A. Reşit BROHİ, Erdinç SAVAŞLI, M. Rüştü KARAMAN, Arif AKTAŞ

Effect of nitrogen and phosphorus fertilization on the yield and nutrient status of rice crop grown on artificial siltation soil from the Kelkit River*

Sera kosullarında tesadüf parselleri deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülen saksı denemesinde, siltasyon ile tarıma kazandırılan arazilerin 0-20 cm’lik kısımlarından örnekleme ile alınan topraklar 5’er kg toprak alabilen saksılara doldurulmustur. Arastırmada bitki olarak 5.6.1995 tarihinde Ribe çeltik çesidi ekilmistir. 0, 60, 120, 180 ve 240 kg N/ha dozlarında azotlu gübre üre seklinde, 0, 50, 100 ve 150 kg P2O5/ha dozlarında fosforlu gübre triple süperfosfat seklinde ekimle birlikte uygulanmıstır. Ayrıca her saksıya normal bitki gelisimi için 40 kg K2O/ha potasyumlu gübre K2SO4 seklide ekimle birlikte uygulanmıstır. Yaklasık 16 haftalık bir gelismeden sonra bitkiler 9.10.1995 tarihinde hasat edilerek sap ve dane agırlıkları belirlenmis ve bazı makro (N,P,K) ve mikro (Fe,Cu,Zn,Mn) besin elementi kapsamları tespit edilmistir. Arastırma sonuçlarına göre, en yüksek sap ve dane verimi ortalama olarak 29.84 ve 13.99 gr/saksı ile 240 kg N/ha uygulamasından elde edilmis, buna karsılık en yüksek sap ve dane verimleri ortalama olarak 20.35 ve 9.35 gr/saksı ile 100 kg P2O5/ha fosfor uygulamasından elde edilmistir. Sap ve danelerin makro (N,P,K) ve mikro (Fe,Cu,Zn,Mn) besin elementi kapsamlarında azotlu gübrelemeye baglı olarak önemli farklılıklar ortaya çıkmıstır. Fosforlu gübreleme ise yalnızca sap ve danelerin N,P,K kapsamı ile dane Mn kapsamı üzerine önemli bir etkide bulunmustur. Sömürülen makro ve mikro besin elementi miktarları ise azotlu ve fosforlu gübrelemeye baglı olarak önemli farklılıklar göstermistir.

Kelkit Çayından siltasyon ile tarıma yeni kazandırılan topraklarda azotlu ve fosforlu gübrelerin çeltik bitkisinin gelişimi ve bitki besin düzenine etkisi

The experiment was carried out on split plot design with four replications under greenhouse conditions. The pots containing 5 kg of soil which is collected from the 0-20 cm depth of artificial silation area made with silty water of Kelkit River were used for this study. Nitrogen at the rates of 0, 60, 120, 180 and 240 kg/ha as urea and phosphorus at the rates of 0, 50, 100 and 150 kg P2O5/ha as triple superphosphate were applied to the soil before sowing. Additionally potassium was applied at 40 kg K2O/ha level as K2SO4 per pot for normal plant growth. The Ribe rice variety was sown in 15th June, 1995 and plants were harvested in 9th October, 1995. Straw dry matter and grain yields were recorded and macro-nutrient (N,P,K) and micro-nutrient (Fe,Cu,Zn,Mn) content of straw and grain were analysed. Both nitrogen and phoshorus fertilization have increased the straw and grain yields of rice plant significantly. Maximum increase in straw yield, 29.84 g/pot, and grain yield, 13.99 g/pot, was obtained from 240 kg N/ha rate, on the other hand, 100 kg P2O5/ha had given the highest straw yield, 20.35 g/pot and grain yield, 9.35 g/pot, respectively. Macro-nutrient (N,P,K) and micro-nutrient (Fe,Cu,Zn,Mn) contents of straw and grain were significantly affected by N-fertilization, whereas only NPK content of straw and grain and only Mn content of grain were affected by P-fertilization. However, uptake of macro and micro-nutrients were significantly affected by N and P fertilizer rates.

