Tuba ÇELİK, Mehmet İlhan ODABAŞIOĞLU, Sadettin GÜRSÖZ

Kuraklığa Dayanıklı Anaçlara Aşılı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Farklı Boğumlarından Alınan Kalemlerin Vejetatif Gelişimlerinin Belirlenmesi

Bu araştırma, yarı kurak iklim koşullarında kuraklığa toleranslı anaçlar (110R ve 1103P) üzerine aşılı olarak yetiştirilen Red Globe, Barış, Hatun Parmağı, Horoz Karası üzüm çeşitlerinin farklı boğumlarından (göz) alınan odun kalemlerinin köklendirilmesiyle elde edilmiş bitkilerde vejetatif gelişimin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bağda kullanılan anaçların, üzerlerine aşılanan çeşitlerden alınan kalemlere etkileri, çeşitlerin bu yönüyle birbirlerinden farklılıkları ve çoğaltmada kullanılmak üzere bağdan alınacak materyalin hangi boğum (göz) düzeyinden alınmasının daha uygun olacağı konularına açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Elde edilen araştırma bulguları; bağda kullanılan anaçların, bu anaçlara aşılı çeşitlerden alınıp çelikle çoğaltılan bitkilerin vejetatif gelişimi üzerinde etkilerinin sınırlı olduğunu ancak çeşitlerin ve göz düzeylerinin incelenen özellikler üzerinde mutlak bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Genel olarak Red Globe üzüm çeşidinin kalemlerinden elde edilen bitkilerin vejetatif gelişimleri, incelenen diğer üzüm çeşitlerininkilere göre daha iyi bulunmuştur. 1103P anacı canlı bitki oranını, 110R anacı ise kalemlerden elde edilen bitkilerde kök yaş ve kuru ağırlığını arttırması bakımından daha üstün bulunmuştur. Bununla birlikte üzüm çeşitlerinden çoğaltma için alınacak kalemlerin çubukların 7. ile 12. göz düzeyleri ve bunlar arasında kalan diğer göz düzeylerini içerecek şekilde alınmasının daha uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

sofralık üzümler, asma anacı, vejetatif gelişme, göz düzeyi, çelik

Determination of Vegetative Growth of Scions Taken from Different Nodes of Table Grape Varieties Grafted on Drought-Tolerant Rootstocks

This research was carried out to investigate the vegetative growth of plants obtained by rooting wood scions taken from different nodes (buds) of Red Globe, Barış, Hatun Parmağı, and Horoz Karası grape varieties grown on drought-tolerant rootstocks (110R and 1103P) in semi-arid climate conditions. It has been tried to clarify the effects of the rootstocks used in the vineyards on the scions taken from grape varieties grafted on them, the differences between grape varieties from each other in this respect, and which node (bud) level would be more appropriate to take the material from the vineyard to be used in propagation. It has been shown that the rootstocks used in the vineyard have limited effects on the vegetative growth of the plants propagated with the scions taken from grape varieties grafted on these rootstocks, but that the grape varieties and bud levels affect the investigated properties. In general, the vegetative growth of the plants obtained from the Red Globe grape variety scions was found to be better than those of the other grape varieties examined. 1103P rootstock was found to be superior in terms of increasing the nursery plant ratio, and 110R rootstock in terms of increasing root fresh and dry weight in plants obtained from scions. In addition to this, it has been determined that it is more appropriate to take the scions to be taken from the grape varieties for reproduction in such a way that they include the 7th and 12th bud levels of the shoots and the other bud levels between them.

Keywords:

