Kader ALTAN, ARZU TEKSOY, Seval Kutlu AKAL SOLMAZ

TÜRKİYE’DE YAĞIŞ VE SICAKLIĞIN SU KAYNAKLARI, TARIMSAL ÜRÜN VERİMİ VE SU POLİTİKALARINA ETKİSİ

Canlı yaşamının önemli unsurlarından olan suyun, temin edilmesi ve kullanılabilir duruma getirilebilmesi hem büyük emek hem de maliyet gerektirmektedir. Suyun planlı ve akılcı bir şekilde temini tarımdan beklenen faydanın sürekli ve yüksek düzeyde olmasını sağlamaktadır. Tarım ülkelerinde yeterli ve kaliteli ürün elde edilmesi için yeterli miktarda tarımsal amaçlı sulama suyuna ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye’de yağış ve sıcaklık gibi iklim parametrelerinde meydana gelen değişiklikler hem bitkisel verim ve üretimi hem de su kaynaklarını olumsuz etkilemekte ve bu durum alternatif sulama stratejilerinin geliştirilmesini gerektirmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de bazı iklim parametrelerinin (yağış ve sıcaklık) artış ve azalışının su kaynakları, bitkisel verimlilik ve tarımsal su kullanımı ile etkileşimini belirlemek amaçlı tarımsal su kullanım politikaları araştırılmış, gerekli değerlendirmeler yapılmış ve bazı çözüm önerileri sunulmuştur. Ayrıca, Türkiye’de küresel ısınmanın etkisiyle 2018 yılında yıllık toplam yağış ile yıllık ortalama sıcaklıkların 2001-2018 yılları ortalamasının üzerinde olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yağış ve Sıcaklık, Su Politikaları, Su Potansiyeli, Tarımsal Sulama, Bitkisel Verim

Impact of Precipitation and Temperature on Water Resources, Agricultural Yield and Water Policies in Turkey

The provision and availability of water which is one of the important elements of living life requires both great labor and cost. The planned and rational supply of water ensures that are continuous and high the benefits expected from agriculture. In order to obtain sufficient and high quality products in agricultural countries, sufficient quantity is needed for agricultural purposes irrigation water. In Turkey, the changes occurring in climate parameters such as precipitation and temperature are adversely affect both crop yield and production and water resources and this situation requires the development of alternative irrigation strategies. In this study, increase and decrease of some climate parameters (precipitation and temperature) in Turkey to determine their water resources, crop yield and the interaction of agricultural water use, agricultural water use policies have been studied and the necessary assessments have been made and some solution suggestions are presented. In addition, the annual average temperature with the total annual precipitation of 2018 in Turkey was found to be over the average of 2001-2018 years with the influence of global warming.

Keywords:

Precipitation and Temperature, Water Policies, Water Potential, Agricultural Irrigation, Crop Yield,