PDF

___

1.Anonim. Çeltik Yetiştiriciliği, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı,Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Çiftçi-ÜreticiYayınları, 17-18 s., Ankara, 1988.
2.Anonim. Türkiye İstatistik Yıllığı, T.C. Başbakanlık İstatistikEnstitüsü, Ankara, 1992.
3.Kurucu, N. Çorum ve Kastamonu Yörelerinde Çeltiğin Azotlu veFosforlu Gübre İsteği, Toprak ve Gübre Araştırma Enst. Yayınları,Genel Yayın No:106, Rapor Seri No:28, Ankara, 1982.
4.Özdemir, O. Bafra ve Çarnşamba Ovalarında Çeltiğin Azotlu veFosforlu Gübre İsteği, T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı,Samsun Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsü Müd. Yay. GenelYayın No:32, Rapor Seri No:27, Samsun, 1983.
5.Bilgin, A.E. Ege Koşullarında Çeltiğin Ticari Gübre İsteği İle EnUygun Azot Kaynağının Uygulama Zamanı ve Şekli, T.C. TarımOrman ve Köyişleri Bakanlığı, Köy hizmetleri Menemen AraştırmaEnstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No:139, Rapor SerisiNo:90, Menemen, 1987.
6.Sharma, S.N. and Prasad, R. Effect ot Rates of Nitrogen andRelative Efficiency of Sulfur-Coated Urea and Nitrapyrin TreatedUrea in Dry Matter Production and Nitrogen Uptake by Rice, Plantand Soil, 55(3): 386-396, 1980.
7.Unitwongse, P. and Jirathana, P. The Study on The Effect of WaterManagements and Nitrogen Fertilizer Practices on The Efficiencyof Fertilizer Utilization, The Journal of Agricultural Science 14(2):107-121. Cilt:24, No:3, 163-168, İzmir, 1981.
8.Ren, C.L., Liu, Y.W. and Wang, C.X. An Analysis of the Effects ofFertilizer on Rice Yield and Economic Efficiency, Soils andFertilizers, Vol:55, No:10, 1992.
9.Anonim. İlave Tarım Toprakları Kazanma Tekniği, Milleme, KöyHizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Sayı:45, 1993.
10.Jackson, M.L. Soil Chemical Analysis, Prentice-Hall, Inc., NewYork, 1962
11.Barton, C.F. Photometric Analysis of Phosphate Rock, Ind. andEng. Chem. Anal. Ed. 20: 1068-1073, 1948.
12.Kacar, B. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri II, Bitki Analizleri,A.Ü. Ziraat Fak. Yayınları:453, Uygulama Kılavuzu: 155, Ankara,1972.
13.Anonymous. Perkin Elmer Catalogue, Analytical Methods forAtomic Absorption Spectrophotometry, Norwalk, Connecticut,U.S.A. Jackson, M.L. (1962), Soil Chemical Analysis, Prentice-Hall, Inc., New York, 1971.
14.Kacar, B. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri, Toprak Analizleri,A.Ü. Ziraat Fak., Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı YayınlarıNo:3, Ankara, 1994.
15.Hakerler, H., Eryüce, N., Damcı, K. Çeltiğin Verimine veDanesindeki Bazı Azotlu Bileşiklere Azotlu Gübre FormlarınınEtkinliği, Ege Ünv. Ziraat Fak. Dergisi Cilt:24 Sayı:2, 1987.
16.Oğraş, M. Çeltik Tarımı, T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı,Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No:77,Menemen-İzmir, 1987.
17.Salam, M.A. and Subramanıan, S. Influence of Nitrogen, Zinc andTheir Interaction on the Yield and Nutrient Uptake of Rice inDifferent Seasons, Soils and Fertilizers, Vol:53, No:2, 1990.
18.Yannı, Y.G. and Hegazy, M.H. Efficiency of Algalization of Rice inthe Nile Delta with Different Amounts of Nitrogen and PotassiumFertilization, World Journal of Microbiology and Biotechnology,6(4), 395-399, Egypt, 1990.
19.Raju, R.A. and Reddy, K.A. Response of Winter Rice to Nitrogen,Phosphorus and Potassium Fertilization on Godavari Alluvials,Indian J. Agron. 38(4): 637-738, 1993.
20.Dwivedi, R.N. and Patel, C.S. Effect of NPK Levels and Spacing onYield and Yield Attributies of Rice in Negaland, Vol:53, No:10,1990.
21.Desmukh, M.R., Shukla, R.K., Rajput, R.P., Paradkar, V.K. and,Tiwan, K.L. Response of Early Rice Varieties to Levels of Fertility,Vol:53, No:2, 1990.
22.Pando, N.C., Samantaray, R.N. and Mohanty, S.K. The Effect ofNPK on the Yield and Nutrient Status of Rice, Plant and Soil,88(2), 299-306, 1985.
23.Korkmaz, A. ve Bayraklı, F. Çeltik Bitkisinin Üre ve AmonyumSülfat Azotundan Yararlanması Üzerinde Bir Araştırma, OndokuzMayıs Üniv. Ziraat Fak. Derg. 2(1), 15-30, 1987.
24.Muirhead, W.A., Blackwell, J., Humphreys, E. and White, R.J.G.The Growth and Nitrogen Economy of Rice Under Siprinkler andFlood Irrigation in South East Australia, I. Crop Response and NUptake, Irrigation Science, 10(3), 189-199, Centre for Irrigation,Australia, 1989.
25.Lee, D.B., Kwon, T.O., Park, K.H. Influence of Nitrogen and Silicaon the Yield and the Lodging Related Traits of Paddy Rice,Research Reports of the Rural Development Administration, Soiland Fertilizers, 32(2), 15-23, Korea, 1990.
26.Fekete, L. Effect of Spray Fertilization on the Mineral Content ofSilage Maize, Agrartudomanyi Egyetem Közlemenyei, Gödöllo,91-101, 1977
27.Mandal, S.R. and Datta, N.P. Evaluation of Nitrophosphates ofDifferent Water Soluble Phosphorus and Superphosphate UnderSubmerged Soil Conditions Using 32 Phosphorus as a Tracer. Fert.Abst. 12, 1730, 1978.
28.Hiroki, M. ve Fuji, K. Growth and Element Content of RiceCultivated on Paddy Soil with Application of Sewage Sludge,National Institute for Environmental Studies, No:68, 17-29,Japon, 1984.
29.Aksoy, T., Danışman, S., Karaçal, İ. Çeltik Bitkisinin Verim ve BazıBitki Besin Maddeleri Alımına Gübrelemenin Etkisi, Ank. Ünv.Ziraat Fak. Yıllığı 29(12), 1979.
30.Karaçal, İ., Aktaş, M. ve Teceren, M. Çeltik Tarımında AzotluGübrelerin Uygulama Şeklinin Verim ve Azottan YararlanmaÜzerine Etkisi, Doğa, Tar. ve Orm. D.12, 1, 1988.
31.Rafey, A., Khan, P.A. and Srıvastava, V.C. Effect of N on Growth,Yield and Nutrient Uptake of Uplant Rice, Indian Journal ofAgronomy, 34(1), 133-135, 1989.
32.Anonim. Factors Affecting the Uptake of N and P from Fertilizer,Rice Fertilization, IAEA, Technical Report Series, No:108, 1970