table grapes, grape rootstock, vegetative development, node level, scion,

PDF

___

Ağaoğlu, YS., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., Halloran, N., Köksal, İ. ve Yanmaz, R. 2010. Genel Bahçe Bitkileri (3.Baskı). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1579, Ders Kitabı: 531, Ankara, 369s.
Akçaman, S. ve Dardeniz, A. 2021. Red Globe Üzüm Çeşidinde Farklı Anaç Kombinasyonlarının Açık Köklü Aşılı Fidan Randımanları Üzerine Etkileri. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 211-217.
Alço, T., Dardeniz, A., Sağlam, M., Özer, C. ve Açıkbaş, B. 2015. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Aşı Odası Randımanı ile Kallus Gelişim Düzeyi Üzerine Etkileri. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 27: 8-16.
Aslan, K.A., Özcan, S., Kösetürkmen, S., Yağcı, A., Sakar, E., Bekişli, M.İ. ve Kılıç, D. 2015. Gaziantep İli Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Karşılaştırılması. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 27: 210-216.
Balcı, M. ve Yağcı, A. 2018. Asma Fidanı Üretiminde Ön Bekletme ve Alttan Isıtma Uygulamalarının Randıman ve Kalite Üzerine Etkileri. Bahçe, 47(Özel Sayı 1): 393-400.
Baydar, N.G. ve Ece, M. 2005. Isparta Koşullarında Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3): 49-53.
Bekişli, M.İ, Gürsöz, S. ve Bilgiç, C. 2015. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Bazı Anaç-Çeşit Kombinasyonlarının Katlama Odası Performanslarının İncelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 19(1): 24-37.
Binici, T., Gürsöz, S., Odabaşıoğlu, M.İ. ve Palabıçak, M. 2021. TRC3 Bölgesinde Bağcılığın Geliştirilmesi Raporu. Dicle Kalkınma Ajansı, Mardin, 107s.
Cangi, R. 1996. Aşılı Asma Fidanı Üretimi ve Aşı Kaynaşmasının Anatomik, Histolojik ve Biyokimyasal Olarak İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Van, 111s.
Cangi, R., Bilget, K. ve Topcu Altıncı, N. 2017. Tokat Koşullarında Farklı Fidan Tipi ve Dikim Zamanlarının Asma Fidanlarının Gelişmesi Üzerine Etkileri. Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(1): 8-16.
Cangi̇, R. ve Etker, M. 2019. Tüplü Asma Fidanlarının Vejetatif Gelişmesine Anaç Çapının Etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 8(2): 157-164.
Cangi, R., Balta, F. ve Doğan, A. 2000. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Kullanılan Katlama Ortamlarının Fidan Randıman ve Kalitesi Üzerine Etkilerinin Anatomik ve Histolojik Olarak İncelenmesi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24 (3): 393-398.
Cus, F. 2004. The Effect of Different Scion/Rootstock Combinations on Yield Properties of cv. ‘Cabernet Sauvignon’. Acta Agriculturae Slovenica, 83(1): 63-71.
Çakır, A. 2011. Bağcılıkta Abiyotik Stres Koşullarına Yönelik Melezlemelerden Kuraklık ve Tuz Stresine Toleranslı Ümitvar Tiplerin Elde Edilmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 363s.
Çakır, A. ve Yücel, B. 2016. Aşılı Tüplü (Kaplı) Asma Fidanı Üretiminde Farklı Köklendirme Ortamlarının Kök ve Sürgün Gelişimi Üzerine Etkileri. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 5(2): 18-25.
Çelik, H. 1996. Bağcılıkta Anaç Kullanımı ve Yetiştiricilikteki Önemi. Anadolu Journal of AARI, 6(2): 127-148.
Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B. ve Söylemezoğlu, G. 1998. Genel Bağcılık. Sunfidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi, No:1, Ankara, 253s.
Çelik, H., Çelik, S., Kunter, B.M., Söylemezoğlu, G., Boz, Y., Özer, C. ve Atak, A. 2005. Bağcılıkta Gelişme ve Üretim Hedefleri. VI. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 3-7 Ocak, Ankara, s.1-22.
Çelik, S. 2011. Bağcılık (Ampeloloji) Cilt 1 (3. Baskı). Anadolu Matbaa San. ve Tic. Ltd. Şti., Tekirdağ, 428s.
Çeli̇k, M, Tanrıkulu, A, Ersoy, A., Günenç, A. ve Günyüz, D. 2019. Farklı Kaynaştırma Koşulları ve Anaçların Alfonse Lavallée Üzüm Çeşidinde Tüplü Fidan Randımanı ve Kalitesine Etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16 (2): 153-160.
Çoban, H. ve Kara, S. 2003. Bazı Üzüm (Vitis vinifera L.) Çeşitlerinin Asma Anaçları ile Aşı Tutma Durumu ve Fidan Kalitesine Etkileri Üzerine Araştırmalar. Anadolu Journal of AARI, 13(1): 176-187.
