Enerji Bağımlılığında Avrupa Birliği, Rusya, Türkiye Üçgeni ve Doğu Akdeniz Alanı

Enerji konusunun uluslararası ilişkilerdeki yeri ve önemi her geçen gün artmaktadır. Fosil yakıtların ömrünün tükenmeye başlaması ve çevreye verdiği zararlar nedeniyle, yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kaynaklarının tartışıldığı bir ortamda; büyüyen ekonomilerin kalkınabilmeleri için önemli miktarda enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle özellikle küresel ve bölgesel aktörler için küresel güç olma ve gücünü koruyabilme açısından enerji konusu önemli bir güç unsuru olmaya devam etmektedir. Özellikle petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynakları bakımından zengin olan ülkeler bu güç unsurunu siyasi ve ekonomik baskı aracı olarak kullanmaktadır. Avrupa Birliği’nin (AB) bekası ve büyümesi için ihtiyaç duyulan enerjinin güvenilir kaynaklardan, kesintisiz bir şekilde ve makul fiyatlardan tedarik edilmesi, başka bir ifadeyle enerji güvenliği, Birliğin geleceği için vazgeçilmez bir unsur olarak görülmektedir. Bu nedenle AB enerji güvenliğinin sağlanması amacıyla yeni politikalar geliştirmektedir. AB özellikle enerji tedariği konusunda Rusya’ya önemli derecede bağımlıdır. Rusya ise enerjiyi bir siyasi ve ekonomik baskı aracı olarak kullanmakta; zaman zaman kesintilere giderek ve farklı fiyat politikaları uygulayarak Birliğin enerji güvenliğini tehlikeye atmaktadır. Bundan dolayı AB, Rusya’ya enerjide olan bağımlılığını azaltmaya çalışmakla birlikte, enerji kaynak çeşitliliğini artırmanın yollarını aramaktadır. Türkiye tarihsel süreçte, Avrupa, Kafkaslar, Orta Asya, Orta Doğu ve Doğu Akdeniz bölgeleri ile siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkilerini sürdürmektedir. Bu bakımdan Türkiye, AB’nin enerjide Rusya’ya olan bağımlılığını azaltma ve enerji güvenliği konusunda, enerji kaynaklarının çıkarıldığı bölgeler ile enerji nakil güzergâhlarına olan yakınlığı sayesinde jeopolitik ve jeostratejik açıdan önemli bir ülke konumundadır. Bununla birlikte, tarih boyunca stratejik önemi koruyan Doğu Akdeniz’de son yıllarda keşfedilen doğal gaz kaynakları, AB’nin enerji çeşitliliği politikaları ve alternatif enerji güzergâhları bakımından, Birliğin enerji güvenliğini destekleyebilecek önemli bir potansiyele sahiptir. Bu çalışmada önemi giderek artan enerji kaynakları konusu, AB-Rusya enerji bağımlılığı açısından ele alınmışır. Bununla birlikte, AB’nin enerji kaynak çeşitliliği ve enerji güvenliğini sağlama açısından, alternatif bir enerji güzergâhı olarak Doğu Akdeniz’deki doğal gaz kaynaklarının gelecekte enerji dağıtım merkezi olması beklenen Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması konusu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Avrupa Birliği, Rusya, Türkiye, Doğu Akdeniz, Enerji Kaynakları, Enerji Güvenliği

Triangle of European Union, Russia and Turkey on Energy Dependency and The Region of Eastern Mediterranean

The importance of energy as a subject in the world is getting more crucial. Growing economies demand more energy to be able to develop; while it is being discussed that we need renewable and sustainable energy resources due to the fact that fossil fuels run out and harm the environment. For this reason, energy has always been an important factor, especially for the global and regional actors to have and maintain power. Countries rich in energy resources such as oil and natural gas use this power factor as a political and economic pressure tool. For the European Union (EU) to be able exist and develop, supplying energy from reliable sources, uninterruptedly and with reasonable prices, that is called energy security, is seen as an essential element. Therefore EU develops new policies to guarantee its energy security. The EU is dependent to Russia in energy significantly. Russia has been using energy as a political and economic pressure tool by cutting the energy to Europe and price discrimination, which risks EU’s energy security. Therefore EU is seeking ways to reduce the energy dependence to Russia and increase energy resources diversity. Throughout the history, Turkey has been maintaining political, economic, social and cultural relationships with Europe, Caucasus, Central Asia, Middle East and Eastern Mediterranean. In this regard Turkey is a geopolitically and geostrategically important country with its proximity to the energy rich regions and energy routes for the EU to reduce the energy dependence to Russia and to ensure the energy security. Besides the newly discovered natural gas resources in the Eastern Mediterranean, which has been keeping its importance historically, has a potential for supporting the EU’s energy security related to energy diversity policies and alternative energy routes. In this study, the growing importance of energy resources in the context of EU-Russia energy dependence and transporting the Eastern Mediterranean natural gas resources to Europe through Turkey, a potential energy hub in the future, as an alternative to ensure the EU’s energy resources diversity and energy security are the main discussion points.

