GAP, DAP, DOKAP VE KOP EYLEM PLANLARI KAPSAMINDAKİ İLLERİN TEŞVİK POLİTİKALARININ DEĞERLENMESİ

Amaç: İller arasındaki eşitsizliklerin ve farklılıkların giderilerek ülke çapında sosyo-ekonomik gelişmişliğin sağlanması amacıyla, kalkınmada geride kalan birimler teşvikler yardımıyla desteklenmektedir. Bu çalışmada iller için yapılan teşvik politikalarının etkinliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.Yöntem: İllerin teşvik politikalarını uygulama düzeylerinin değerlendirilmesi, çok boyutlu bir yapıya sahip olan teşvik kavramıyla ilişkili birçok göstergenin aynı anda kullanılmasını gerektirmektedir. Çalışmada teşvik kavramını karakterize eden 8 gösterge sentetik ölçü içerisinde Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Doğu Anadolu Projesi (DAP), Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) ve Konya Ovası Projesi (KOP) eylem planları kapsamındaki 41 ile uygulanarak, bu illerin teşvik performansları sıralanmaktadır. Aynı zamanda teşvik göstergeleri bakımından illerin benzer düzeylerde değerlendirilmesi amacıyla, 4 düzey oluşturularak sınıflandırma da yapılmaktadır.Bulgular: Çalışma sonucunda elde edilen bulgular, iller arasındaki yakınsamalar ve sapmaların tespit edilmesini mümkün kılmakla birlikte, eylem planlarındaki illerin yeni teşvik politikaları ile ne düzeyde desteklenmesi gerektiği sorusuna da yanıt vermektedir.Özgünlük: Yapılan çalışmanın illerin teşvik politikalarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi bakımından literatüre katkı sağlayacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Teşvik Politikaları, Bölgesel Projeler, Sentetik Ölçü, Doğrusal Sıralama, Sınıflandırma

Purpose: The units left behind in development are supported with the help of incentive policies to ensure social integrity and economic development across the country by eliminating inequalities and differences between provinces. This study aims to evaluate the effectiveness of the incentive policies made for the provinces.Methodology: The evaluation of the provinces’ implementation levels of incentive policies requires the use of many indicators related to the concept of incentive, which has a multi-dimensional concept. In this study, 8 incentive indicators are applied to 41 provinces in Southeast Anatolian Project (GAP), Eastern Anatolia Project (DAP), Eastern Black Sea Project (DOKAP), and Konya Plain Project (KOP) action plans within a synthetic measure and the incentive performances of these provinces are listed. Besides, a classification is made by creating 4 levels to evaluate these provinces at similar levels in terms of incentive indicators.Findings: The findings make it possible to identify convergences and deviations between provinces and answer the question to what extent provinces in action plans should be supported by new incentive policies.Originality: It is believed that the study will contribute to the literature in terms of comparatively evaluating the incentive policies of the provinces.

PDF

___

AKDEVE, E. & KARAGÖL, E. T. (2013), Geçmişten Günümüze Türkiye'de Teşvikler ve Ülke Uygulamaları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 329-350.

ARCHIBUGI, D., DENNI, M. & FILIPPETTI, A. (2009), The Technological Capabilities of Nations: The State of the Art of Synthetic Indicators, Technological Forecasting and Social Change, 76 (7), 917-931.

ARECHAVALA, N. S. & ESPINA, P. Z. (2016), Quality of Life in Latin America: A Proposal for a Synthetic Indicator, (Ed. G. Tonon), Indicators of Quality of Life in Latin America. Switzerland: Springer.

ARSLAN, K. (2005), Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 275-294.

BALKIR, C. (1995), Less Developed Regions and Regional Development Policies in Turkey, European Urban and Regional Studies, 2 (3), 253-264. CANDAN, G. & YURDADOĞ, V. (2017), Türkiye’de Maliye Politikası Aracı Olarak Teşvik Politikaları, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 154-177.

DARICI, B. & CANBOLAT, M. A. (2019), Türkiye'de Bölge Planlarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri İle Uyumunun Karşılaştırılması: GAP, DAP, DOKAP ve KOP Örnekleri, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (2), 153-178.

DURAN, M. (2003), Teşvik Politikaları ve Doğrudan Sermaye Yatırımları, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü Araştırma İnceleme Dizisi, Ankara.

EFE, M. & AKGÜL, B. (2011), Türkiye’de Bölgelemenin Temel Veri Alanları ve Bölgesel Kalkınma Model Çalışmaları, Bursa: Ekin Kitabevi.

FURA, B., WOJNAR, J. & KASPRZYK, B. (2017), Ranking and Classification of EU Countries Regarding Their Levels of Implementation of the Europe 2020 Strategy, Journal of Cleaner Production, 165, 968-979.

HUANG, J. T. & LIAO, Y. S. (2003), Optimization of Machining Parameters of Wire-EDM Based on Grey Relational and Statistical Analyses, International Journal of Production Research, 41 (8), 1707-1720.

İncekara, A. (1995), Türkiye’de Teşvik Sistemi, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.

KALKINMA BAKANLIĞI (2014a), GAP Eylem Planı 2014-2018, Ankara.

KALKINMA BAKANLIĞI (2014b), DAP Eylem Planı 2014-2018, Ankara.

KALKINMA BAKANLIĞI (2015), KOP Eylem Planı 2014-2018, Ankara.

KÜÇÜKOĞLU, M. (2005), Vergisel Teşviklerin Bölgesel Kalkınmadaki Rolü: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Üzerine Uygulama (Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Bursa.

ÖZER, M. A, KOÇAK, D. & TÜRE, H. (2020), Yönetişim Göstergeleri Doğrultusunda Ülkelerin Performanslarının Değerlendirilmesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (1), 25-53.

PAKSOY, S. & AYDOĞDU, M. H. (2010), Bölgesel Kalkınmada Girişimciliğin Geliştirilmesi GAP-GİDEM Örnekleri, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5 (1), 113-134.

PASIMENI, P. (2012), Measuring Europe 2020: A New Tool to Assess the Strategy, International Journal of Innovation and Regional Development, 4 (5), 365-385.

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI (2018), DOKAP Eylem Planı 2018 Yılı İlerleme Raporu, Ankara.

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI (2019), Bölgesel Teşvik Sistemi, Ankara.

SOMARRIBA, N., & PENA, B. (2009). Synthetic Indicators of Quality of Life in Europe, Social Indicators Research, 94 (1), 115-133.

YAVUZ, A. (2010), Bir Maliye Politikası Aracı Olarak Yatırım Teşviklerinin Rekabet Koşulları Altında Özel Kesim Yatırımları ve İstihdam Üzerine Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 83-101.

2019-2021 Dönemi Yatırım Programı Hazırlama Rehberi (2018), Genelge 2018/12. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/10/20 181011-20.pdf (Erişim Tarihi: 27.05.2020).