PDF

___

1. Akkemik, Ü., Köse, N., Aras, A. ve Dalfes, H.N. (2005) Anadolu’nun son 350 yılında yaşanan önemli kurak ve yağışlı yıllar, Türkiye Kuvaterner Sempozyumu, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 129-135.
2. Alaton, I.A., Tanik, A., Ovez, S., Iskender, G., Gurel, M. ve Orhon D. (2007) Reuse potential of urban wastewater treatment plant effluents in Turkey: a case study on selected plants, Desalination, 215, 159-165. doi.org/10.1016/j.desal.2006.11.019
3. Al-Isawi, R.H.K., Scholz, M. ve Al-Faraj, F.A.M. (2016) Assessment of diesel-contaminated domestic wastewater treated by constructed wetlands for irrigation of chillies grown in a greenhouse, Environmental Science and Pollution Research International, 23(24), 25003-25023. doi: 10.1007/s11356-016-7706-x
4. Alpaslan, M.N., Tanık, A. ve Dölgen, D. (2008) Türkiye’de su yönetimi sorunlar ve öneriler, TÜSİAD, file:///C:/Users/user/Downloads/su-yonetimi%20(f4).pdf (Erişim Tarihi: 10.04.2019).
5. Anonim (2005) 1995-2004 50. Yılında DSİ, DSİ Genel Müdürlüğü, 84s. Ankara.
6. AQUASTAT (2013) Food and Agriculture Organisation (FAO), http://www.fao.org /nr/water/ aquastat/main/index.stm (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
7. Aydın, B., Uğurlu, A., Kervankıran, S., Öz, Ö. ve Aksoy M. (2019) 2018 yılı yağış değerlendirmesi, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, https://www.mgm.gov.tr/FILES/arastirma /yagis-degerlendirme/2018alansal.pdf (Erişim Tarihi: 21.10.2019).
8. Aydoğdu, M.H., Mancı, A.R. ve Aydogdu, M. (2015) Tarımsal su yönetiminde değişimler; sulama birlikleri, fiyatlandırma ve özelleştirme süreci, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 146-160. doi: 10.17755/esosder.82927
9. Brisson, N., Gate, P., Gouache, D., Charmet, G., Oury, F-X. ve Huard, F. (2010) Why are wheat yields stagnating in Europe? a comprehensive data analysis for France, Field Crops Research, Elsevier,119(1), 201-212. doi: 10.1016/j.fcr.2010.07.012
10. Çakmak, B., Yıldırım, M. ve Aküzüm, T. (2008) Türkiye’de tarımsal sulama yönetimi, sorunlar ve çözüm önerileri, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi, 20-22 Mart, Ankara.
11. Dellal, İ. (2008) Küresel iklim değişikliği ve enerji kıskacında tarım, İgeme'den Bakış, 35, 103-111.
12. DSİ (2008) Su Tüketimi Arıtma Yeniden Kullanım Sempozyumu, 3-4-5 Eylül, İznik, Bursa, 357-365.
13. DSİ (2017) 2017 yılı faaliyet raporu, http://www.dsi.gov.tr/docs/stratejik-plan/dsi-2017-faaliyet-raporu. pdf?sfvrsn=2 (Erişim Tarihi: 10.01.2019).
14. DSİ (2019) 2018 yılı faaliyet raporu, http://www.dsi.gov.tr/docs/stratejik-plan/dsi-2018-faaliyet-raporu. pdf?sfvrsn=2 (Erişim Tarihi: 05.04.2019).
15. Easterling, D.R., Horton, B., Jones, P.D., Peterson, T.C., Karl, T.R., Parker, D.E. et al. (1997) Maximum and minimum temperature trends for the globe, Science, 277(5324), 364-367. doi: 10.1126/science.277.5324.364
16. Eminoğlu, E. (2007) Türkiye’de su yönetimi ve sulama işletmeciliği, Orta Asya Sulama Suyu Yönetimi Çalıştayı, Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü, 12-14 Eylül, 8s. Ankara.
17. FAO (2006) Food and Agriculture Organization of the United Nations, http://www.fao.org/ag/AGL/aglw/watermanagement/default.htm (Erişim Tarihi: 22.10.2019).
18. Faures, J.M., Svendsen, M. ve Turral, D. (2007) Reinventing Irrigation. In Molden, D. (ed) Water for Food, Water for Life: A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture. Earthscan, London; International Water Instıtute, Colombo.
19. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (2016) Türkiye’de tarım arazileri ve toprak yönetimi, http://toprak.agri.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/350/2016/12/TADSUNUTOPRAK -G%C3%9CN%C3%9C-ANK.%C3%9CNV.-5.12.2016.pdf (Erişim Tarihi: 07.02.2019).
20. Hakyemez, C. (2019) Su: yeni elmas, TSKB Tematik Bakış, http://www.tskb.com.tr/i/assets /document/pdf/TSKBBAkis_SUYeniElmas_Subat2019.pdf (Erişim Tarihi: 15.10.2019).
21. ICAE (2017) 3. ASM International Congress of Agriculture and Environment, 16-18 November, Abstract Book-2, 130s. Antalya.
22. IPCC (2007) Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M. Tignor ve H.L. Miller (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 996 pp.
23. Kalra, N., Chakraborty, D., Sharma, A., Rai, H.K., Jolly, M., Chander, S. et al. (2008) Effect of increasing temperature on yield of some winter crops in northwest India, Current Science, 94(1), 82-88.
24. Kanber, R. (2006) Türkiye’de su kaynakları potansiyeli: kullanımı, sorunları ve çözüm önerileri, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Su Politikaları Kongresi, Cilt:1, s.1-12, Ankara.
25. Katip, A. (2018) Meteorological drought analysis using artificial neural networks for Bursa city, Turkey, Applied Ecology and Environmental Research, 16(3), 3315-3332. doi: 10.15666/aeer/1603_33153332