Dardeniz, A., Gündoğdu, M.A., Akın, A., Ateş, F., Çelik, M., Gökdemir, A. ve Kahraman, K.A. 2016. Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin 5BB Amerikan Asma Anacı Üzerindeki Vejetatif Gelişim Performanslarının Belirlenmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1): 69-75.
Dardeniz, A. ve Şahin, A.O. 2005. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit ve Anaç Kombinasyonlarının Vejetatif Gelişme ve Fidan Randımanı Üzerine Etkileri. Bahçe, 34(2): 1-9.
Demirtaş, G. 2018. Bazı Üzüm Çeşitlerinin (Vitis vinifera L.) Farklı Konsantrasyonlardaki Tuz Stresine (NaCl) Tolerans Sınırlarının Belirlenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 56s.
Ergenoğlu, F. ve Tangolar, S. 2000. Bağcılık İçin Pratik Bilgiler. TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, TARP Türkiye Tarımsal Araştırma Projesi Yayınları, Adana, 33s.
Gargın, S., İşçi, B. ve Altındişli, A. 2011. 41 B Amerikan Asma Anacı ile Aşılı Bazı Üzüm Çeşitlerinin Aşı Uyuşma Katsayıları Üzerine Bir Araştırma. C.B.Ü. Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi, 15(1): 75-86.
Gökbayrak, Z. 2006. Bağcılığın Belalı Zararlısı Filoksera. Alatarım, 5(1): 37-43.
Gökbayrak, Z., Söylemezoğlu, G. ve Ergül, A. 2012. Aşı Uyuşma Düzeyi Belirlenmesinde Kullanılan Formüllerin Farklı Üzüm Çeşit-Anaç Kombinasyonlarında Karşılaştırılması. Derim, 29(2): 46-57.
Grant, R.S. ve Matthews, M.A. 1996. The Influence of Phosphorus Availability, Scion, and Rootstock on Grapevine Shoot Growth, Leaf Area, and Petiole Phosphorus Concentration. American Journal of Enology and Viticulture, 47(2): 217-224.
Gündeşli, M.A. 2018. Bazı Amerikan Anaçlarının Kabarcık ve Hönüsü (Mahrabaşı) Üzüm Çeşitlerinde Aşı Başarısı ve Fidan Kalitesi Üzerine Etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(3): 331-338.
Günen, E. ve Altındişli, A. 2017. Cabernet Sauvignon Üzüm Çeşidinin Bazı Amerikan Asma Anaçları ile Aşı Kombinasyonlarının Örtü Altı ve Açıkta Yetiştiricilik Koşullarında Tüplü Fidan Performanslarının Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(1): 91-99.
Gündeşli, M.A. 2021. Asmanın Çoğaltılması. Alınmıştır: Bağcılık (ed) Güvenç, İ., Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, Türkiye, 109-134.
Ibacache, A., Albornoz, F. ve Zurita-Silva, A. 2016. Yield Responses in Flame Seedless, Thompson Seedless and Red Globe Table Grape Cultivars are Differently Modified by Rootstocks under Semi-Arid Conditions. Scientia Horticulturae, 204: 25-32.
İşlek, F., Yenikalaycı, A., Bayram, A. ve Çakır, A. 2021. Bazı Bitki Büyüme Düzenleyicileri Uygulamalarının Vakkas Üzüm Çeşidine Ait Çeliklerin Köklendirilmesi ve Fidan Randımanına Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(4): 1139-1145.
Kacar, E. ve İsfendiyaroğlu, M. 2019. Effects of Different Pre-sized Rooting Blocks and IBA Concentrations on the Rooting of Ramsey Grapevine Rootstock Cuttings. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(1):1-6.
Kamiloğlu, Ö. ve Güler, E. 2014. A Research on Grafted Vine Ratio and Vegetative Growth of ‘Ora’,‘Prima’ and ‘Early Sweet’ Grape Cultivars Grafted on Certain Rootstocks. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, Special Issue 1: 1005-1010.
Kara, Z. ve Bağçevli, A. 2012. Bazı Simbiyotik Mikroorganizma Karışımı Uygulamalarının Farklı Asma Anacı Çeliklerinde Bitki Gelişimi Üzerine Etkileri. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(3): 20-28.
Kelen, M. ve Demirtaş, İ. 2001. 5BB ve 420A Amerikan Asma Anaçlarının Köklenme Oranları ve Kök Kaliteleri Üzerine Farklı Köklendirme Ortamları ile IBA Dozlarının Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 7(1): 142-146.
Kocsis, L., Tarczal, E. ve Kocsisné, G.M. 2014. Grape Rootstock-Scion Interaction on Root System Development. Acta Horticulturae, 1136: 27-32.
Korkutal, İ., Bahar, E. ve Özakın, T.T. 2020. Aşılı Asma (Vitis vinifera L.) Fidanlarına Farklı Yöntemlerle Uygulanan Mikorizaların Fidan Tutma ve Gelişme Özellikleri Üzerine Etkileri. Mediterranean Agricultural Sciences, 33(2): 149-157.
Köse, B., Ateş, S. ve Çelik, H. 2016. Farklı Anaçlar Üzerine Aşılı Kokulu Kara Üzüm (Vitis labrusca L.) ve Şiraz (Vitis vinifera L.) Üzüm Çeşitlerinin Fidan Randımanı ve Gelişimi Üzerine Ağır Bünyeli Toprakların Etkileri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2): 135-145
