BİR BAŞKA AÇIDAN ABES-MUKTEBES TARTIŞMASI

“Abes-Muktebes Tartışması” genellikle göz veya kulak için kafiye etrafında şekillenen bir tartışma olarak bilinir. Bu açıdan bakılınca tartışma sanki Malumatın göz için, Recaizade M. Ekrem’in kulak için kafiyeyi savunduğu bir tartışma intibaını uyandırmaktadır. Bazı edebiyat tarihçileri de tartışmayı ağırlıklı olarak bu açıdan değerlendirir. Ancak tartışma metinleri ve özellikle Ekrem’in değerlendirmeleri dikkatle okununca meselenin böyle olmadığı, Ekrem’in sırf kulak için kafiyeyi savunmadığı görülecektir.Tartışmanın bu şekilde aktarılmasının/yorumlanmasının sebebi Malumateleştirmeninin dar bir zaviyeden bakarak Ekrem’i kulak için kafiyeyi savunan biri olarak göstermesidir. Halbuki tartışmaya Malumatgözüyle bakılamaz. Göz veya kulak için kafiye konularını da içine alan tartışma esasında kafiyenin zevke hizmet ettiğine, sanat ve edebiyatın bilimle ilişkisine ve tenkidin mahiyetine dair bir tartışmadır. Bu yönüyle de tenkit tarihinin gelişim çizgisi üzerinde bir konuma sahiptir. XIX. asır Türk edebiyatının son çeyreğinde dil bahislerinin edebiyatın dışında tutulmasında tenkidin öncü bir rolü olmuştur. “Abes-Muktebes Tartışması” bu ayırıma nasıl gidildiğinin tipik örneklerinden biridir. Bir yanda dilin gramatik kullanımına dayalı Malumateleştirisi diğer yanda Recaizade M. Ekrem’in tenkitte dil bahislerini aşan ve sanat eleştirisine yönelen tenkit anlayışı. XIX. asrın son çeyreği bir yönüyle edebiyattan dil bahislerinin ayıklamaçabalarının yoğunluk kazandığı bir zaman dilimini ifade eder.Tartışmanın vuku bulduğu 1895 senesinde ayrımın çizgileri netleşmeyebaşlayacaktır.Makale tartışmayı bu yönleriyle edebiyat tarihi veeleştirisinde anlaşılır kılmaya çalışmaktadır.

PDF

___

Aynur, Hatice (2003). “Malûmatçı Mehmed Tahir”, TDVİA, İstanbul,c.27, s. 545-546.

Bardakçı, Murat. “Babıali’nin İlk Şantajcısı Baba Tahir”, Hürriyet, 10 Ekim 1999.

Cenap Şahabettin, (Raik Vecdi). “Müntekid-i Hakiki”, Servet-i Fünun, 12 Nisan 1317 (25 Nisan 1901), nr. 528, s. 114-116.

Elif. M. “İcmal-i Edebi”, Malumat, 6 Mart 1312 (18 Mart 1896), c. 4, nr. 74, s. 516-519.

_____ “İcmal-i Edebi: Bizde İntikad 1-2”, Malumat, 19, 26 Haziran 1313 (1, 8 Temmuz 1897), nr. 88-89, s. 796., 812.

Enginün, İnci (2012). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e(1839-1923), İstanbul: Dergâh Yay.,

Hasan Âsaf. “Tevhid-i Bârî”; Bürhan-ı Kudret”, Malumat, 26 Teşrinievvel 1311 (7 Kasım 1895), nr. 20, s. 431.

_____ “Tahir Bey”, Malumat, 9 Teşrinisani 1311 (21 Kasım 1895), nr. 20, s. 474-476.

İmzasız/1. “Edebiyat: İfade-i Mahsusa”, Malumat, 12 Teşrinievvel 1311 (24 Ekim 1895), nr. 18, s. 382-383.

İmzasız/2. “Malumat”, Malumat, 26 Teşrinievvel 1311 (7 Kasım 1895), nr. 20, s. 431.

İmzasız/3. “Malumat”, Malumat, 9 Teşrinisani 1311 (21 Kasım 1895), nr. 22, s. 476-477.

İmzasız/4. “Malumat”, Malumat, 14 Kanunuevvel 1311 (26 Aralık 1895), nr. 27, s. 203-204.

İmzasız/5. “Tebligat-ı Resmiye: İhtarnâme”, Servet-Fünun, 13 Mart 1313 (23 Mart 1897), c. 3, nr. 315, s. 19.

İmzasız/6. “Tebligat-ı Resmiye: İhtarnâme Suretidir”, Servet-Fünun, 7 Ağustos 1313 (19 Ağustos 1897), c. 3, nr. 336, s. 188.

Mehmet Rauf, “Tekâmül-i Tenkit 1: Mukaddime”, Servet-i Fünun, 19 Mart 1314 (31 Mart 1898), nr. 368,s. 59-61.

Mehmet Tahir Bey, “Ekrem Beyefendi ve Malumat Gazetesi: Tarihçe-i Münakaşat”, Malumat, 21 Kanunuevvel 1311 (2 Ocak 1896), nr. 28., s. 627-632.

Muallim Naci -Beşir Fuat (1304). İntikad, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası

Okay, M. Orhan (2012). Beşir Fuad -İlk Pozitivist ve Natüralisti, İstanbul: Dergâh Yay.Özön, Mustafa Nihat, “Edebiyatımızda Münakaşalar IV”, Oluş, 22 İkincikânun 1939, nr. 4, s. 51-52.

Recaizade M. Ekrem (1299). Talim-i Edebiyat, İstanbul: Mihran Matbaası

_____ (1301). Takdir-i Elhan, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası

_____ (1895/1). “Şemsa”, Malumat, 16 Teşrinisani 1311 (28 Kasım 1895), nr. 23, s. 501-502.

_____ (1895/2). “Servet-i Fünun Gazetesi Müdürü Beyefendiye”, Servet-i Fünun, 30 Teşrinisani 1311 (12 Aralık 1895), c.3, nr. 248, s.210.

_____ (1895/3). “Sanat Müşkül ise de Muaheze de Âsân Değildir!”, Maarif, 7 Kânunuevvel 1311 (19 Aralık 1895), nr. 2., s. 17-20.

_____ (1895/4). “Servet-i Fünun Gazetesi Müdürü Beyefendiye (2)”,Servet-i Fünun, 14 Kânunuevvel 1311 (26 Aralık 1895), c.3, nr. 250, s. 242.

Tansel, Fevziye Abdullah, “Muallim Naci ile Recaizâde Ekrem Arasındaki Münakaşalar ve Bu Münakaşaların Sebep Olduğu Edebi Hadiseler”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, c. 10., İstanbul, 1953, s. 159-200.

Tevfik Fikret (1894). “Güzellik”, Malumat, 10 Şubat 1309 (22 Şubat 1894), nr. 1, s. 5-6.

_____ Dil ve Edebiyat Yazıları, Haz. İsmail Parlatır (2000). Ankara: Türk Dil Kurumu, Yay. s. 314.

Tokgöz, Ahmet İhsan. “Servet-i Fünun”, Servet-Fünun, 30 Teşrinisani 1311 (12 Aralık 1895), c.3, nr. 248, s. 210.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