26. Kaya, Y. (2016) Ülkemizde ayçiçeği durumu ve gelecekteki yönü, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2), 322-327. doi: 10.21566/tarbitderg.282860
27. Kibar, H., Kibar, B. ve Sürmen, M. (2014) Sıcaklık ve yağış değişiminin Iğdır ilinde bitkisel ürün deseni üzerine etkileri, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1), 11-24.
28. Kodal, S. ve Ahi, Y. (2018) Tarımda su verimliliği, Anahtar Dergisi, http://anahtar.sanayi.gov.tr/ tr/archives (Erişim tarihi: 15.02.2019).
29. Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. ve Bökeoğlu, Ö.Ç. (2006) Sosyal bilimler için istatistik, Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
30. Kömüşcü, A.U., Erkan, A. ve Turgu, E. (2005) Normalleştirilmiş yağış indeksi metodu (SPI) ile Türkiye’de kuraklık oluşumunun coğrafik analizi, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü.
31. Küsek, G. (2014) Türkiye’de arazi toplulaştırmasının yasal durumu ve tarihsel gelişimi, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(1), 1- 6.
32. Ladha, J.K., Dawe, D., Pathak, H., Padre, A.T., Yadav, R.L., Singh, B. et al. (2003) How extensive are yield declines in long-term rice-wheat experiments in Asia?, Field Crops Research, Elsevier, 81, 159-180. doi: 10.1016/S0378-4290(02)00219-8
33. Lobell, D.B. ve Field C.B. (2007) Global scale climate-yield relationships and the impact of recent warming, Environmental Research Letters 2, 1-7. doi:10.1088/1748-9326/2/1/014002
34. Lobell, D.B., Burke, M.B., Tebaldi, C., Mastranddrea, M.D., Falcon, W.P. ve Naylor, R.L. (2008) Prioritizing climate change adaptation needs for food security in 2030, Science, 319, 607-610. doi: 10.1126/science.1152339
35. Morgounov, A., Sonder, K., Abugalieva, A., Bhadauria, V., Cuthbert, R.D., Shamanin, V. et al. (2018) Effect of climate change on spring wheat yields in North America and Eurasia in 1981-2015 and implications for breeding, Plos One, 13(10): 1-16. doi.org/10.1371/journal. pone.0204932
36. Muluk, Ç.B., Kurt, B., Turak, A., Türker, A., Çalışkan, M.A., Balkız, Ö. et al. (2013) Türkiye’de suyun durumu ve su yönetiminde yeni yaklaşımlar: çevresel perspektif, İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği-Doğa Koruma Merkezi, http://www.skdturkiye.org/files/yayin/Turkiyede-Suyun-Durumu-ve-Su-Yonetiminde-Yeni-Yaklasimlar- Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 26.08.2020).
37. Pamuk Mengü, G. ve Akkuzu, E. (2008) Küresel su krizi ve su hasadı teknikleri, ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2), 75-85.
38. Pintilie, L., Torres, C.M., Teodosiu, C. ve Castells, F. (2016) Urban wastewater reclamation for industrial reuse: an LCA case study, Journal of Cleaner Production, 139, 1-14. doi: 10.1016/j.jclepro.2016.07.209
39. Sayılğan, Ç. (2016) Küresel sıcaklık artışının buğdayda beklenen etkileri ve yüksek sıcaklığa toleranslılığın fizyolojik göstergeleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(3), 439-447.
40. Sun, H., Shen, Y., Yu, Q., Flerchinger, G.N., Zhang, Y., Liu, C. et al. (2010) Effect of precipitation change on water balance and WUE of the winter wheat–summer maize rotation in the North China Plain, Agricultural Water Management, 97(8), 1139-1145. doi.org/10.1016/j.agwat.2009.06.004
41. Şen, Ö.L. (2015) İklim değişikliklerinin su kaynaklarına etkisi, Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, 26-30 Ekim, Antalya, İstanbul.
42. T.C. Kalkınma Bakanlığı (2014) Onuncu kalkınma planı 2014-2018, Özel ihtisas komisyonu raporu, Ankara, http://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2018/10/10_BitkiselUretim-2.pdf (Erişim Tarihi: 25.08.2020).
43. Tarım ve Orman Bakanlığı (2019) DSİ Faaliyetleri, 25-27 Ocak, Ankara.
44. TİGEM (2017) Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İdare faaliyet raporu, https://www.tigem. gov.tr/DosyaGaleriData/View/238bcc85-1469-416d-befb-d07f55 de0 4d6 (Erişim Tarihi: 15.01. 2019).
45. TRGM (2018) Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, https://www.tarimorman.gov.tr /sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/TRGM.pdf (Erişim Tarihi: 25.02.2019).
46. USIAD (2007) Su raporu, Ada Strateji, 1. Baskı, ISBN: 978-9944-89-682-5.
47. WCA (2006) World Programme for the Census of Agriculture, http://www.wca.infonet.org/servlet/CDSServlet?status=ND0xMjE5Ljk0MTQ4JjY9ZW4mMzM9ZG9jdW1lbnRzJjM3PwluZm8~. (Erişim Tarihi: 22.10.2019).
48. WWAP (2009) The United Nations world water report 3: water in a changing world, UNESCO Publishing: Earthscan.
49. Yazgan, S. ve Tatar D. (2002) Bursa koşullarında sıcaklık ve yağış artışlarının buğday verimi üzerindeki etkisinin bitki-iklim modellemesi ile belirlenmesi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16, 59-67.