Süyûtî’nin Kur’ân Kıssalarına Yaklaşımı ve Kıssalardan Hüküm İstinbâtı (el-İklîl Fî İstinbâti’t-Tenzîl Örneği)

Kur’ân’ı Kerîm, yaklaşık yirmi üç yıl zaman zarfında, Hz. Peygamber’e (s.a.v.) indirilen, insanları karanlıklardan aydınlığa çıkartan, tüm insanlar için evrensel bir mesaj, tüm Müslümanlar için de bağlayıcı ilahi bir kitaptır. Kur’ân’nın muhtevâsına baktığımızda bunun üç temel unsur üzerine inşâ edildiğini görürüz ki bunlar; itikad, amel ve ahlaktır. Temel gayesi, insanları dünyada saadete, ahirette de kurtuluşa ulaştırmak olan Kur’ân, bu sebeple her dönemde âlimlerin temel uğraşısı olmuştur. Kur’ân’la hemhâl olan her âlim, Kur’ân’ın anlaşılması noktasında farklı bir metod benimsemiştir. Bu âlimlerden biri de Memlüklerin hüküm sürdüğü yıllarda yaşamış olan Celâleddin es-Süyûtî’dir. (öl. 911/1505) Süyûti, Kur’ân’ın önemli bir bölümünü teşkil eden kıssaları, klasik müfessirlerin aksine farklı bir yol benimseyerek te’vîl etmeye çalışmıştır. Süyûtî’nin Kur’ân kıssalarına yaklaşımını ele aldığımız bu çalışmada, el-İklîl fî İstinbâti’t-Tenzîl adlı tefsir eserini örnek göstererek, bu tefsir eserinde yer alan kıssaların, klasik diğer tefsirlere göre tek bir yönünün bulunmadığı örneklerle izah edildi. Kur’ân’ın önemli bir kısmını oluşturan kıssalar, nazil olduğu dönemdeki muhatap kitleye Hz. Peygamber’in (s.a.v.) davet zamanı ile ilgili bilgiler sunarak, zihinlerde mâzi, hâl ve istikbale âit, muhatabın dünya-âhiret mutluluğu için bir profil meydana getirir. Kur’ân kıssaları, ilahi mesajın amacını gerçekleştirmede başvurulan bir vasıtadır. Müfessirler genellikle Kur’ân kıssalarını edebî-ahlakî açıdan ele almışlardır. Kıssaların, Hz. Peygamber’i (s.a.v.) ve müminleri teselli, düşmanları tehdit amacı taşıdığına dikkatleri çekmeye çalışmışlardır. Elbette böyle bir şey Kur’ân’ın büyük bir bölümünü oluşturan kıssaların tek gayesi değildir. Bu yönüyle kıssalara tek bir pencereden bakmak, Kur’ân’ı eksik anlamaya yol açabilir. Süyûtî’nin, Kur’ân kıssalarına nasıl yaklaştığı konusu çalışmamızın temelini oluşturacaktır. Konuya dair eserinden örnekler sunulacaktır. Bu yönüyle Süyûti’nin, kıssalara farklı bir pencereden yaklaştığını ve onlardan hüküm istinbât ettiğini görmüş olacağız.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’ân, Celâleddîn es-Suyûtî, el-İklîl fî İstinbâti’t-Tenzîl, Ahkâm, Kıssa

Süyûtî’nin Kur’ân Kıssalarına Yaklaşımı ve Kıssalardan Hüküm İstinbâtı (el-İklîl Fî İstinbâti’t-Tenzîl Örneği)

The Quran is a holy book revealed to Prophet Muhammed (s.a.w) within twenty years, brought people out of the darkness to the light, a universal message for all human beings, and is a binding divine book for all Muslims. When we obseve the content of the Quran, we see that it was built on three foundations; belief (iʿtiqad), deeds (amal), and ethics (akhlaq). The Quran, whose primary purpose is to bring people happiness in this world and salvation hereafter, has been the main concern of scholars in every period. Each scholar who communes with the Quran has adopted a different method for understanding the Quran. One of these scholars is Jalal al-Din al-Suyuti(died.911/1505), who lived during the reign of the Mamluks. Suyuti tried to interpret the stories (qasas) in the Quran, which constitute an important part of the Quran, by adopting a different way, unlike the interpretations (ta’wils) made by classical commentators (mufassirs). In this study, in which we discuss his approach to the Quran stories in his tafsir work called al-İqlîl fî Istinbati’t-Tanzîl, it will be pointed out that compared to other classical tafsirs, the stories are viewed from a different window. The stories, which form an significant part of the Qur'an, convey the events that happened in previous the and will have in the future, as well ass several information the as regards period in which it is located, for people to live a prosperous life and form a profile in the minds of the past, present and future time. Qur'anic Stories are one of the means used in realizing the purpose of the Qur'an. Savant of tafsir have generally looked at the Qur'anic Stories from a literary-moral point of view and have tried to withdraw caution to truth the that these ones Qur'anic Stories have the purpose of comforting the prophet and Muslims. Of course, stories have such a purpose, but this is not a basic purpose. The stories form a large part of the Qur'an. In this esteem, looking at the stories from a single point of view means understanding the Qur'an incompletely. The subject of how Suyuti approaches the tales of the Qur'an forms the basis of our study. We freedom try to present the examples in the book in command to the sense subject. In this respect, we will see that Suyuti approaches the stories from a different angle and draws conclusions from the stories.

