İKY UYGULAMALARINA YÖNELIK ALGININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKISINDE İŞ TATMINININ ARA DEĞIŞKEN OLARAK İNCELENMESI

Amaç: Bu çalışmanın amacı, İKY uygulamalarının örgütsel bağlılığına etkisinde iş tatmininin ara değişken etkisinin incelenmesidir. Yöntem: Araştırma modelinde yer alan hipotezleri test etmek için gerekli veriler anketle toplanmıştır. 395 adet anketten elde edilen veriler analiz edilmiştir. Faktör, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Regresyon analizi ile iş tatmininin İKY uygulaması ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide ara değişken etkisi incelenmiştir. Bulgular: Elde edilen bulgulara göre; iş analizi ve iş tasarımına, İKY bilgi sistemine, ücretlendirmeye ve işgören güçlendirmeye yönelik algıların çalışanların iş tatminini etkilediği görülmüştür. Bir diğer bulguda, iş tatmininin de bu İKY uygulamalarından iş analizi ve iş tasarımına, ücretlendirmeye ve işgören güçlendirmeye yönelik algılar ile örgütsel bağlılık boyutları arasındaki ilişkilerde TAM veya KISMİ ara değişken etkisi olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

İKY, iş tatmini, örgütsel bağlılık

Analysing The Mediating Effects of The Job Satisfaction on Relations Between Personnel Perceptions About The HRM Practices and Organizational Commitment

Aim: The aim of this study was to investigate the mediating effect of job satisfaction between personnel perceptions about the HRM practices on organizational commitment. Methodology: The data needed to test the hypotheses located in the research model were collected by questionnaire. The data obtained from 395 questionnaires were analyzed. Factor, correlation and regression analysis were performed. With regression analysis, the mediating effect of job satisfaction on the relationship between HRM practices and organizational commitment were examined. Findings: According to the findings, job analysis and job design, HRM information system, compensation and strong perceptions towards employee empowerment affect employees’ job satisfaction was observed. In another finding, the full or partial mediating effect of job satisfaction on the relationship between HRM practices of job analysis and job design, compensation and strong perceptions towards employee empowerment on organizational commitment dimensions was found.

Keywords:

