Selma DEMİR SAKA, Sebahat GÖZÜM, Yasemin DEMİR AVCI

Birinci Basamakta Çalışan Sağlık Personelinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Sağlıklı Davranış Geliştirme Niyetlerinin Değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışma Antalya’da birinci basamak bünyesinde çalışan sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve sağlıklı davranış geliştirme niyetlerini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı türde olan araştırmamız Aralık 2017 ve Haziran 2018 tarihleri arasında Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı bünyesinde çalışan 257 sağlık personeli ile yapılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak online anket hazırlanmıştır. Verilerin toplanmasında; sağlık personelinin sosyo-demografik özellikleri soru formu, 'Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları-II Ölçeği (SYBDÖ II)' ve 'Sağlık Davranışı Değişim Aşamaları Değerlendirme Soru Formu' kullanılmıştır. Etik kurul ve kurum izni alınmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan sağlık personelinin yaş ortalaması 40.79±7.72’dir. Sağlık personelinin SYBDÖ II toplam puan ortalaması 140.41±23,53’tür. Sağlık personelinin sigara içmeyi bırakanların sigara içmeyen ve içenlere göre fiziksel aktivite puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur (F=4.433; p=013). Sağlık algısı yaşıtlarına göre iyi olan sağlık personelinin, sağlık algısı yaşıtları ile aynı ve kötü olanlara göre SYBDÖ II alt boyut puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Alkol kullanmayan sağlık personelinin, alkol kullananlara göre sağlık sorumluluğu puan ortalaması daha yüksektir (t=1.996; p=0.047). Sonuç: Araştırmaya katılan sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları iyi düzeyde bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda birinci basamakta çalışan sağlık personelinin sağlıklı yaşam davranışları göstermesi konusunda teşvik edilmesi, sağlığın geliştirilmesine olumlu katkı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler:

birinci basamak, sağlık personeli, sağlıklı yaşam biçimi davranışları, sağlık değişim aşamaları

Evaluating the Healthy Lifestyle Behaviors and Healthy Behavior Development Intentions of Medical Personnel Working in Primary Healthcare

Objective: This study was conducted to evaluate healthy lifestyle behaviors and healthy behavior development intentions of medical personnel working in primary healthcare in Antalya. Materials and Methods: Descriptive study was conducted with 257 health workers working in the Department of Public Health Services between December 2017 and June 2018. An online survey was prepared as data collection method. A questionnaire for socio-demographic characteristics of medical personnel, 'Healthy Life Style Behavior Scale II' and 'Evaluation of Health Behavior Change Phases' questionnaire were used to collect the data. Ethics committee approval and institutional permission were obtained. Results: Mean age of the medical personnel was 40.79±7.72 years. The HLSBS II total mean score of the health workers were 140.41±23.53. Those who had quitted smoking had higher physical activity mean scores than those who did not smoke and smoked (F=4.433; p=013). It was determined that there was a statistically significant difference between the HLSBS II subscale mean scores of the medical personnel, whose health perception was better than their peers, and the scores of those whose health perception was the same as and worse than their peers (p<0.05). The health workers not using alcohol had higher health responsibility mean scores than those using alcohol (t=1.996; p=0.047). Conclusion: Healthy lifestyle behaviors of the participants were good. In line with the results; encouraging the medical personnel working in primary healthcare for exhibiting healthy lifestyle behaviors can make a positive contribution to health promotion.nt women.

Keywords:

primary health care, health worker, healthy lifestyle behaviours, health change phases,

PDF

___

1. Özçelik, H., & Sönmez, Y. Isparta İl Merkezinde Görev Yapan Toplum Öncüsü Bazı Meslek Üyelerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniv. Tıp Fak. Derg. 2015; 22(4): 115-125.
2. Altay, B., Çavuşoğlu, F., & Güneştaş, İ. Tıp Fakültesi Hastanesi’nde Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. DEUHFED 2015; 8(1): 12-18.
3. Sağlık Çalışanlarında Obezite (Şişmanlık) Ve Zayıflık Durumunun Belirlenmesi Araştırma Raporu 2011. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmeleri Genel Müdürlüğü Beslenme Ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı:2016. Erişim Tarihi: 4.12.2020. Erişim Adresi: URL: http://beslenme.gov.tr.
4. Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Araştırması 2016. Erişim Tarihi: 21.08.2019. Erişim Adresi: URL: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=2457.
5. Çakır, M., Demirhan, F., Akalan, A., Yılmaz, N., & Ergüney, Ş. Sağlık Müdürlüğü Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Abant Tıp Derg. 2019; 8(3): 104-112.
6. Şimşekoğlu, N., & Mayda, A. S. Bir Üniversite Hastanesinde Görevli Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Sağlık Kaygısı Düzeyleri. DÜ Sağlık Bil Enst Derg. 2016; 6(1): 19-29.
7. Kasila, K., Hallman, M., Kautiainen, H., Vanhala, M., & Kettunen, T. The Gap Between Behavioral Risk Status and Willingness to Change Behavior Among Healthcare Professionals. Royal Society for Public Health 2018; 20: 1-5.
8. Samples Size Calculator. Erişim Tarihi: 28.01.2021. Erişim Adresi: URL: https://www.calculator.net/sample-size.
9. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. Obezite Nasıl Saptanır? Erişim Tarihi: 04.12.2020. Erişim Adresi: URL: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/obezite-nasil-saptanir.html.
10. Walker, S.N., Hill-Polerecky, & D.M. Psychometric Evaluation Of The Health Promoting Lifestyle Profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center. Erişim Tarihi: 07.04.2017. Erişim Adresi: https://www.unmc.edu/nursing/faculty/health-promoting-lifestyle-profile-II.html.
11. Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., & Kıssal, A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II'nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Derg. 2008; 12(1):1-13.
12. Ünver, Z. Sağlık Davranışlarının Değiştirilmesinde Transteorik Model Kullanımı. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Derg. 2019; 7(2): 218-228.
13. Çakır, M., Piyal, B., & Aycan, S. Hekimlerde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Kalitesi: Tıp Fakültesi Tabanlı Kesitsel Bir Çalışma. Ankara Med J 2015; 15(4): 209-219.
14. Uncu, B., Üstündağ H. Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Evaluation of Healthy Living Behaviors in Nursing in Surgical Clinics. Arc Health Sci Res 2018; (5):306-315
15. Duran, Ü., Öğüt, S., Asgarpour, H., & Kunter, D. Sağlık Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Derg. 2018; 2(3): 138-147.
16. Seker, S. E. Maslow’un İhtiyaçlar Piramiti (Maslow Hierarchy of Needs). YBS Ansiklopedi 2014; 1(1): 43-45.
17. Karaahmetoğlu, G. U., Soğuksu, S., & Softa, H. K. Hemşirelik 1. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Derg. 2014; 2(2): 26-42.
18. Bostan, N., & Beşer, A. Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarını Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Derg. 2017; 14(1): 38-44.
19. Alıcı, U. S., & Sarıkaya, Ö. Sağlık Davranışlarının Geliştirilmesinde Yaşantılayarak Öğrenme Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Derg. 2009; 2(3):95-101.