SATIN ALMA FAALİYETLERİ İÇİN ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ YÖNTEMİ İLE TEDARİKÇİ SEÇİMİ

Satın alma faaliyetleri birçok işletme için oldukça önemlidir. Firmalar hammaddeden başlayarak son ürüne kadar temin ettikleri ürünler için her aşamada tedarikçisine ücret ödemekte ve bu durum mali yükü beraberinde getirmektedir. Günümüzde rekabetin ve doğru ürünü tedarik etmenin oldukça önemli olduğu bilinci ile tedarikçi seçimi önemli bir husus haline gelmiştir. Tedarikçi seçimi, sadece bir alternatif seçimi değil aynı zamanda doğru ürünün, doğru zamanda ve istenilen kalitede de tedarik edilmesi demektir. Bu çalışma kapsamında, mekanik malzeme alımlarında en uygun tedarikçinin seçimine odaklanılmıştır. Geçmiş dönemlerde satın alınan malzemeler incelenmiş ve çok talep edilen malzemeler için, en uygun tedarikçinin seçimi amacıyla, önemli olan kriterler belirlenmiştir. Bu malzemelerin tedarikini sağlamak amacıyla Analitik Hiyerarşi Prosesi kullanılarak tedarikçi seçim uygulaması yapılmıştır. Uygulama içerisinde en çok alınan malzemeler için mevcut beş tedarikçi, kriterlere göre ağırlıklandırılmış ve en uygun tedarikçinin belirlenmesine çalışılmıştır. Ağırlıklandırma yapılırken satın alma faaliyetlerinde operasyonel işlem yapan satın alma profesyonellerine anketler uygulanmış ve anketler neticesinde ikili karşılaştırma matrisleri oluşturulmuştur. Tedarikçilerin kriterlere göre değerlendirilmesi sonucunda tedarikçi sıralaması AHP uygulanarak elde edilmiş ve ayrıntılar sunulmuştur. Çalışma, birden çok anketin değerlendirilmesinde kullanılabilecek alternatif metotları tartışarak sonuçlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Analitik Hiyerarşi Prosesi, Tedarikçi Seçimi, Grup Karar Verme

Supplier Selection for Purchasing Operations Using Analytic Hierarchy Process Method

Purchasing activities are of important for many businesses. Companies pay a fee to their suppliers at every stage for the products they supply, starting from the raw material to the final product, and this brings a financial burden. Today, with the awareness that competition and supplying the right product are very important, supplier selection has become an important issue. Supplier selection means not only choosing the best, but also supplying the right product at the right time and at desired quality. Within the scope of this study, it was focused on choosing the most suitable supplier for mechanical materials. The purchased materials were examined and criteria were determined to select the most suitable supplier. In order to supply these materials, a supplier selection application was implemented using Analytical Hierarchy Process. Five suppliers for the most purchased materials in the application were weighted according to the criteria and the most suitable supplier was determined. While weighting, questionnaires were applied to purchasing professionals who make operational transactions in their purchasing activities and after conducting surveys, comparison matrices were created. As a result of evaluating suppliers according to criteria, suppliers are ordered by applying AHP and details were presented. The study was concluded by discussing alternative methods that can be used in the evaluation of multiple questionnaires.

Keywords:

Analytic Hierarchy Process, Supplier Selection, Group Decision Making,

PDF

___

1. Arıkan, V. S. (2008) Fasoncu seçimi için AHS modelinin bir tekstil işletmesine uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Ekonometri Anabilim Dalı, Uludağ Üniversitesi.
2. Chopra, S. (2019) Supply Chain Management: Strategy, Planning, and Operation (7th Ed), Pearson, United Kingdom.
3. Çiftçioğlu, B. (2013) İnşaat sektöründe AHP yöntemi ile alt yüklenici seçimi: bir konut projesinde uygulama, Doktora Tezi, İnşaat Mühendisliği, İstanbul Teknik Üniversitesi.
4. Dickson, G. W. (1966) An analysis of vendor selection systems and decisions, Journal of Purchasing, 2(1), 5-17. doi:10.1111/j.1745-493X.1966.tb00818.x
5. Ghodsypour, S. H. ve O'brien, C. (1998) A decision support system for supplier selection using an integrated analytic hierarchy process and linear programming, International Journal Of Production Economics, 56, 199-212. doi:10.1016/S0925-5273(97)00009-1
6. Kapar, K. (2013) Bir üretim işletmesinde analitik hiyerarşi süreci ile tedarikçi seçimi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, 1.
7. Kazançoğlu, Y. ve Ada E. (2010) Perakende sektöründe tedarikçi seçiminin bulanık AHP ile gerçekleştirilmesi, Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 29-52. doi:10.17134/sbd.55112
8. Kocakaya, Yakup (2019) Tedarik zinciri yönetiminin AHP ile çözüm uygulaması: Analitik hiyerarşi süreci (AHP) ile otomotiv sektöründe yedek parça üreticisi seçimi, Yüksek Lisans Tezi, Endüstri Mühendisliği, Süleyman Demirel Üniversitesi.
9. Lammi, H. (2016) Supplier evaluation and selection process, Master Thesis, Applied Sciences, Helsinki Metropolia University.
10. Mesiha, S. (2000) Çok amaçlı karar vermede bir yaklaşım: Analitik hiyerarşi yöntemi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 149-162.
11. Mikhailov, L. ve Tsvetinov, P. (2004) Evaluation of services using a fuzzy analytic hierarchy process, Applied Soft Computing, 5(1), 23-33. doi:10.1016/j.asoc.2004.04.001
12. Oguztimur, S. (2011) Why fuzzy analytic hierarchy process approach for transport problems?, 51st Congress of the European Regional Science Association: “New Challenges for European Regions and Urban Areas in a Globalised World”, Barcelona, Spain.
13. Ömürbek, N., Üstündağ, S. ve Helvacıoğlu, Ö. C. (2013) Kuruluş yeri seçiminde analitik hiyerarşi süreci (AHP) kullanımı: Isparta bölgesinde bir uygulama, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 101-116.
14. Özdemir, A. (2010) Ürün grupları temelinde tedarikçi seçim probleminin ele alınması ve analitik hiyerarşi süreci ile çözümlenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 55-84.
15. Pesen, E. (2012) Analitik hiyerarşi prosesi ile AR-GE projesi seçimi: İş makinaları sektöründe bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağ Üniversitesi.
16. Saaty, T. L. (1990) How to make a decision: the analytic hierarchy process, European Journal of Operational Research, 48(1), 9-26. doi:10.1016/0377-2217(90)90057-I
17. Saaty, T. L. (1994) How to make a decision: the analytic hierarchy process, Interfaces, 24(6), 19-43. doi:10.1287/inte.24.6.19
18. Saaty, T. L. (2008) Decision making with the analytic hierarchy process, International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98. doi:10.1504/IJSSCI.2008.017590
19. Schoemaker, P. J. ve Waid, C. C. (1982) An experimental comparison of different approaches to determining weights in additive utility models, Management Science, 28(2), 182-196. doi: 10.1287/mnsc.28.2.182
20. Supçiller, A. A. ve Deligöz, K. (2018) Tedarikçi seçimi probleminin çok kriterli karar verme yöntemleriyle uzlaşık çözümü, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 355-368. doi: 10.18092/ulikidince.352742
21. Turgut, E. Ç. (2015) Tedarik zinciri yönetiminde AHP ve bulanık AHP yöntemi kullanılarak tedarikçilerin performansının ölçülmesi, yeni yöntem önerileri ve uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi.