Ham Deri Yükleme Ekipmanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından AHP ve MAUT Yöntemleri ile Belirlenmesi

Deri sektörü ekonomik bakımdan dünyada ve ülkemizde her geçen gün önemini artırırken, bir diğer taraftan ham derinin işlenmesinde kullanılan aşamalardan kaynaklı ciddi sağlık ve güvenlik problemleri ortaya çıkmaktadır. Ham derilerin tabakalama amacıyla ıslatma dolaplarına taşınması işlemi de bu aşamalardan biridir. Ham derinin taşınma işleminde bant, kazan ve iskele sistemleri kullanılmaktadır. Kullanılan bu sistemlerin her biri birbirinden farklı risk skoru, gerekli kişisel koruyucu donanım (KKD) maliyeti, sistem kurulum maliyeti, ekipman kullanım ömrü, deri yükleme süresi, yıllık tahmini periyodik kontrol ve bakım maliyeti ile ilave eğitim gerekliliği kriterlerini içermektedir. Bu çalışmada ham derinin yüklenmesinde kullanılan üç farklı sistem karşılaştırılmış ve kriterler bakımından sektöre en fazla toplam fayda sağlayacak yükleme sistemi belirlenmeye çalışılmıştır. Öncelikli olarak kriterler AHP (Analitik Hiyerarşi Süreci) yöntemi ile ağırlıklandırılmış ve sonrasında MAUT (Çok Nitelikli Fayda Teorisi) yöntemi ile sıralanmıştır. Sektöre en fazla toplam fayda sağlayacak yükleme sisteminin kazan, en düşük fayda sağlayacak yükleme sisteminin ise iskele olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar İş sağlığı ve güvenliği bakımından değerlendirilerek sektöre tavsiyelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İşçi sağlığı ve iş güvenliği, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, İstatiksel Analiz Teknikleri, İstatiksel Analiz ve Uygulamalar

Determination of Raw Leather Loading Equipment in terms of Occupational Health and Safety by AHP and MAUT Methods

While the leather sector is increasing its importance every day in the world and our country in economic terms, on the other hand, serious health and safety problems are arising due to the stages in the processing of rawhide. The process of transporting rawhides to wetting cabinets for tanning is one of these stages. Belt, kier and scaffold systems are used in the transportation of rawhides. Each of these systems used includes the following: risk scores that are different from each other, cost of the necessary personal protective equipment (PPE), cost of system setup, expected life of the equipment, the loading time of the hide, cost of annual periodic control and maintenance (forecast), additional training requirement criteria. In this study, three different systems used in the loading of rawhide were compared. As a result of this comparison, it was aimed to determine which loading system would provide the highest total benefit to the sector based on the criteria. First of all, the criteria were weighted using the AHP (Analytical Hierarchy Process) technique. They were then ranked using the MAUT (Multi-Attribute Utility Theory). It was concluded that the loading system that will provide the highest total benefit to the sector is the kier and the loading system that will provide the lowest total benefit is the scaffold. The results were evaluated in terms of occupational health and safety and recommendations were made to the industry.

Keywords:

Occupational Health and Safety, Labour Economy and Industrial Relations, Statistical Analysis Techniques, Statistical Analysis and Applications,

