Line x Tester Metoduyla Islah Edilen Kuru Fasulye Hatlarının Özelliklerinin Belirlenmesi ve Kalıtımın Etkisi

Araştırmada, tester olarak iki adet kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) (Great Northern 59 ve Alberto) çeşidi ve bir adet bombay fasulyesi (Phaseolus coccineus L.) ve ana olarak ise 5 fasulye (PV04001, PV05023, PV04042, PV04026 ve PV04032) hattı arasında melezleme yapılmıştır. Bu çalışma Line x Tester metoduna göre F1 melezleri elde edilmiştir. Bu araştırma Tesadüf Blokları Deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak tam kontrollü Selçuk Üniversitesi Deneme serasında kurulmuştur. F1 generasyonunda tane verimi için eklemeli olmayan gen etkileri ve dar anlamda kalıtım dereceleri düşük olarak tespit edilmiştir. F1 generasyonunda heterosis ve heterobeltiosis değerleri tane verimi için pozitif olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Fasulye, tane verimi

Determination of Characteristics of Dry Bean Lines Hybridized by Line x Tester Method and the Effect of Heredity

In this study, two dry beans (Phaseolus vulgaris L.) (Great Northern 59 and Alberto) and a bombay bean (Phaseolus coccineus L.) (testers) were crossed with five bean genotypes (Phaseolus vulgaris L. PV04001, PV05023, PV04042, PV04026 and PV04032) (lines). F1 hybrids obtained by the line x tester method (5x3). This experiment were established in a a randomized block design with three replicates in the fully controlled Selcuk University Plant Breeding Greenhouse. The effects of non- additive gene and heritability were found to be low. The heterosis and heterobeltiosis values of the F1 generations were positive for seed yield.

Keywords:

Bean, seed yield,

PDF

___

Al-Mukhtar, F.A., Coyne, D.P. 1981. Inheritance and association of flower ovule, seed, pod and maturity characters in dry edible beans (Phaseolus vulgaris L.). Journal of the American Society for Horticultural Science, 106 (6): 713-719.
Anlarsal, A.E., Yücel, C., Özveren, D. 2000. Çukurova koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde tane verimi ve verimle ilgili özellikler ile bu özellikler arası ilişkilerin saptanması. Turk J Agric For, 24: 19-29.
Aykroyd, W.R., Doughty, J., Walker, A.F. 1982. Legumes in human nutrition (Vol. 20). Food & Agriculture Org., p.152.
Barelli, M.A., Goncalves-Vidigal, M.C., Amaral Junior, A.T.D., Vidigal Filho, P.S., Scapim, C.A., Sagrilo, E. 2000. Diallel Analysis for Grain Yield and Yield Components in Phaseolus vulgaris L. Acta Scientiarum, 22 (4): 883-887.
Bozoğlu, H. 1995. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip x çevre interaksiyonu ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Samsun, 99.
Ceyhan, E. 2003. Bezelye ebeveyn ve melezlerinde bazı tarımsal özelliklerin ve kalıtımlarının çoklu dizi analiz metoduyla belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Ceyhan, E. 2004. Effect of sowing dates on some yield components and yield of dry bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars. Turkish Journal of Field Crops, 9 (2): 87-95.
Ceyhan, E., Harmankaya, M., Avcı, M. A. 2008. Effects of sowing dates and cultivars on protein and mineral contents of bean (Phaseolus vulgaris L.). Asian Journal of Chemistry, 20 (7): 5601.
Ceyhan E., Kahraman A., Ateş M.K., Karadaş S. 2012. Stability analysis on seed yield and its components in pea. Bulg. J. Agric. Scie, 18 (6): 887-893.
Ceyhan E., Kahraman A. 2013. Genetic analysis of yield and some characters in peas. Legume Research, 36 (4): 273-279.
Ceyhan, E., Kahraman, A., Avcı, M.A., Dalgıç, H. 2014. Combining ability of bean genotypes estimated by Line x Tester analysis under highly-calcareous soils. The Journal of Animal and Plant Sciences, 24 (29): 579-584.
Düzdemir, O. 1998. Kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde verim ve diğer bazı özellikler üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
Fonseca, S., Pattersan, F.L. 1968. Hybrid vigor in a seven parent diallel cross in common winter wheat. Crop Science, 8: 85-88.
Genchev, D. 1995. Assessment of tolerance to stress factors in breeding material of kidney beans (Phaseolus vulgaris L.). Bulgarian Journal of Agricultural Science, 1 (4): 415-422.
Griffing, B. 1956. Concept of general and specific combining ability in relation to diallel crossing systems. Australian Journal of Biological Sciences, 9: 463-493. GHTB. 2018. Tarımsal Veriler. Ankara: T.C. Gıda, Hayvancılık ve Tarım Bakanlığı.
Kempthorne, O. 1957. An Introduction to Genetic Statitic. New York. Wiley and Sons, p.545.
Oliveira Junior, A., Miranda, G., Cruz, C. 1997. Evaluation of the combining ability of dry bean cultivars based on unbalanced circulating and partial diallel crossing systems. Revista Ceres (Brazil).
Pekşen, E., Gülümser, A. 2005. Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler ve path analizi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(3):82-87.
Rodrigues, R., Leal, N.R., Perera, M.G. 1998. Diallel analysis of six agronomic traits in Phaseolus vulgaris L. Bragantia, 57 (2): 241-250.
Saraç, A., Şehirali, S. 1989. Fasulyede ekim zamanı ve sıra aralığının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sing, R.K., Chaudhary, B. D. 1979. Line x Tester Analysis. In : Biometrical Methods in Quantitative Genetic Analysis. New Delhi. Kalyani Publishers, p. 205-214.
Singh, S.P., Urrea, C.A. 1994. Selection for seed yield and other traits among early generations of intra and interracial populations of the common bean. Brasileira de Genetica, 17 (3): 299-303.
Stansfield, W.D. 1969. Theory and Problems of Genetics. New York, McGraw-Hill Book Company, p.281.
Şehirali, S. 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, p. 435.
Ülker, M., Ceyhan, E. 2008a. Orta anadolu ekolojik şartlarında yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (46): 77-89.
Ülker, M., Ceyhan, E. 2008b. Orta anadolu ekolojik şartlarında yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin protein ve bazı mineral oranlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (46): 90-97.
Varankaya, S. 2011. Yozgat ekolojik şartlarında yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Yıldırım, M.B. 1985. Populasyon Genetiği. İzmir, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, p.
Yurtsever, N. 1984. Deneysel istatistik metotlar. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Zimmermann, M.D.O., Rosielle, A., Foster, K., Waines, J. 1985. Gene action for grain yield and harvest index of common bean grown as sole crop and in intercrop with maize. Field Crops Research, 12: 319-329.