Heykelin Politik Bir İmgeye Dönüşümü: Harburg Anıtı Örneği

Bu araştırmanın amacı, tarihsel süreçte ortaya çıkış yeri kentsel mekân olan heykel sanatının, yine aynı mekânda etkileri derinden hissedilen politikaların üretilmesi bağlamında gerçekleşen eylemlerin biçimine göre uğradığı fiziksel ve zihinsel dönüşümü gözlemlemektir. II. Dünya Savaşı ve sonrasında ortaya çıkan faşist ideolojilerin belleğini anıtlaştırma konusunda oldukça fazla veriye sahip bir coğrafya olan Almanya, ulusal kimliğin inşasında bu belleğin önemli bir söylem ve dışavurum aracı haline geldiğini gösteren sembolik adreslerden biridir. Kavramsal sanatçı Jochen Gerz ve Esther Shalev-Gerz işbirliğiyle faşizme, savaşa ve şiddete karşı duran ve Almanya’nın Harburg kenti için tasarlanan bir çalışma olan Harburg Anıtı, halka uygulanan bu faşizme dikkat çeken, barışı ve insan haklarını öne çıkaran karşı-anıtların en ünlüsüdür. Geleneksel anıtlaştırma mantığının içinde barındırdığı yüceltme, övme ve ölümsüzleştirme kavramlarına bir tepki olarak ortaya çıkan karşı anıt söylemi, Harburg Anıtı’nda yoğun bir şekilde hissedilmekte, uygulanan politikaların yarattığı olumsuz durumlar deneyimlenebilir ve katılımcı bir platformda, illüzyondan uzak bir anlayışla izleyiciye yansıtılmaktadır. Harburg Anıtı üzerinden yapılan bir okumayla, heykel sanatının toplumsal ve siyasi süreçlere kendi ontolojik yapısıyla dâhil olduğunda nasıl politik bir imgeye dönüşebildiği gözlemlenebilir, bu eksende heykelin kentsel mekân ve kamusal alan üzerinde yarattığı plastik ve düşünsel çeşitliliğe sunduğu perspektif, yeni fikirlerin inşasında bir temel oluşturabilir.

Anahtar Kelimeler:

karşı anıt, , Harburg Anıtı, , politik imge

PDF

___

Clark, T. (2004). Sanat ve Propoganda Kitle Kültürü Çağında Politik İmge. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Doğruer, Ergin, N. (2010). Kentin Heykeli Üzerine Bir Analiz. Mimarist. İstanbul. Sayı: 35, 60-63.
Hapkemeyer, A. (1999). “On the Principle of Dialogue in Jochen Gerz’s Works for Public Spaces’ in: Jochen Gerz, Jochen Gerz: Res Publica, The Public Works 1968-1999”, Bolzano: Museum of Modern Art.
Krauss, R. (2002) Mekâna Yayılan Heykel. Sanat Dünyamız. İstanbul. YKY Yayınları. Sayı: 82, 103-121.
Kuban, D. (1973). Anıt Kavramı Üzerine Düşünceler. Mimarlık Dergisi. İstanbul. Sayı: 7, 5-6.
Lupu, N. (2003). Memory Vanished, Absent, and Confined, The Countermemorial Project in 1980s and 1990s Germany. Sayı: 15(2), 130-164, https://www.researchgate.net/publication/236723858_Memory_Vanished_Absent_and_Confined_The_Countermemorial_Project_in_1980s_and_1990s_Germany (02.02.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır).
Miles, M. (2009). Remembering The Unrememberable–The Harburg Monument Against Fascism,https://pdfs.semanticscholar.org/ec19/727d829452b77854de857924419c9944d81d.pdf (01.02.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır).
Püsküllüoğlu, A. (1995). Türkçe Sözlük. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Sözen, M., Tanyeli, U. (2011). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Tekiner, A. (2010). Atatürk Heykelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Zweig, S. (1991). Yarının Tarihi. İstanbul: Can Yayınları.
Yılmaz, A. (2008). Anıtlaştırma Söyleminin Dönüşümü: Gelibolu Savaşı'nı (Karşı)-Anıtlaştırmak. Mimarlık. İstanbul. Sayı:341, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=291&RecID=1725#(02.02.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır).
Savage, K. (2005). Monument Wars: Washington, D.C. the National Mall, and the Transformation of the Memorial Landscape. Berkeley: California Üniversitesi Yayınları.
Young, J. E. (1992). The Counter-Monument: Memory Against İtself in Germany Today. Critical Inquiry, 18(2), 267–296. Stevens, Q., Fazakerley, R., Franck, A.K. (2012). Counter Monuments: the Anti-Monumental and the Dialogic,https://www.researchgate.net/publication/260991298_Counter-monuments_the_Anti-monumental_and_the_Dialogic (04.02.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır).
Young, J.E. (2002). At Memory's Edge: After-Images of the Holocaust in Contemporary Art and Architecture. New Haven: Yale Üniversitesi Yayınları.