HÜSN Ü AŞK’TAN HAREKETLE MESNEVİLER İÇİN BİR İNCELEME ÖNERİSİ

Son zamanlarda Osmanlı tarih, kültür ve edebiyatına olan ilgide artış görülmektedir. Bu bağlamda gazeller başta olmak üzere tüm türlerin yeniden değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Estetik değerler kadar, tarihi ve kültürel birikimi de içinde barındıran Osmanlı edebiyatı usta şairlerin kaleminden şaheserler vermiştir. İşte bu şaheserlerden birisi de hiç şüphesiz ki Şeyh Gâlib’in altı ay gibi kısa bir sürede kaleme aldığı Hüsn ü Aşk’tır. Eserin değeri, Şeyh Galib’in Osmanlı edebiyatının son büyük şairi olması ile de bağlantılanabilir. Klasik edebiyatın şaheserleri arasında yer alan Hüsn ü Aşk, sürükleyici üslûbu ve içeriği kadar, şairin tasavvûfî düşüncelerinin yansıtıldığı bir eser olarak da dikkat çekmektedir. Eserde insanın mutlak varlığa ulaşıp O’nda sonsuza erme gayesi, Aşk’ın Hüsn’e ulaşma serüveniyle dile getirilmektedir. Aşk, Hüsn’e kavuşmak için insan hayalinin bile zorlandığı aşamalardan geçmektedir. Allah’a ulaşmanın zorluğu eserde kişileştirme yoluyla verilmiştir. İlk bakışta beşeri aşktan yola çıkıldığı izlenimi veren hikâye aslında kişinin Allâh’a ulaşabilmesini sembolik ifadelerle işlemektedir. Bir aşk hikâyesi gibi görülen Hüsn ü Aşk’taki aşk serüveni iki insanın birbirlerine olan sevdalarının çok ötesinde izler taşımaktadır. Aşk, sevdalandığı ve kendisini büyüleyen Hüsn’e kavuşmak için çileli yollardan geçmektedir. Bu yolda karşılaştığı düşmanların kendisine karşı güç birliği yaptıkları olağanüstü varlıkların (cinler, devler, cadılar, periler vb.) saldırılarıyla karşılaşmaktadır. Aşk, bu şekilde kendisine düşman olan güçlerle mücadele ederken bir an olsun hedefinden vazgeçme yoluna gitmez. Bunu aklının ucundan bile geçirmez. Bir taraftan bela ve sıkıntılara bulaşmakta, diğer taraftan da bu bela ve sıkıntıları bertaraf etmeye çalışmaktadır. Aşk, sonunda Hüsn’e kavuşur. Hüsn, Aşk, Aşk da Hüsn’ün kendisidir. Bu kavuşma Allah’a kavuşmadır. Hedefine ulaşmak için sıkıntı üstüne sıkıntı çeken Aşk, zorlu sınavını başarıyla kazanmıştır… Bu çalışmada Hüsn ü Aşk incelenmiş ve eserden hareketle mesneviler için bir inceleme planı sunulmuştur.

A PROPOSAL OF EXAMINATION FOR MESNEVIS DERIVING FROM HÜSN Ü AŞK

Recently, there has been an increase in interest in Ottoman history, culture and literature. In this context, re-evaluation of mesnevi is important. Ottoman literature, which includes historical and cultural accumulation as well as aesthetic values, gave masterpieces from the pen of master poets. And one of these masterpieces, doubtless, is Hüsn ü Aşk, which Sheikh Gâlib wrote in as little as six months. The value of the work can also be linked to the fact that the poet was the last great poet of Ottoman literature. Hüsn ü Aşk, which is one of the masterpieces of classical literature, draws attention as a work reflecting the poet's mystical thoughts as well as its gripping style and content. In the work, the aim of human being to reach the absolute existence (God) and to end in Him is expressed by Love's adventure to reach Hüsn. Love goes through adventures where even human imagination is difficult to achieve Hüsn. The difficulty of reaching Allah (God) is given through personalization in the work. At first glance, the story, which gives the impression of starting from human love, actually commits one's access to Allah through symbols. The love adventure in Hüsn ü Aşk, which seems to be a love story, carries traces far beyond the love of two people. Love, who is lovesick of Hüsn and got enchanted by her love, encounters ordeals, enemies and extraordinary beings (jinn, giants, witches, fairies, etc.) in order to reach Hüsn. In this way, love does not give up his goal for a moment while fighting the forces that are hostile to it. She doesn't even think about it. On the one hand, it is involved in calamities and troubles, and on the other hand, it tries to eliminate these calamities and troubles. Finally, Love reaches Hüsn. Hüsn is Love, and Love is Hüsn herself. This reunion is the attainment to Allah. Love, who is troubled to reach his goal, has successfully passed the challenging exam… In this study, Hüsn ü Aşk was examined and an examination plan for mesnevis was presented.