Keywords:

European Union Russia, Turkey, Eastern Mediterranean, Energy Resources, Energy Security, Energy Policies,

PDF

___

Andrews-Speed, P. vd. (2012). The Global Resource Nexus: The Struggles for Land, Energy, Food, Water, and Minerals. Transatlantic Academy, Washington.
Arcuri, A. (2013). The Rise of a New Superpower: Turkey’s Key Role in the World Economy. Springer Briefs in Economics.
Başeren, S. H. (2010). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı. TÜDAV Yayınları, İstanbul.
Biresselioğlu, M. E. (2011). European Energy Security: Turkey’s Future Role and Impact. Palgrave Macmillan UK.
Çomak, H, Sancaktar, C. (2015). Enerji Diplomasisi. Beta Yayıncılık, İstanbul.
Dudău, R. ve Guedes, A. M. (2011). Energy Politics in the Black Sea Region.
Dursun, S. (2011). Avrupa Birliğinin Enerji Politikası ve Türkiye, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Ediger, V. Ş v.d.(2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği. Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 9, Sayı 33.
Erciyes, Ç. (2012). Maritime Delimitation & Offshore Activities in the Eastern Mediterranean. Turkish Ministry of Foreign Affairs.
Goldman, M. I. (2008). Petrostate: Putin, Power, and the New Russia, Oxford University Press, New York.Güneş, M. (2016). Avrupa Birliğinin Çevre ve Enerji Politikalarında Doğu Akdeniz Gazının Tehdit ve İmkânları. Uluslararası Akdeniz'de Çevresel Güvenlik Konferansı.Kıbrıs.
Gürel, A. Mullen F., Tzımıtras, H.. (2013). The Cyprus Hydrocarbons Issue: Context, Positions and Future Scenarios. Prio Cyprus Centre, PCC Report 1/2013.
Hıatt, S. (2015). Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları 3: Küresel Kriz ve Büyük Resim. April Yayıncılık, İstanbul.
Pamir, N. (2016). Enerjinin İktidarı: Enerji Kaynaklarını Elinde Tutan Dünyayı Elinde Tutar. Hayykitap Yayınevi, İstanbul.
Taştan, V. (2013). Güney Gaz Koridoru: Yeni Enerji Düzeninde Avrupa Enerji Güvenliği, Rusya, Türkiye ve Güney Kafkasya Üzerine Oyun Teorik Uygulama. EY International Congress on Economics I, Paper ID 24.
Victor, D. G. ve Yueh, L. (2010). The New Energy Order. Foreign Policy, Volume 89, No.1
Yergın, D. (2006). Ensuring Energy Security: Old Questions, New Answers. Foreign Affairs, Volume 85 No.:2.
Yıldız, D. (2008). Akdeniz’in Doğusu: Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından. Bizim Yayınlar Kitapevi, İstanbul.
Çevrimiçi Kaynakça:
https://www.iea.org/ (Uluslararası Enerji Ajansı)
https://www.eia.gov/ (ABD Enerji Enformasyon İdaresi)
https://ec.europa.eu/ (Avrupa Komisyonu)
http://www.eurogas.org/ (Avrupa Gaz Kuruluşu)
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/(CIA World Fact Book)
https://www.usgs.gov/ (ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu)
https://fas.org/sgp/crs/ (ABD Kongresi Araştırma Merkezi)
http://www.mfa.gov.tr (T.C. Dışişleri Bakanlığı)
http://www.ab.gov.tr/ (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)
http://www.enerji.gov.tr (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı)
http://www.tanap.com/ [Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP)]
www.botas.gov.tr [Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ)]
http://turkstream.info/tr/ (Türk Akımı Projesi)
www.tudav.org/ (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı)
http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/535007/EXPO_STU(2016)535007_EN.pdf, The EU’s Energy Diplomacy: Transatlantic and Foreign Policy Implications (20.11.2017)
https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/energy.pdf, The European Union Explained Energy, (13.11.2017)
http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php/Consumption_of_energy (06.05.2017)
https://www.iea.org/statistics/resources/unitconverter/ (13.09.2017)
http://www.eia.gov/outlooks/ieo/pdf/0484(2016).pdf, International Energy Outlook 2016, (12.11.2017)
http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Uluslararasi-Boru-Hatlari-ve-Boru-Hatti-Projeleri, Uluslararası Boru Hatları ve Boru Hattı Projeleri (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı), (24.12.2017)
http://www.mfa.gov.tr/akdeniz-icin-birlik.tr.mfa, Akdeniz İçin Birlik, (05.02.2016)
http://www.ab.gov.tr/files/SEPB/yayinlarveraporlar/enerjikitap.pdf, Avrupa Birliği Sürecinde Enerji Faslı, (12.11.2017)
http://www.tasam.org/Files/Icerik/File/avrupa_birligi_ve_enerji_guvenligi_siyaset_ekonomi_ve_cevre_f74c1d2e-7374-45bb-891f-ce5478aad109.pdf, Avrupa Birliği ve Enerji Güvenliği: Siyaset, Ekonomi ve Çevre, (12.11.2017)
http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-66-20160224521296.pdf, Rusya-AB İlişkilerinde Yeni Enerji Sorunu: Kuzey Akım-2 Projesi (BİLGESAM), (21.11.2017)