TEZER ÖZLÜ’DE İKTİDAR MEKÂNLARI: FOUCAULT’CU BİR BAKIŞ

20.yüzyılda Post-yapısalcılık akımı içerisinde yer alan Michel Foucault (1926-1984), Modernizmle beraber değişen hayat standartlarının, yeni bir işleyiş ve iktidar anlayışını doğurduğunu fark eder. Yaptığı çalışmalarda bilgi analizi yapmaya çalışırken asıl sorunun iktidar olduğunu saptayan düşünür, modern iktidarın panoptikon adlı mimari ürünün üzerinden şekillenerek resmi kurumlar yoluyla işlevsellik kazandığını vurgular. Kurumlarda gözetlenip, disipline edilen öznenin oluşum süreçlerini belirlemek için iktidarın alt katmanlarındaki güçler ilişkisini ortaya çıkarmaya çalışır. Modern iktidarın özneyi tutsak ettiğini saptar.1950’lilerden sonra Türk edebiyatı aydınlarını etkileyen varoluşçuluk akımı, 60 kuşağı içerisinde yer alan Tezer Özlü’ye de yansır. Yazar eserlerinde birey ve bireyin karşılaştığı sorunları irdeleyerek iktidarlara karşı bireyin kendi benliğini oluşturmasını savunur. Bireyin özgürlüğünü ön planda tutarak mekânlar üzerinden değerlendirmeye çalışır. Bu doğrultuda Özlü ‘nün eserleri, Foucault’nun iktidar anlayışı ile okunabilir. Özlü’nün eserlerinde bireyin tutsak edildiği mekânların işlevsel olduğu görülür. Bu çalışmada Özlü’ nün eserlerindeki mekânlar, Foucault’nun iktidar mekânları yaklaşımı ile incelenecektir. Çalışmada temel mekânları oluşturan; ev, okul, hastane ve hapishane üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Foucault, iktidar, panoptikon, mekân, Tezer Özlü, okul, hastane, hapishane, Çocukluğun Soğuk Geceleri

PDF

___

Akay, A. (2016). Michel Foucault’da İktidar ve Direnme Odakları, İstanbul: Doğubatı Yayınları. Althusser, L. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Alp Y. ve Özışık M. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. Bachelard, G. (1996). Mekânın Poetikası, Derman A.(Çev.). İstanbul: Kesit Yayıncılık. Bülent B. (2002). Mekân, Kimlik ve Sosyal Çatışma: Cumhuriyet’in Kamusal Mekânı Olarak Kızılay Meydanı. Sargın, G.A. (Der.). Ankara’nın Kamusal Yüzleri. (48-49). İstanbul: İletişim Yayınları. Çerkesli, E. (2013). Tezer Özlü’nün Romanlarını Kadın, Beden ve Kimlik Bağlamında Okumak. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı III. (731-743). Descartes. (1997). Felsefenin İlkeleri. Akın, M. (Çev.). İstanbul: Say Yayınları. Duru, S. (1997). Tezer Özlü’ye Armağan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ______. (2017). Tezer Özlü’yü Anlamak. Arka Kapak, (24), 28. Elçi, H. İ. (20003). Roman ve Mekân. İstanbul: Arma Yayınları. Erbil, L. (2018). Tezer Özlü’den Leyla Erbil’e Mektuplar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi. Kılıçbay, M.A. (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. ______. (2015). Büyük Kapatılma. Erdülen, I.ve Keskin, F.(Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. ______. (2015). İktidarın Gözü. Ergüden, I. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. ______. ( 1992). Hapishanenin Doğuşu. Kılıçbay M.A.(Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. Gürbilek, N. Ev Ödevi. İstanbul: Metis Yayınları. İş, A.Ö. (2007). Ferit Edgü ve Demir Özlü’nün Hikâyelerinde Varoluşçu Öznellik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. Ergüden, I. (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık. Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Akınhay, O. ve Kömürcü, D. (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Moran, B. (1998). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3. İstanbul: İletişim Yayınları. Nalbantoğlu, H. Ü. (2010). Yan Yollar. İstanbul: İletişim Yayınları. Ozankaya, Ö. (1973). Toplumbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Özlü, T. (2016). Çocukluğun Soğuk Geceleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ______. (2017). Eski Bahçe- Eski Sevgili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ______. (2017). Kalanlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ______. (2017). Yaşamın Ucuna Yolculuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ______. (2017). Zaman Dışı Yaşam. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ______. (2018). Yeryüzüne Dayanabilmek İçin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Özlü, T. ve Edgü, F. (2016). Her Şeyin Sonundayım. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Öztürk, S. (2012). Mekân ve İktidar. Ankara: Phoenix Yayınları. Revel, J. (2012). Foucault Sözlüğü. Urhan, V. (Çev.). İstanbul: Say Yayınları. Russell, B. (1990). İktidar. Ergin M. (Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi. Sarup, M. (1997). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. Güçlü, A.G. (Çev.). Ankara: Ark Yayınları. Saygılı A. (2004). Mikro-İktidarın Bir Fiziği: Hapishane. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2), 178-196. Saygılıgil, F.ve Aytemiz, B. U. (Der). (2016). Gülebilir miyiz Dersin? İstanbul: İletişim Yayınları. Yavuz H. (1997). Tezer Özlü’ye Armağan. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.