KURAKÇIL PEYZAJ DÜZENLEMELERİNE BİR TASARIM ÖNERİSİ: ALİYA İZZETBEGOVİÇ PARKI ÖRNEĞİ

İnsanlığın ortak kaygısı olan küresel ısınma, kentlerimizin iklimlerinin değişmesi ve kaynaklarının tükenmesi konusunda çağımızın temel sorunu olmuştur. Bu sorun, ülkemizin birçok kentinde olduğu gibi Kahramanmaraş’ın iklimi üzerinde de ciddi tehditler yaratmaktadır. Yeşil alanları etkisi altına alan su sıkıntıları ile bitkiler, hayvanlar ve ekosistemler olarak Kahramanmaraş’ın flora ve faunası da etkilenerek bozulma eğilimine girmektedir. Bu durum, sürdürülebilir kent peyzajlarının nitelikleri olan korunmuş çeşitlilik, çevre ve doğa ile uyum ve kentin görsel niteliklerinin giderek yitirilmesine doğru ilerleyen bir sürece dönüşmektedir. Günümüzde küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak adına ülkeler, yenidünyanın şartları ile uyumlaştırılmış bir dizi ilke ve politikalar ile sera gazı emisyonlarının hızını sınırlandırmaya çalışmaktadır. Bu kapsamda, kentlerin su kaynaklarının kullanımı ve yönetimi konusunda suyun akılcı kullanımı kavramını temel alan yeni yaklaşımlar ön plana çıkmıştır. Bunun bir sonucu olarak, kentlerin su kaynaklarının korunması ve kent peyzajlarının sürdürülebilmesi konusunda kuraklığa dayanaklı ve su tüketimini en az seviyede tutmayı hedefleyen “kurakçıl peyzaj düzenlemeleri” anlam kazanmaya başlamıştır. Suyun etkin kullanımı yönünde geliştirilen uygulamalardan kurakçıl peyzaj düzenlemesi (Xeriscape), kuraklık tehdidiyle yüz yüze kaldığımız günümüzde çevre-mekan kalitesi bağlamında, kentsel yeşil alanların tesis edilmesi ve sürdürülebilmesi noktasında oldukça başarılı bir uygulamadır. Bu bağlamda Kahramanmaraş’ın kent peyzajlarının su tüketimini en aza indirmeyi hedefleyen fikirden yola çıkarak, Aliya İzzetbegoviç Parkı örneğinde Kahramanmaraş’ın kent peyzajlarına yönelik gelecek kurakçıl peyzaj uygulamalarına ışık tutabilmesi amacıyla pilot bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları çerçevesinde Aliya İzzetbegoviç Parkı örneğinde kurakçıl bir peyzaj tasarımı geliştirilmiş ve Kahramanmaraş’ın kurakçıl peyzaj düzenlemelerinde kullanılabilecek bitki türleri belirlenmiştir. Geliştirilen önerilerin, Kahramanmaraş’ın kent peyzajlarına yönelik gelecek kurakçıl peyzaj uygulamalarına katkı sağlayabilir nitelikte olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kurakçıl peyzaj, Xeriscape, Kurakçıl bitkiler, Kahramanmaraş

A DESIGN PROPOSAL FOR THE XERISCAPE: A CASE STUDY OF ALİYA İZZETBEGOVİÇ PARK

Global warming, which is the common concern of humanity, has been the main problem of our age in terms of depletion of resources and changing the climate of the cities. This problem poses serious threats to the climate of Kahramanmaraş as in many cities of our country. As the water shortages caused by the decrease in water resources in the city affect the urban green areas, flora and fauna of Kahramanmaraş also tend to deteriorate as plants, animals and ecosystems. This situation turns into a process that progresses towards the loss of the visual qualities of the city, and the preserved diversity, harmony with the environment and nature, which are the characteristics of sustainable urban landscapes. Today, countries are trying to limit the rate of greenhouse gas emissions by producing a set of principles and policies that are harmonized with the conditions of the new world in order to reduce the negative effects of global climate change. In this context, new approaches based on the concept of rational use of water in the use and management of water resources of cities became prominent. As a result of this, "arid landscaping arrangements" that are drought-resistant and aim to keep water consumption at a minimum level have become meaningful in terms of protecting the water resources of the cities and maintaining urban landscapes. Xeriscape, which is one of the applications developed for the efficient use of water, is a very successful application concerning establishing and maintaining urban green areas in terms of environment-space quality, today where we are faced with the threat of drought. In this context, starting from the idea that aims to minimize the water consumption of Kahramanmaraş urban landscapes, a pilot study was carried out in order to shed light on the future xerophytic landscape applications of Kahramanmaraş in the example of Aliya İzzetbegoviç Park. Within the framework of the research findings, an xerophytic landscape design was developed in the example of Aliya Izzetbegovic Park and plant species that can be used in xerophytic landscaping of Kahramanmaraş were determined. It is thought that the proposals developed can contribute to the future arid landscape applications for the urban landscapes of Kahramanmaraş.

