Tasavvufi Düşüncenin Bağımlılığa Bakışı

Bilim dünyası son yüzyıla kadar bağımlılığa bir hastalık olmaktan çok ahlâki bir zaâf olarak yaklaşarak koruyucu ve tedavi edici eylemlerden ziyâde cezâi uygulamalar çerçevesinde konuyu ele almıştır. Bugün ise bilimsel çalışmalar bağımlılığın insan beyni ile davranışlarını olumsuz yönde etkileyen hastalıklar kategorisinde inceleneceğini göstermektedir. Son çeyrek yüzyılda ise alanın uzmanları bağımlılık deyince ilk akla gelen alkol ve madde kullanımı dışında sosyal medya, kumar ve sanal oyunlar, toplama, biriktirme, cinsel eğilimler, temizlik gibi pek çok alışkanlığı kişinin çalışma gücünü azaltan, çevre ile ilişkilerine zarar veren, beden ve ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkileri bulunan bağımlılıklar çerçevesinde incelemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tasavvuf, Nazar (Mürşidin nazarı), Bağımlılık, Riyazet, Şifa

Sufi Thought's Perspective on Addiction

Until the last century, the scientific world has approached addiction as a moral weakness rather than a disease, and has dealt with the issue within the framework of criminal practices rather than preventive and curative actions. Today, scientific studies show that addiction will be examined in the category of diseases that negatively affect the human brain and behavior. In the last quarter century, apart from alcohol and substance use, which come to mind first when addiction is mentioned, experts in the field examine many habits such as social media, gambling and virtual games, collecting, hoarding, sexual tendencies, cleaning within the framework of the addictions that reduce the working power of the person, harm his relations with the environment, and harm the body and soul and have negative effects on health.

Keywords:

Sufism, Addiction, Ascetic Discipline, Murshid-i Kamil, Nazar (To meet Sheikh’s spiritual eyes),