PDF

___

Aktaş, Şerif (2011). Edebiyat ve Edebî Metinler Üzerine Yazılar, Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
Ana Britannica, Ansiklopedi (2004). İstanbul: Ana Yayıncılık.
Ayyıldız, Mustafa (2009). "Leylâ vü Mecnun Mesnevisinde Modern Anlatı İzleri", Turkish Studies, International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 417 Fall.
Ayyıldız, Mustafa ve Selami Alan (2012). “Hüsnü Aşk Mesnevisini Roman Olarak Okumak”, Adana: Prof. Dr. Mine mengi adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri
Babacan, İsrafil (2008). “Klâsik Türk Şiiri’nde Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu)”, Gazi Üniversitesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
Babacan, İsrafil (2010). Hüsn ü Aşk’ta Sebk-i Hindî Tesiri Türkbilig, 2010/19, 1- 24.
Babacan, İsrafil (2012). Klâsik Türk Şiirinin Sonbaharı, Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu), Ankara: Akçağ Yay.
Bayram, Yavuz (2007) Bildungsroman Örneği Olarak “Hüsn ü Aşk”, İlmi Araştırmalar, Sayı 23, 728.
Bilgegil, M. Kaya (2000). “Hüsn ü Aşk’a Dair”, (Hüsn ü Aşk, Haz. Orhan Okay-Hüseyin Ayan), İstanbul: Dergâh Yayınları.
Bingöl, Ulaş (2013). “Hüsn ü Aşk Mesnevisinde Şahısların Dünyası” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2/4 2013, 206-229, International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/4 2013 p. 206-229, TURKEY
Demirel, Şener (2005) “Hüsn ü Aşk’ta Ateşle İlgili Teşbih Unsurları”, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 15/2, 81-105.
Doğan, Ahmet (2004). “Hüsn ü Aşk’ta Sembolik Anlatım”, F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9/1, 8798.
Doğan, Muhammet Nur (2006). Şeyh Gâlib Hüsn ü Aşk (Nesre Çeviri, Notlar ve Açıklamalar), İstanbul: Yelkenli Kitabevi.
Ece, Selami (2012). Hüsnüne Aşk Olsun, Erzurum: Fenomen Yayınları.
Gölpınarlı, Abdülbaki (2017). Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Gürer, Abdülkadir (1993). Şeyh Galib Divanı: İnceleme-Metin, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
Holbrook, V. R. (1998). Aşkın Okunmaz Kıyıları, (Çevirenler: Köroğlu , E. ve Kılıç , E.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Holbrook, V. R. (1999). “Alegorinin Ölümü, Hüsn ü Aşk’ın Özgünlüğü”, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, (Haz. Mehmet Kalpaklı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Holbrook, V. R. (2005). Şeyh Gâlib Hüsn ü Aşk. New York: Modern Language Association Texts And Translations Series.
Holbrook, V. R. (2017) Hüsn ü Aşk’ın Arkeolojisi- I Archeology Of Beauty and Love- I ASOBİD, Cilt/Volume 1 ● Sayı/Issue 1 ● Haziran/June 2017, 41-50.
Kabaklı, Ahmet (1997). Türk Edebiyatı, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
Kaçar, Mücahit ve H. Sercan Koşik (2014). Fuzuli’nin Leylâ vü Mecnûn Mesnevisinin Dibacesi Hakkında Bazı Mülahazalar, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 3/2 2014 s. 154-166.
Kalkışım, M. Muhsin (2010). TDV İslam Ansiklopedisi, XVII, 54-57, İstanbul: TDV Yayınları.
Kalkışım, M. Muhsin (1994). Şeyh Gâlib Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Kalyon, Abuzer, (2013). Fuzûlî’de Tasavvuf (Mysticism İn Fuzûlî), Sector Magazine Of Humanities Studies, 11, 2013, 35-66, Al - Azhar Üniversity – Cairo
Kalyon, Filiz (2013). “Eski Türk Edebiyatında Edebî Mektepler”, Sector Magazine Of Humanities Studies, Number 11, 2013, 68-98, Al- Azhar Üniversity - Cairo
Kocatürk, Vasfi Mahir (1944). Şeyh Gâlib - Hüsn ile Aşk, İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
Kocatürk, Vasfi Mahir (2016). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Kültür Üniversitesi Yayınları.
Köksal, Fatih (2003). Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil, (İnceleme - Tenkitli Metin) İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Levend, Âgâh Sırrı (1984). Divan Edebiyatı (Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar), İstanbul: Enderun Kitabevi.
Marina MacKay (2018). Roman Nedir, (Çeviren Fazilet Akdoğan Özdemir), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Mermer, Ahmet (1992). “Sebk-i Hindî ve Hayal Atlaması”, Yedi İklim, 2:26-27.
Mermer, Ahmet ve Koç Keskin, Neslihan (2016). Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yay.
Okçu, Naci (1999). “Hüsn ü Aşk”, TDV İslam Ansiklopedisi, IX, 29-31, İstanbul: TDV Yayınları.
Okay, Orhan ve Ayan, Hüseyin (2000). Hüsn ü Aşk, İstanbul: Dergah Yayınları.
Öztürk, Erdem Can (2019). Mustafâ Fevzî bin Nu’mân Mîzânü’l-İrfân, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
Saraç, M. Yekta (2004). Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: 3F Yayınları.
Şahin, Ebubekir Sıddık (2013). “Hüsn ü Aşk'ın İzinde Yarım Kalan Bir Mesnevî:Nâz u Niyâz”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 145-184
Türinay, Necmettin (2002). "Klasik Romanın Hikâye-gû'ları ve 'Hikâye-nüvis ' leri", Hece Türk Romanı Özel Sayısı, 6, 65-67.
Ürkmez, Melahat (2017). Şems-i Tebrizî, İstanbul: Eser Kitap Yayınları.
Yılmaz, Mehmet (1992). Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler, İstanbul: Enderun Kitabevi.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