Keywords:

Tafseer Qur'an, Jalal al Dîn al-Suyuti's, al-Iklil fi İstinbat al-Tanzeel, Ahkam, Parable, Qur'anic Stories,

PDF

___

Abay, M. (2007). Kur’ân Kıssaları. İstanbul: Ensar Neşriyat.
Abdulbâki, M. F. (2007). el-Muʿcemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Kâhire: Dârü’l Hadis.
Câbirî, M. Â. (2013). Kur’ân’a Giriş, çeviren: Muhammed Çoşkun. İstanbul: Mana Yayınları.
Demir Ş. (2015). Mitoloji Kur’ân Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik. İstanbul: Beyan Yayınları.
el-İsfehânî R. (2010). Müfredat. çeviren: Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları.
Görgün, T. (1998). Kur’ân Kıssalarının Anlam ve Değeri, IV. Kur’ân Haftası Kur’ân Sempozyumu, (59/20), Ankara. Erişim Adresi: http://isamveri.org/pdfdrg/D064209/1998/1998
Güler, M. N. (1998). Kıssa ve Hukuk-Kur’ân Kıssalarının Anlam ve Değeri”. IV. Kur’ân Sempozyumu, (59/113), Ankara: Fecr Yayınları.
Güneş, A. (2005). Kur’ân Kıssaları ve Medeniyetlerin İnşası. İstanbul: Gündönümü Yayınları.
İbn Fâris, A. (1991). Mu’cemü Mekâyîsi’l-Luga. (5 Cilt). Beyrut.
İbn-i Manzûr, M. (1993). Lisânü’l-‘Arab. (15 Cilt). Beyrut: Dâru Sâdır.
Karaman, H. (2006). Ana hatlarıyla İslam Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat.
Karaman, H.; Dönmez, İ.; Çağrıcı, M.; Gümüş, S. (2003). Kur’ân yolu Türkçe Meâl ve Tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Kayacan M. (2013). Peygamberlere Karşı Tavırlar ve Sonuçları. İstanbul: Pınar Yayınları.
Kılıç S. (1993). Mitoloji Kitab-ı Mukaddes ve Kur’ân’ı Kerîm. İzmir: Nil Yayınları.
Kutup S. (2014). Kur’an’da Edebi Tasvir. çeviren: Kamil M. Çetiner. İstanbul: Eka Yayınları.
Sartaın, E. (2002). Celâleddîn Süyûtî Hayatı ve Eserleri. çeviren: Hasan Nureddin. İstanbul: Gelenek Yayıncılık.
Süyûtî, C. (1967). Hüsnü’l-Muhadara fi Târih-i Mısır ve’l-Kâhire. tahkîk: Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. (1 Cilt), Kâhire: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabiyye.
Süyûti, C. (1971). el-İklîl fi İstinbâti’t-Tenzîl. tahkik: Seyfeddîn Abdülkâdir el-Kâtib. Beyrût-Lübnân: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Şengül, İ. (1996). Kur’ân Kıssalarının Tarihi Değeri. Diyanet İlmi Dergi, (32/4), 63-91. Erişim Adresi: http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D00033%5C1996
Şimşek, S. (1993). Kur’ân Kıssalarına Giriş. İstanbul: Yöneliş Yayınları.
Turgay, N. (2002). İlmi Tefsir. Diyanet İlmi Dergi, (38/1), 93. Erişim Adresi: https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=19787
Özkan, H. (2010). Süyûtî. TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (38/188-198). Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/suyuti
Yavuz, Ö. F. (2009). Kur’ân’ın Temel Amaçlarının İfade Edilmesinde Bir Anlatım Tekniği Olarak Kıssa’nın Rolü. Milel-Nihal, İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, (6/1), 114. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/milel/issue/10457/128021
Yıldırım, S. (1979). Kur’ân-ı Kerîm’de Kıssalar. Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, (3/1-2), 37-63. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniilah/issue/2745/36597
Zuhayli, V. (1992). el-Kıssatü’l-Kur’ân’iyye. Beyrut: Dâru’l-Hayr.