PDF

___

Attar, Feridüddîn. Tezkiretü’l-Evliya, I, Tercüme: Süleyman Uludağ, İstanbul: Mavi Yayıncılık, 2002.
Attar, Mantıku’t-Tayr. Çev: Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006.
Bardakoğlu, Ali. “Kumar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/ 364-367. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Câmî, Abdurrahman. Nefahâtü’l-Üns Evliya Menkıbeleri. Terc ve Şerh: Lâmiî Çelebi, Haz: Süleyman Uludağ-Mustafa Kara, İstanbul: Marifet Yayınları, 2001.
Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları, 2004.
Ceyhan, Semih. “Zühd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/533-535. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Çağrıcı, Mustafa. “Seyahat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37/7-9. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Çakır, Adalet. Abdülkadir-i Geylânî ve Kâdirîlik (Mehmed Rif’at Efendi’nin Nefhatü’r-Riyâzi’l-Âliye’sinde) . II, İstanbul: İsam Yayınları, 2012.
Çakmaktaş, Büşra. “Ahmed Âmîş Efendi’nin Melâmet’in Temel İlkelerine Dâir Yaklaşımları”, Fatih Türbedârı Ahmed Âmîş Efendi Armağan Kitabı. İstanbul: KÜV Yayınları, 2021. 135-149.
DİB, Hadislerle İslâm-1. İstanbul: DİB Yayınları, 2020.
Eflâkî, Ahmet. Ariflerin Menkıbeleri. I-II, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1987.
Ergun, Sadettin Nüzhet. İlm-i Tasavvuf. İstanbul: Hikemiyat Yayınları, 2020.
Frager, Robert. Kalp, Nefs ve Ruh, Çev: İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul: Gelenek Yayınları, 2005.
Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâuddîn. Tasavvuf ve Tarikatlarla ilgili Fetvâlar. Çev: İrfan Gündüz-Hasan Kamil Yılmaz, İstanbul: Sır Yayıncılık 2009.
Gürsu, Orhan. Bağımlılık ve Din: Nöropsikolojik Bir Yaklaşım. İstanbul: Dem Yayınları, 2018.
Hocaoğlu, Mustafa. “İslam’ın Bağımlılığa Bakış Açısı”, Bedenimizin İşgalcileri (Dinlerin Bağımlılığa Bakışı). İstanbul 2019, 94.-147.
Hökelekli, Hayati. İslam Psikolojisi Yazıları. İstanbul: Dem Yayınları, 2009.
Hucvîrî, Keşfü’l-Mahcûb (Hakikat Bilgisi), Haz: Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yayınları, 2014.
İmam Gazzâlî, İhyâ, çev: Mustafa Çağrıcı, III, Ankara: DİB, 2020.
İmam Yâfîî, Ravdu’r-Reyâhîn fî Hikâyâti’s-Sâlihîn Salihlerin Hikâyeleri, İstanbul: Harf Yayınevi, 2011.
İz, Mahir. Tasavvuf. İstanbul: Kitabevi, 1990.
Kızmaz, Zahir – Çevik, Muhammet. “Madde Bağımlılığı ile Mücâdelede İnanç Odaklı Yaklaşımı Kardelen Rehabilitasyon Merkezi Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26/2, Elazığ 2016, 313-335.
Kuşeyri, Abdülkerim. Tasavvuf İlmine Dâir Kuşeyri Risâlesi, Haz: Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yayınları, 1991.
Küçük, Hülya. Tasavvuf ve Tıp, (Selim Kalbin Fizyolojisi), İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
Mevlânâ, Celâleddîn. Mesnevî. c.I. Terc: Veled Çelebi İzbudak. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2018.
N.Ergin, Osman. Balıkesirli Abdülaziz Mecdi Hayatı ve Şahsiyeti. İstanbul: Kenan Matbaası, 1942.
Orhan Gürsu, “Madde Bağımlılığı ve Din: HİGED Örneği”, Addicta: The Turkısh Journal on Addictions, Bahar 2018, 5 (1), 37-54.
Öngören, Reşat. “Şeyh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 39/50-52. İstanbul: :TDV Yayınları, 2010.
Öztürk, Şeyda. “Ahmed Amiş Efendi’nin Huzûrunda Bir Âlim: Abdülaziz Mecdi Tolun”, Fatih Türbedârı Ahmed Âmîş Efendi Armağan Kitabı, KÜV yayınları, İstanbul 2021, 149-171.
Sipehsâlâr, Necmüddîn Ferîdûn, Risâle-i Sipehsâlâr. İstanbul: Rûmî Yayınları, 2005.
Sühreverdî, Şihâbüddîn. Avârifu’l-Maârîf Tasavvufun Esasları. Haz: Hasan Kamil Yılmaz-İrfan Gündüz. İstanbul: Vefa Yayıncılık, 1990.
Şem’î Efendi, Şerh-i Mesnevî. II, Süleymaniye Ktp, Hâlet Efendi 332.
Şem’î Efendi. Mesnevî Şerhi I. Süleymaniye Kütüphânesi, Hâlet Efendi 339.
Şükrullah Şirvânî, Riyâzu’l-Kulûb İlim Bahçeleri. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2019.
Tarhan, Nevzat- Numenov, Serdar. Bağımlılık (Sanal veya Gerçek). İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
Uludağ, Süleyman. “Mâsivâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/76. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Uludağ, Süleyman. “Riyâzet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/143-144. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yayınları, 2005.
Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din. Adana: Karahan Kitabevi, 2007.
İnternet Kaynakları Tosun, Necdet. “Tatlıcı Ali Öztaylan Beyefendi”. https://www.dunyabulteni.net/islam/tatlici-ali-oztaylan-efendi-h462914.html.
https://yetiskin.tbm.org.tr/ Yeşilay Türkiye Bağımlılıkla Mücadele.