Ömrüm IŞIKAY GÜRBÜZ

ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE SANSÜRLENEN PİYESLER

Tiyatroların halkı en çok etkileyen ve halka en çabuk ulaşan bir özelliğinin olduğu bilinmektedir. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinden elde edilen evraklar neticesinde II. Abdülhamid dönemi sansüründe muzır (zararlı) olarak değerlendirilen eserlerin başında piyeslerin geldiği görülmektedir. Buna neden olan birçok sebep vardır. Bunlardan biri, bu dönemde birçok kişinin tiyatroyu kullanarak, siyasî fikirlerini edebiyat üzerinden herkese aktarmaya çalışmış olmasıdır. Sansür memurları tarafından diğer neşir türleri gibi tiyatrolar da dikkatlice incelenmiş ve muzır görülenlerin ne tab’ına (basımına) ne neşrine ne de icrasına izin verilmiştir. Piyeslerden ve tiyatrolardan hangilerinin sahnelenmesine ve basımına niçin izin verilmediği sorusu arşiv belgeleri doğrultusunda cevaplanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma[1], II. Abdülhamid dönemindeki edebî hayata ve basın hayatına ışık tutmak amaçlı hazırlanmıştır. Çalışma Başbakanlık Osmanlı Arşivinden alınan örneklerle desteklenmektedir. Çalışmanın sonucunda, Abdülhamid döneminin sansürü piyes ve tiyatrolar üzerinden verilen örnekler doğrultusunda dikkate alınmış ve edebiyat tarihi açısından değerlendirilmiştir. [1] Ömrüm Işıkay Gürbüz’ün (2017) “II. Abdülhamid Dönemi Sansürünün Edebiyattaki Yansımaları” adlı Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalında yaptığı yayınlanmamış yüksek lisans tezinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Abdülhamid, edebiyat, tiyatro, basın, sansür

PDF

___

Banoğlu, N. A. (1960). Türk Gazeteciliğinin 100. Yılı için Basın Tarihimizin Kara ve Ak Günleri. İstanbul: Sırlar Matbaası.Ebüzziyâ Tevfik (2006). Yeni Osmanlılar. (haz. Şemsettin Kutlu). İstanbul: Pegasus Yayınları. Işıkay Gürbüz, Ö. (2017). II. Abdülhamid Dönemi Sansürünün Edebiyata Yansımaları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Kocabaşoğlu, U. (1987). Basın Özgürlüğünün Engellenmesi Sansür Tarihi. Tarih Toplum, 19 Şubat, S.37Özgül, M. K. (1989). Türk Edebiyatında Siyasî Rüyalar. Ankara: Akçağ Yayınları.Tokgöz, A. İ. (1931). Matbûat Hâtıralarım 1888-1923, Haz. Alpay Kabacalı, İstanbul: Ahmed İhsan Matbaası, C.2.Tuğay, A. (1963). Saray Dedikoduları ve Bazı Mâruzat .İstanbul: Ersa Matbaacılık.Uşaklıgil, H. Z. (2008). Kırk Yıl. İstanbul: Özgür Yayınları.Yalçın, H. C. (1999). Edebiyat Anıları. (haz.: Rauf Mutluay). 3. basım. İstanbul: Türkiye Bankası Kültür Yayınları.