İBN HALDUN DÜŞÜNCESİNDE EGEMENLİK OLAYI

Öz Egemenlik kavramı ve düşüncesi Kıta Avrupası siyaset geleneğinin en önemli parçalarından birisini oluşturmaktadır. Bu gelenek içerisinde egemenlik kavramı, siyasal topluluk içerisinde en üstün emretme-buyurma yetkisi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu haliyle egemenliğin, mutlak, sürekli, bölünemez ve devredilemez tarzında niteliklere sahip olduğunu düşünülmektedir. Fransız düşünür Jean Bodin tarafından Devletin Altı Kitabı adlı eserinde ilk olarak bu şekilde tanımlandığı bilinen egemenlik kavramının, ondan yaklaşık iki yüz yıl önce yaşamış olan İbn Haldun tarafından nasıl ele alındığı bu çalışmanın konusudur. Bu çalışmanın amacı, İbn Haldun’un Mukkadime adlı eserindeki görüşlerinden hareketle bir egemenlik teorisi çıkarılıp çıkarılamayacağını tartışmaktadır. Dahası, her ne kadar İbn Haldun açık bir şekilde egemenlik kavramını kullanmayı tercih etmese dahi, düşünürün adıyla özdeşleşen Mukkadime’de egemenlik konusuyla ilgili temel bir bakış açısının elde edilip edilemeyeceği tartışılacaktır. Bu tartışmaya bağlı kalarak çalışma, beş başlık altında incelenmiştir. Birinci başlık, egemenlik kavramının tanımı ve tarihsel gelişimini genel hatlarıyla özetlemeye çalışırken; diğer dört başlıkta İbn Haldun’un Mukaddime adlı eseri ve bu eser üzerine yapılan çalışmalardan hareketle egemenlik tartışması yapılmıştır. Çalışmanın argümanı, Mukkadime’de kullandığı anahtar kavramlar yardımıyla İbn Haldun’un egemenlik çalışmalarını yeniden düşünmemizi sağlayacak bir fırsat sunduğu yönündedir.

Anahtar Kelimeler:

İbn Haldun, Umran İlmi, Asabiyet, Mülk, Egemenlik

PDF

___

Ağaoğulları, M. A. (2018). Kral-Devlet ya da Ölümlü Tanrı. Ankara: İmge Kitabevi.

Ahmad, Z. (2003). The Epistemology of Ibn Khaldun. London and New York: RoutledgeCurzon.

Akal, C.B. (1991). Yasa ve Kılıç. İstanbul: Afa Yayınları.

Alatas, S. F. (2014). Applying Ibn Khaldun. New York: Routledge.

Apak, A. (2016). Erken Dönem İslâm Tarihinde Asabiyet. İstanbul: Ensar Neşriyat.

Apak, A (2017). Kabile. İstanbul: Endülüs Yayınları.

Arslan, A. (2018). İbni Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,

Beriş, H. E. (2008). “Egemenlik Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63-1, ss. 55-80.

Black, A. (2010). Siyasal İslam Düşüncesi Tarihi: Peygamberden Bugüne. (Çev. S. Çalışkan ve H. Çalışkan). Ankara: Dost Kitabevi.

Braud, P. (2013). “Devlet: Hukuki Öğretinin İkilemleri”. Devlet Kuramı. (Der. C. B. Akal). Ankara: Dost Kitabevi.

Bozarslan, H. (2016). Lüks ve Şiddet: İbn Haldun’da Tahakküm ve Direniş. (çev. M. I. Durmaz). İstanbul: İletişim Yayınları.

Câbirî, M. A (2001). Arap-İslâm Siyasal Aklı. (Çev. V. Akyüz). İstanbul: Kitabevi.

Câbirî, M. A. (2018). İbn Haldun Düşüncesi: Asabiyet ve Devlet. (Çev. M. Çelik). İstanbul: Mana Yayınları.

Çilingir, L. (2009). Farabi ve İbn Haldun’da Siyaset. Ankara: Araştırma Yayınları.

Demircan, A. (2018). Bedevi. İstanbul: Endülüs Yayınları.

Duguit, L. (2013). “Egemenlik ve Özgürlük”, Devlet Kuramı. (Der. C. B. Akal). Ankara: Dost Kitabevi.

Hassan, Ü. (2015). İbn Haldun Metodu ve Siyaset Teorisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.

İbn Haldun (2018). Mukaddime. (Haz. S. Uludağ). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Kapani, M. ( 2016). Politika Bilimine Giriş. Ankara: BB101 Yayınları.

Korkut, Ş (2017). “İbn Haldun’un “es-Siyâsetü’l-Medeniyye” Teorisini Eleştirisi”. İbn Haldun: Güncel Okumalar. (Ed. R. Şentürk). İstanbul: İz Yayıncılık.

Kurtoğlu, Z. (2013). İslam Düşüncesinin Siyasal Ufku. İstanbul: İletişim Yayınları.

Lacoste, Y. (2012). İbni Haldun: Tarih Biliminin Doğuşu. (Çev. M. Sert). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Lambton, A. K. S. (1981). State and Governmen in Medieval Islam. London and New York: RoutledgeCurzon

Mairet, G. (2013). “Padovalı Marsilius’dan Louis XIV’e Laik Devletin Doğuşu”. Devlet Kuramı, (Der. C. B. Akal). Ankara: Dost Kitabevi, Ankara.

Mahdi, M. (1966). “Ibn Khaldun”. A History of Muslim Philosphy: Volume Two. (Ed. and Int. M. M. Sharif). Kempten: Allgauer Heimatverlag Gmbh.

Mücahid, H.T. (1995). Fârâbi’den Abduh’a Siyasi Düşünce. (Çev. V. Akyüz). İstanbul: İz Yayıncılık.

Poggi, G. (2014). Modern Devletin Gelişimi Sosyolojik Bir Yaklaşım. (Çev. Ş. Kut ve B. Toprak). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Schmitt, C. (2013). “Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet”. Devlet Kuramı. (Der. C. B. Akal). Ankara: Dost Kitabevi.

Schmitt, C. (2014). Siyasi İlahiyat: Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm. (Çev. A. E. Zeybekoğlu). Ankara: Dost Kitabevi.

Şahin, K. ve Yaylı, G. (2019). “İbn Haldun”. Türk-İslam Tarihinde Yönetim Belgeleri. (Ed. M. Akçakaya). Ankara: Gazi Kitabevi.

Uludağ, S. (2018). “Giriş: İbn Haldun ve Mukaddime”. Mukaddime. İstanbul: Dergâh Yayınları.