PDF

___

Bayleyegn, A. (2019). Occupational Safety Measures and Health Hazards among Tannery Workers in Bahir Dar City, Ethiopia. Thesis and Dissertations. Bahir Dar,, Ethiopia.
Black, M., Canova, M., Rydin, S., Scalet, B. M., Roudier, S., & Sancho, L. D. (2013). Best available techniques (BAT) reference document for the tanning of hides and skins. . European Commission Database.
Chandrasekaran, V., Dilara, K., & Padmavathi, R. (2014). Pulmonary functions in tannery workers--a cross sectional study. Indian J Physiol Pharmacol, 58(3), 206-210.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. (tarih yok). Deri İmalatı Sektörü İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Rehberi. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. http://www.isgip.gov.tr/wp-content/uploads/2018/06/DER%C4%B0-%C4%B0MALATI-SEKT%C3%96R%C3%9C-%C4%B0SGYS-REHBER%C4%B0.pdf adresinden alındı
Dalju, I., Dessie , A., Bogale, L., & Mekonnen, T. H. (2019). Occupational risk factors associated with respiratory symptoms among tannery workers in Mojo town, Southeast Ethiopia, 2018: a comparative cross-sectional study. Multidisciplinary Respiratory Medicine, 14(1), 27.
Eroğlu, E., & Lorcu, F. (2007). Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Dergisi, 36(2), 30-53.
Genç, M. C., Değer, M. K., & Berber, M. (2010). Beşeri Sermaye, İhracat Ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1), 29-41.
Hafeez, K., Malak, N., & Zhang, Y. (2007). , “Outsourcing Non-Core Assets and Competences of A Firm Using Analytic Hierarchy Process”, , 34 (12): . Computers and Operations Research, 34(12), 3592-3608.
Işsever, H., Özdilli, K., Özyildirim, B. A., Hapcioglu, B., Ince, N., Ince, & Calak, B. (2007). Respiratory problems in tannery workers in Istanbul. Indoor and Built Environment, 16(2), 177-183.
Jabrayilov, E. (2006). Türkiye Deri Sektöründe Dış Ticaretin Gelişimi ve Rusya Pazarına Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi,,. İzmir: İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Jamal, A., Mehmood, A., Putus, T., & Savolainen, H. (2017). Prevalence of respiratory symptoms, bronchial asthma and obstructive lung disease among tannery workers. Peertechz J Environ Sci Toxicol, 2(1), 33-42.
Karaca Deri Sanayi. (tarih yok). Islatma ve Kireçlik Dolapları, Bant Sistemi, cİskele Sistemi, Kazan Sistemi. Islatma ve Kireçlik Dolapları, b. Bant Sistemi, c. İskele Sistemi, d. Kazan Sistemi. Karaca Deri San. Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
Kashyap, G. C., & Singh, S. K. (2007). Reliability and validity of general health questionnaire (GHQ-12) for male tannery workers: a study carried out in Kanpur, India. BMC psychiatry, 17(1), 102.
Kaynak, S. (2016). Giyim Eşyası İmalatı Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma Oranı: Türkiye'nin ilk 500 Sanayi Kuruluşu Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(30), 21-37.
Keeney, R. L., Raiffa, H., & Meyer, R. F. (1993). Decisions with multiple objectives: preferences and value trade-offs. Cambridge University Press.
Konuşkan, Ö., & Uygun, Ö. (2014). Çok Nitelikli Karar Verme (MAUT) Yöntemi Ve Bir Uygulaması. Akademik Platform. https://isites.info/PastConferences/ISITES2014/ISITES2014/papers/A1-ISITES2014ID237.pdf adresinden alındı
Oruko, R. O., Selvarajan, R., Ogola, H. J., Edokpayi, J. N., & Odiyo, J. O. (2020). Contemporary and future direction of chromium tanning and management in sub Saharan Africa tanneries133. Process Safety and Environmental Protection, 369-386.
Ömürbek, N., Karaatlı, M., & Balcı, H. F. (2016). Entropi Temelli Maut Ve Saw Yöntemleri İle Otomotiv Firmalarının Performans Değerlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 227-255.
Önder, G., & Önder, E. (2015). Analitik Hiyerarşi Süreci. B. F. Yıldırım, & E. Önder (Dü) içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 21-74). Bursa: Dora Yayıncılık.
Öry, F. G., Rahman,, F. U., Katagade, V., Shukla, A., & Burdorf, A. (1997). Respiratory disorders, skin complaints, and low-back trouble among tannery workers in Kanpur, India. American Industrial Hygiene Association Journal, 58(10), 740-746.
Rabbani, G., Billah, B., Giri, A., Hossain, S. M., Mahmud, A. I., Banu, B., & Alif, S. M. (2020). Factors Associated With Health Complaints Among Leather Tannery Workers in Bangladesh. Workplace Health & Safety, 69(1), 22-31.
Ramamurthy, G., Krishnamoorthy, G., Sastry, T. P., & Mandal, A. B. (2014). Rationalized method to enhance the chromium uptake in tanning process: role of Gallic acid. Clean Technologies and Environmental Policy, 16(3), 647-654.
Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. New York: Mc Graw Hill.
Saravanabhavan, S., Thanikaivelan, P., Rao, J. R., Nair, B. U., & Ramasami, T. (2004). Natural leathers from natural materials: progressing toward a new arena in leather processing. Environmental science & technology, 38(3), 871-879.
Sarul, L. S., & Eren, Ö. (2016). The comparison of MCDM Methods including AHP, TOPSIS and MAUT with an Application on Gender Inequality Index. European Journal of Interdisciplinary Studies, 4(2), 181-194.
Senger, Ö., & Karadağ Albayrak, Ö. (2016). Gri İlişki Analizi Yöntemi ile Personel Değerlendirme Üzerine Bir Çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17, 235-285.
SGK. (2019). Türkiye Cumhuiyeti Sosyal Güvenlik Kurumu. Aralık 8, 2020 tarihinde http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari adresinden alındı
Singh , S. K., & Kashyap, G. C. (2016). Mental health problems among male tannery workers: A study of Kanpur City, India. Health, 4(7), 1089.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Kimya Teknolojisi - Yumuşatma-524KI0250 Modülü. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Aralık 8, 2020 tarihinde http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Yumu%C5%9Fatma.pdf adresinden alındı
Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü. (2020). Deri ve Deri Mamulleri Sektör Raporu. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti-Ticaret Bakanlığı. Uzun, S., & Kazan, H. (2016).
Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden AHP TOPSIS ve PROMETHEE Karşılaştırılması: Gemi İnşada Ana Makine Seçimi Uygulaması. Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 99-113.
Zahedi, F. (1986). The Analytic Hierarchy Process- A Survey of The Method and Its Applacitions. Interfaces, 16(4), 96-108.
Zionts, S. (1979). MCDM: If not a Roman Numeral then What? 94-101.