Keywords:

Arid landscaping arrangement, Xeriscape, Xeriscape plants, Kahramanmaraş,

PDF

___

Barış, E., (2007). Kurakçıl peyzaj. Bilim Teknik Dergisi, 478.
Çorbacı, Ö. L., Ertekin M. & Özyavuz M., (2011). Kurak ve yarı kurak alanlarda peyzaj mimarlığı uygulamaları. Kurak ve Yarı Kurak Alan Yönetimi Çalıştayı Sonuç Bildirgesi ve Bildiriler, 269-280.
ÇSB (2014) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Kahramanmaraş İli Temiz Hava Eylem Planı, Thep (2014-2019). Retrieve from:https://webdosya.csb.gov.tr/db/kahramanmaras
DSİ (2018) Devlet Su İşleri. 20. Bölge Müdürlüğü, Kahramanmaraş.
Edik, G.B., (2003). Peyzaj mimarlığında yeni bir akım: Xeriscape. Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Doktora Semineri, Ankara.
KBB (2020) Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi. Park ve Bahçeler Müdürlüğü.
Kısakürek, Ş., Oğuz H. & Yılmaz M. B., (2020). Kahramanmaraş sütçü imam üniversitesi avşar yerleşkesi’nin kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilmesi. Journal of Architecture, Engineering and Fine Arts. 2(2):110-121.
Koçer, F., Kurt, L., İmalı, A. & Karahan, F. (2009). Küresel ısınmanın ekolojik etkileri. 1. Ulusal Kuraklık ve Çölleşme Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 16-18 Haziran 2009, Konya, 205-213.
Medina, J. & Gumper, J., (2004). YARDX: Yield and reliability demonstrated in xeriscape: Final Report. Metro Water Conservation, Littleton, Colo. Retrieve from: http://www.coloradowaterwise.org/yardx.htm
MGM (2020) Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Retrieve from: https://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/kuraklik-analizi.aspx
Nelson, J., (1994). Water saved by single family xeriscapes. Proc. 1994 AWWA Ann. Conf., New York.
İDEP (2011) İklim Değişikliği Eylem Planı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Retrieve from: https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/eylem%20planlari/Iklim%20Degisikligi%20Eylem%20Plani_TR.pdf
IPCC/TEAP (2005) The Intergovernmental Panel on Climate Change. Metz, B., Kuijpers, L., Solomon, S., Andersen, S.O., Davidson, O., Pons J., Jager, D., Kestin, T., Manning, M., & Meyer, L. (Eds) Cambridge University Press, UK. pp 478.
Sovocool, K. A., Morgan, M. & Bennett, D., (2006). An in-depth investigation of xeriscape: as a water conservation measure. Journal - American Water Works Association. 98(2):82-93.
Stinnett, R., (2003). Landscape trends and water use in the phoenix metropolitan area. US Bureau of Reclamation, Washington.
Testa, A. & Newton, A., (1993). An evaluation of a landscape rebate program. Proc. AWWA Conserv’93, Las Vegas, Nev.
Wade, L., James, T., Coder, K.D., Landry, G. & Tyson, A. W. (2002). A guide to developing a water-wise landscape. University of Georgia Environmental Landscape Design Department, Georgia.
WWF (2020) World wide fund for nature. İklim Değişikliği. Retrieve from: https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/iklim_degisikligi_ve_enerji/iklim_degisikligi/ Wikipedia, (2020). Retrive from: https://en.wikipedia.org/wiki/Xeriscaping
Yazgan, M. E., Özyavuz, M. & Çorbacı, Ö. L., (2014). Kurakçıl peyzaj (xeriscape) ve uygulamalar. Ankara, 124s.
Yüce, M.İ., Aksoy, H., Önöz, B., Çetin, M., Eriş, E., Eşit, M., Burgan, H.İ., Oğuz, A. & Kalaçi, V., (2019). İklim değişikliğinin yağışlar üzerine etkisi: Kahramanmaraş ve Osmaniye örneği. 10. Ulusal Hidroloji Kongresi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Bildiriler Kitabı, s:375-388.