Adıyaman Yerel Dut (Morus spp.) Seleksiyonlarının Bazı Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri

Dut türleri Türkiye’nin anavatanı sınırları içerisinde olduğu meyve türlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Adıyaman, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan illerinden biri olup, farklı özelliklerdeki dut genotiplerine ev sahipliği yapmaktadır. Bu çalışmada, yerel dut genotipleri değerlendirilerek, ümitvar olanların seçilmesi ve ileriki aşamalarda incelenmesi amacıyla Adıyaman ilinde arazi sürveyleri gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, incelenen genotiplerin bazı morfolojik ve pomolojik özellikleri karakterize edilmiş, toplamda üç türden 20 genotip seçilmiştir. Seçilen beyaz dutlarda taze meyve ağırlıkları 1.8 ile 6.2 g arasında, kara dutlarda 3.0 ile 5.3 g arasında, kırmızı dutlarda ise 1.3 ile 3.1 g arasında değişmiştir. İncelenen genotipler arasında kuru meyve randımanı ise %18.3 ile 56.0 arasında değişmiştir. İncelemeler sonucunda; yedi beyaz, iki kırmızı dut kurutma, üç beyaz genotip pekmez yapımı, üç beyaz ve iki kırmızı genotip taze tüketim, kara dutlar ise meyve suyu için uygun bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Adıyaman, meyve kalitesi

Some Morphological and Pomological Characteristics of Local Mulberry (Morus spp.) Selections in Adıyaman

Mulberry species are counted in the fruit species that Turkey is in its origin area. Adıyaman is one of the provinces of Turkey located in the Southeastern Region of Anatolia that hosts local mulberry genotypes with different characteristics. In this study, a field survey in Adıyaman province was conducted to evaluate local mulberry genotypes and select promising ones for further evaluations. For this aim, some morphological and pomological properties of the evaluated genotypes were characterized, and totally 20 genotypes (12 white, 4 black, 4 red) were selected as promising. Fresh fruit weight varied between 1.8 and 6.2 g in white, 3.0 and 5.3 g in black, and 1.3 and 3.1 g in red mulberry genotypes. Dry fruit yield changed between 18.3 and 56.0% in the selected genotypes. As a result of the evaluations; seven white and two red mulberry genotypes were selected for drying, three white mulberries for syrup (pekmez), and three white and two red mulberries for table use, and black mulberries for fruit juice purposes.

Keywords:

Adıyaman, fruit quality,

PDF

___

Aslan, M.M. 1998. Malatya, Elazığ, Erzincan ve Tunceli İllerine Bağlı İlçelerden Ümitvar Dut Tiplerinin Seçimi. Çukurova University, Institute of Science, Department of Horticulture, MSc Thesis, Adana.
Çöçen, 2017. Malatya Dut Genetik Kaynaklari Parselinde Bulunan Dut Genotiplerinin Fenolojik, Pomolojik ve Morfolojik Karakterizasyonu. Erciyes University, Institute of Science, Department of Horticulture, MSc Thesis, Kayseri.
De Candolle, A.1967. Origin of Cultivated Plants. New York and London. p. 149-153.
Ercisli, S. 2004. A short review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 51(4); 419-435.
Erturk Y.E., Gecer M.K. 2012. Economy of berries. IV. National Berry Symposium, 3-5 October, Antalya.
Gündoğdu, M., Yılmaz, H., Geçer, M.K., Kayakeser, U. 2012. Van Gölü Havzasındaki dut türlerinin farklı olgunluk dönemlerindeki (Morus nigra L., Morus alba L. ve Morus rubra L.) bazı fizikokimyasal özelliklerinin belirlenmesi. IV. National Berry Symposium, 3-5 October, Antalya.
Güneş, M., Çekiç, Ç. 2004. Tokat yöresinde yetiştirilen farklı dut türlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Symposium of Kiwifruit and Small Fruits, 23-25 October, Ordu.
Karataş, N., Şengül, M. 2018. Dut pekmezinin bazı kimyasal ve fiziksel özellikleri ile antioksidan aktivitesi üzerine depolamanın etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(1): 34-43.
Keskin, S. 2016. Gümüşhane İli Dutlarının (Morus spp.) Seleksiyonu ve Moleküler Karakterizasyonu, Gaziosmanpaşa University, Institute of Science, Department of Horticulture, Phd Thesis, Tokat.
Orhan, E. 2009. Oltu ve Olur İlçelerinde Yetiştirilen Dutların (Morus Spp.) Seleksiyon Yoluyla Seçimi Ve Seçilen Tiplerde Genetik Akrabalığın Rapd Yöntemiyle Belirlenmesi, Atatürk University, Institute of Science, Department of Horticulture, Phd Thesis, Erzurum.
Özgen, M., Günec, M., Akça, Y., Türemiş, N., Ilgın, M., Kızılcı, G., Erdoğan, Ü., Serçe, S. 2009. Morphological characterization of several Morus species from Turkey. Horticulture, Environment and Biotechnology, 50(1): 9-13.
Özkaya Erkaleli, Z., Dalkiliç, Z. 2016. Uşak ili Ulubey ilçesinde yetişen karadutlarin (Morus nigra L.) morfolojik, fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1); 89-106.
TTSM, 2019. Registration List. Republic of Turkey Ministry of Agriculture and Forestry Variety Registration and Seed Certification Center. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Menu/30/Kayit-Listeleri (Available Date: 16.07.2019)
Türemiş, N., Pırlak, L., Eşitgen, A., Erdoğan, Ü., Tümer, A., İmrak, B. 2004. Akdeniz ve Doğu Anadolu’ da Yetişen Dutların Seleksiyonu ve Seçilen Tiplerin Muhafazası, TÜBİTAK Proje Sonuç Raporu, Proje No: TOGTAG-2600.
USDA, 2019. Classification for Kingdom Plantae Down to Genus Morus L. https://plants.usda.gov/java/ClassificationServlet?source=display&classid=MORUS (Available Date: 16.07.2019)
Uzun, H.İ., Bayır, A. 2009. Farklı dut genotiplerinin bazı kimyasal özellikleri ve antiradikal aktiviteleri. III. National Berry Symposium, 10-12 June, Kahramanmaraş.
Yılmaz, A. 2004. Adana İli ve Çevre İlçelerinde Yetişen Sofralık ve Sanayiye Uygun Dutların Seleksiyonu. Çukurova University, Institute of Science, Department of Horticulture, MSc Thesis, Adana.