HRM, job satisfaction, organizational commitment,

PDF

___

Akıncı, Atilla (2000), Dev Bir Araştırma 03.09.2000 tarihli Milliyet Gazetesi, İş Ya- şamı, s. 14.
Aktaş, Ramazan - Aktaş Aliye (1991), Uzmanlaşma, Yazılı Kurallar ve Yerinden Yö- netimin İş Doyumu Üzerinde Etkisi, Verimlilik Dergisi, No:2, s. 73-108.
Aldemir, Ceyhan - Ataol, Alpay - Budak, Gönül (2001), İnsan Kaynakları Yönetimi 4.b., Barış Yayınları, İzmirden aktaran Aygül Arslan, Yerel Yönetimlerde İnsan Kaynakları Yönetimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla 2005, s. 36.
Bakan, İsmail - Büyükbeşe, Tuba (2004), Örgütsel İletişim İle İş Tatmini Unsurları Arasındaki İlişkiler: Akademik Örgütler İçin Bir Alan Araştırması, Akdeniz İ.İ.B.F.Dergisi (7) s. 1-30.
Baron, Reuben - Kenny, David A. (1986), The ModeratorMediator Variable Distinction in Social Psychological Research Journal of Personality and Social Psychology, 51den aktaran Nigar Demircan, Örgütsel Güvenin Bir Ara Değişken Olarak Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Uygulama, Yayımlanmamış Doktora Tezi, GYTE, Gebze 2003, s. 85.
Başaran, İbrahim E. (1982), Örgütsel Davranış, Ankara Üniversitesi E.B.F. Ankara. Bayrak Kök, Sabahat (2006), İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:20, Sayı:1, s. 291-317.
Benligiray, Serap (2009), Türkiyede İnsan Kaynakları Yönetimi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezler ve Bu Tezlerde İncelenen Temaların Analizi: 1983-2008 Dö- nemi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Türkiyede Yönetim- Örgüt Alanının Gelişimi Özel Sayısı, C: 4, S: 2, s. 167-197.
Biber, Levent (2006), İnsan Kaynakları Uygulamalarının Örgütsel Performansa Etkisi Üzerine Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GYTE, Gebze.
Bingöl, Dursun (2003), İnsan Kaynakları Yönetimi, 5. Baskı, Beta Basım Yayım Da- ğıtım A.Ş., İstanbuldan aktaran Berrin Haznedar, İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Firma Performansına Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GYTE, Gebze 2006, s. 13.
Brown, Steven P. - Peterson, Robert A. (1994), The Effect of Effort on Sales Performance and Job Satisfaction. Journal of Marketing, 58, 2den aktaran Sait Gürbüz ve Mustafa Bekmezci, İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Bilgi İşçilerinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Aracılık ve Düzenleyicilik Rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, İstanbul 2012, s. 193.
Chang, Wang-Jing - Huang, Tung C. (2005), Relationship Between Strategic Human Resource Management and Firm Performance, International Journal of Manpower, Vol.26, No.5ten aktaran Levent Biber, İnsan Kaynakları Uygulamalarının Örgütsel Performansa Etkisi Üzerine Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GYTE, Gebze 2006, s. 13.
Çakır, Özlem (2001), İşe Bağlılık Olgusu ve Etkileyen Faktörler, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankaradan aktaran Berrin Haznedar, İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Firma Performansına Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GYTE, Gebze 2006, s. 58.
Çarıkçı, İlker H. (2000), Çalışanların İş Tatminlerini Etkileyen Kişisel Özellikler -Sü- permarket Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.5, S.2, s. 155-168.
Çekmecelioğlu, Hülya G. - Günsel, Ayşe (2011), Rol Stresi Kaynaklarının İş Tutumları Açısından Değerlendirilmesi: Kimya Sektöründe Bir Uygulama, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi Cilt 3, No 1, s. 33-43.
Çelik, Seda (1999), İş Doyumu ve Motivasyonun Verimlilik Üzerine Etkileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çetinkanat, Canan (2000), Örgütlerde Güdüleme ve İş Doyumu, Anı Yayıncılık, Ankara.
Demircan, Nigar (2003), Örgütsel Güvenin Bir Ara Değişken Olarak Örgütsel Bağlı- lık Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Uygulama, Yayımlanmamış Doktora Tezi, GYTE, Gebze.
Deniz, Yasemin (2006), İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Örgütsel Bağlı- lığa Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Dil, Meltem (2005), İKYnde Performans Değerlendirmenin İş Doyumu Üzerindeki Etkisi ve Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Durna, Ufuk - Eren Veysel (2005), Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), İstanbuldan aktaran Yeliz Karasu, İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Etik Açıdan Çalışanlar Tarafından Algılanışı ve Örgütsel Bağlılıkla İlişkisine Yönelik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009, s. 45.
Erdoğan, İlhan (1991), İşletmelerde Davranış, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, İstanbul.
Erdoğmus, Nihat (1999), Kamu Yöneticilerinin Yeni Yönetim Yaklaşımlarına Yönelik Tutumlarının Davranışsal Analizi, Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, TODAİE Yayınları, No: 296, Ankara 1999, s. 333-344.
Ergenç, Alev (1981), İş Tatmininin Belirleyicileri Olarak Beklenti Algılama Tutarsızlığı ve Çalışma Değerleri, Yönetim Psikolojisi II, TODAİE Yayınları, Ankara.
Gürbüz, Sait (2008). The Effects of Job Satisfaction and Organizational Justice Perception on Organizational Citizenship Behavior. TODAİEs Review of Public Administration, 41 (4) s. 57-89.
Gürbüz, Sait (2011), Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin Örgütsel Bağlılığa ve İş Tatminine Etkisi: İnsan Kaynakları Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (20) s. 397-418.
