004). Introduction to improving Arab-Jewish relations in Israel: Theory and practice in coexistence educational programs. Journal of Social Issues, 60 (2), 237-253.

Stern, A. (1997). İsrail’de Çerkes azınlığa yönelik eğitim politikası. Contact Bulletin, 14 (1). http://www.kafder.org.tr/nart.php?yazi_id=330 web adresinden 15 Mart 2005 tarihinde edinilmiştir

Şami, R. A. (2002). Din devleti İsrail: İsrail’de dinî cemaat ve partiler (çev. M. A. Kara). İstanbul: İlke Yayınları.

The Jewish Agency for Israel. The Educational System in Israel. web adresinden 12 Şubat 2005 tarihinde edinilmiştir World Zionist Organization-The Hagshama Department. The Educational System in Israel. web adresinden 7 Nisan 2005 tarihinde edinilmiştir