Odabaşıoğlu, M.İ., Karaca Sanyürek, N., Çakır, A. ve Söylemezoğlu, G. 2018. Elektroşok Uygulamalarının Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Fidan Gelişimlerine Etkileri. Bahçe, 47(1): 363-372.
Odabaşıoğlu, M.İ. 2020. Semi-Arid Koşullarda Farklı Anaçlar Üzerinde Yetiştirilen Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Verim, Kalite ve Çekirdek Özellikleri ile Stoma Morfolojilerinin İncelenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Şanlıurfa, 307s.
Odabaşıoğlu, M.İ. 2021. Hangi Asma Anacını Neden Seçmeli?. Alınmıştır: Türkiye’de Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları: Zorluklar ve Potansiyeller (ed) Baran, F.M., Bellitürk, K., Çelik, A., İksad Publishing House, Ankara, Türkiye, 287-330.
Odabaşıoğlu, M.İ. 2022. Çiloreş ve Azazi Üzüm Çeşitlerinin Farklı Amerikan Asma Anaçları Üzerinde Aşı Tutma Performansının Belirlenmesi. Middle East International Conference on Contemporary Scientific Studies-VII, 3-4 March, Beirut Arab University-Lebanon, p.179-194.
Odabaşıoğlu, M.İ. ve Gürsöz, S. 2021. Farklı Anaçlar Üzerinde Yetiştirilen Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Şanlıurfa Ekolojik Koşullarında Etkili Sıcaklık Toplamı (EST) Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(3):746-758.
Özçağıran, R. 1974. Meyve Ağaçlarında Anaç ile Kalem Arasındaki Fizyolojik İlişkiler. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:243, İzmir, 45s.
Rodoplu, N. ve Dardeniz, A. 2015. Bağcılıkta Farklı Düzeylerde Oransal Nem Kaybına Uğratılmış Üretim Materyallerinin Canlılık ve Gelişim Potansiyellerinin Belirlenmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 53-61.
Sağlam, H., Yağcı, A. ve Sağlam, Ö.Ç. 2017. Bazı Asma Çesit ve Amerikan Asma Anaçlarında Sıcak Su Uygulamasının Çelik ve Kalemlerde Canlılık Üzerine Etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1): 54-60.
Sivritepe, N., Burak, M. ve Yalçın, T. 2001. Ata Sarısı, Uslu ve Yalova İncisi üzüm çeşitlerinde dona dayanımın belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15: 25-38.
Sivritepe, N. ve Türkben, C. 2001. Müşküle Üzüm Çeşidinde Farklı Anaçların Aşıda Başarı ve Fidan Randımanı Üzerine Etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15: 47-58.
Striegler, R.K., Morris, J.R., Main, G.L. ve Lake, C.B. 2005. Effect of Rootstock on Fruit Composition, Yield, Growth, and Vine Nutritional Status of Cabernet franc. Proc. 2005 Symposium on Grape Rootstocks: Current Use, Research, and Application, 5 February, Missouri-USA, p.84-93.
Sucu, S. ve Yağcı, A. 2017. Bazı Asma Anaçları ve Bu Anaçlar Üzerine Aşılı Sultani Çekirdeksiz Çeşidinde Fidan Randımanı ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(1): 53-59.
Sucu, S. ve Yağcı, A. 2020. Farklı Anaçlar Üzerine Aşılı Şaraplık Üzüm Çeşitlerinde Fidan Randıman ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2): 790-801.
Teker, T., Ulaş, S. ve Dolgun, O. 2014. Effects of Scion-Rootstock Combinations on Ratio and Quality of the Potted Vine Grafts. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, 1(Special Issue 2): 1898-1904.
Thomas, A.L., Harris, J.L., Bergmeier, E.A. ve Striegler, R.K. 2017. Establishment Technique and Rootstock Impact ‘Chambourcin’ Grapevine Morphology and Production in Missouri. HortTechnology, 27(2): 248-256.
Tırpancı, S. ve Dardeniz, A. 2014. Sofralık Üzüm Çeşidi Kalemlerinin Farklı Süre ve Sıcaklıklarda Depolanmasının Üretim Materyali Üzerindeki Etkileri. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1): 55-65.
Tunçel, R. ve Dardeniz, A. 2013. Aşılı Asma Çeliklerinin Fidanlıktaki Vejetatif Gelişimi ve Randımanları Üzerine Katlamanın Etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(1): 118-122.
Uzun, İ. 2011. Bağcılık El Kitabı (2. Baskı). Hasad Yayıncılık Ltd. Şti., İstanbul, 155s.
Ünal, M.S. 2022. Genel Bağcılık. Akademisyen Kitapevi, Ankara, 380s.
Vrsic, S., Pulko, B. ve Kocsis, L. 2015. Factors Influencing Grafting Success and Compatibility of Grape Rootstocks. Scientia Horticulturae, 181: 168-173.
Vrsic, S., Pulko, B. ve Kocsis, L. 2016. Effect of Rootstock Genotypes on Compatibility, Biomass, and the Yield of Welschriesling. Hort. Sci. (Prague), 43: 92-99.
Wolpert, J.A. 2005. Selection of Rootstocks: Implications for Quality. Grapevine Rootstocks: Proc. 2005 Symposium on Grape Rootstocks: Current use, research, and application, 5 February, Missouri-USA, p.25-33.