Gürbüz, Sait - Bekmezci, Mustafa (2012), İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Bilgi İşçilerinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Aracılık ve Düzenleyicilik Rolü, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 41, 2, s. 191.
Gül, Hasan - Oktay, Ercan - Gökçe, Hakan (2008), İş Tatmini, Stres, Örgütsel Bağ- lılık, İşten Ayrılma Niyeti ve Performans Arasındaki İlişkiler: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama, Akademik Bakış, Sayı 15, Ekim, s. 1-11.
Hoyle, Rick H., Kenny, David A. (1999), Statistical Power and Tests of Mediation, In R. H. Hoyle (Ed.), Statistical Strategies for Small Sample Research, Newbury Park: Sageden aktaran Yunus Dursun - Elif Kocagöz, Yapısal Eşitlik Modellemesi ve Regresyon: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:35, Kayseri 2010, s. 1-17.
Işıkhan, Vedat (1996), Toplumsal Hizmet Örgütlerinin İşlevsellik Ölçütü: İş Doyumu, Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi, 1, s. 117-130.
İpçioğlu, İsa - Uysal, Gürhan (2009), İnsan Kaynakları Uygulamaları ve Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişki: İlaç Firmaları Satış Gücü Üzerine Bir Analiz, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 11 (3), s. 131-148.
Newstorm, John .W. - Davis, Keith. (1993), Organizational Behaviour, Human Behaviour At Work (Ninth Edition), New York, McGraw Hillden aktaran Haydar İrban, Jandarma Okullar Komutanlığı Öğretim Başkanlığı Personelinin İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılıkları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2004, s. 26.
Jha, Sumi (2011), Influence of Psychological Empowerment on Affective, Normative and Continuance Commitment: A Study in Indian IT Industry, Journal of Indian Business Research, Vol. 3 Iss: 4, pp.263 282.
Judd, Charles M. - Kenny, David A.(1981), Estimating the Effects of Social Interventions. New York: Cambridge University Pres.
Kalenderoğlu, Fatma N. (2007), 360 Derece Performans Değerlendirme Sistemi ve Bir İşletmedeki İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Kitapçı, Hakan - Sezen, Bülent - Memiş, Murat (2002), Proje Takımlarında Çalı- şanları Güçlendirmenin İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Kariyer Süreci Örneği, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol.16, No:5-6, s.215-232.
Lok, Peter - Wang, Paul Z. - Westwood, Bob - Crawford, John (2007), Antecedents Of Job Satisfaction and Organizational Commitment and the Mediating Role of Organizational Subculture. The University of Sydney, Institute of Transport and Logistics Studies.
Mackinnon, David P. - Fairchild, Amanda J. - Fritz, Matthew S. (2007), Mediation Analysis, Annual Review of Psychology, 58den aktaran Yunus Dursun - Elif Kocagöz, Yapısal Eşitlik Modellemesi ve Regresyon: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:35, Kayseri 2010, s. 1-17.
Meyer, John P. - Allen, Natalie J. (1991), A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment Human Resource Management Review, 1, 1991, s.64-98.
Meyer, John P. - Stanley, David J. - Herscovitch, Lynne - Topolnytsky, Laryssa (2002), Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: A Metaanalysis of Antecedents, Correlates, and Consequences. University of Western Ontario, Journal of Vocational Behavior 61, 20-52.
Mondy, R. Wayne - Noe, Robert M., (2005), Human Resource Management, 9. Baskı, Pearson Prentice Hall by Pearson Education Inc., New Jersey, ABDden aktaran Berrin Haznedar, İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Firma Performansına Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GYTE, Gebze 2006, s. 16. Oshagbemi, Titus (2003), Personal Correlates of Job Satisfaction: Empirical Evidence From UK Universities, International Journal of Social Economics, 30 (12), s.1210-1232.
Paauwe, Jaap - Boselie, Paul (2005), HRM and Performance: What Next?, Human Resource Management Journal, Vol. 15, No. 4ten aktaran Berrin Haznedar, İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Firma Performansına Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GYTE, Gebze 2006, s. 15.
Schwepker, Charles H. (2001), Ethical Climates Relationship to Job Satisfaction,Organizational Commitment and Turnover Intention in the Salesforce, Journal of Business Research (54), s. 39-52.
Shahnawaz, Mohammad G. - Juyal, Rakesh C. (2006), Human Resource Management Practices and Organizational Commitment in Different Organizations, Journal of Indian Academy of Applied Psychology, 32(3), s.171-178.
Tok, Türkay N. (2004), İlköğretim Müfettişlerinin İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılıkları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Torba, Mahmut (2000), Belediyelerde İnsan Kaynakları Yönetimi ve İnsan Kaynakları Yönetimine İlişkin Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon. Vatansever, Çiğdem (1994), İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarına Yönelik Tutumların Örgüte Bağlılığa Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. (http://www.tuik.gov.tr/Gosterge.do?metod=GostergeListe&alt_id=39 19.05.2013) Yıldırım, Murat E. (2003), Subaylarda Kariyer Tatmini ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Zaitouni, Michel - Sawalha, Nabael N. - Sharif Adil E. (2011), The Impact of Human Resource Management Practices on Organizational Commitment in the Banking Sector in Kuwait, International Journal of Business and Management Vol. 6, No. 6; June 2011, s. 108-123.