Hayvan Yemi Olarak Kullanılan Şekerpancarı Yapraklarının Nitrat İçeriğine Azot-Bor Uygulamasının ve Zamanın Etkisi

Şekerpancarı üretiminde verim ve kalite için azot (N) ve bor (B) gübrelemesi önemlidir. Fakat fazla azotlu (N) gübreler kalite parametreleri üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Hayvan yemi olarak kullanılan şeker pancarı yapraklarında nitrat birikiminin artması da olumsuz etkilenen kalite parametrelerinden birisidir. Bu çalışmanın amacı, şeker pancarına farklı dozda azot ve bor uygulamasının bitki yapraklarında nitrat birikimi üzerine etkisini incelemektir. Çalışma, Kahramanmaraş ili Elbistan İlçesinde 2017 yılında B içeriği 0,56 mg kg-1 olan bir arazide yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları faktöriyel deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede 5 farklı N dozu (0, 9,18, 27, 36 kg N da-1 ) ve 4 farklı B dozu (0, 200, 400, 600 g B da-1 ) uygulanmıştır. Araştırmada temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarında yaprak örnekleri alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre N dozu arttıkça yaprakların nitrat içeriği istatistiksel olarak önemli derecede artmıştır. Bor uygulamasının yaprakların nitrat içeriği üzerine etkisi önemli bulunmamıştır. Hasat dönemine doğru yaprakların nitrat içeriği istatistiksel olarak önemli düzeyde azalmıştır. Sonuç olarak hasat sonrası şekerpancarı yapraklarının hayvan yemi olarak kullanması, nitrat bakımından hayvanlar için bir risk oluşturmamaktadır.

The Effect of Nitrogen-Boron Application and Time on the Nitrate Content of Sugar Beet Leaves Used as Animal Feed

Nitrogen (N) and boron (B) fertilization is important for yield and quality in sugar beet cultivation. However, excess nitrogen (N) fertilizers cause negative effects on quality. The increase in nitrate content in sugar beet leaves used as animal feed is one of the quality parameters negatively affected. The aim of this study is to examine the effect of different doses of nitrogen, boron fertilization and time on nitrate accumulation in sugar beet leaves. The study was carried out on a field with a B content of 0.56 mg kg-1 in Elbistan district of Kahramanmaraş province. Experiment random blocks were set up in 3 replications according to factorial trial design. Five different doses of N (0, 9, 18, 27 and 36 kg N da-1 ) and 4 different doses of B (0, 200, 400, 600 g B da-1 ) were used in the experiment. Leaf samples were taken in July, August, September and October. According to the results of the research, as the applied N dose increased, the nitrate content of sugar beet leaves increased at statistically significant level. The effect of boron application on nitrate of leaves was not found to be significant. The decrease in nitrate content of sugar beet leaves towards the harvest period was found to be statistically significant. As a result, using sugar beet leaves as animal feed after harvest does not pose a risk to animals in terms of nitrate.

PDF

___

Adams RS, McCarty TR, Hutchinson LJ. 1992. Prevention and control of nitrate toxicity in cattle. Dairy and Anim. Sci. Bull. 92–107. Pennsylvania State Univ., University Park, PA.
Ahmed N, Abid M, Ahmad F, Ullah MA, Javaid Q, Ali MA. 2011. Impact of Boron Fertilization on Dry matter production and mineral constitution of irrigated cotton. Pakistan Journal of Botany 43:2903-2910.
Alpaslan M, Güneş A, İnal A. 1998. Deneme Tekniği Kitabı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1501: 57. Ankara.
Barlog P, Nowacka A, Blaszyk R. 2016. Effect of zinc band application on sugar beet yield quality and nutrient uptake. Plant Soil Environment, 62: 30-35. doi:10.9734/IJPSS/2014/ 8193
Bayraklı F. 1987. Toprak ve bitki analizleri, Ondokuz Mayıs üniversitesi Yayınları, No:17, Samsun
Blevins D, Lukaszewski KM. 1998. Boron in plant structure and function. Annual Review of Plant Biology 49:481-500. doi: 10.1146/annurev.arplant.49.1.481
Bonilla I, Cadahai C, Caropena O, Hernando V. 1980. Effects of Boron on Nitrogen Meablism and Sugar evels of Sugar Beet, Plant and Soil, 57: 3-9. doi:10.1007/BF02139636
Bolan NS, Kemp PD. 2003. A review of factors affecting and prevention of pasture induced nitrate toxicity in grazing animals. Proceedings of the New Zealand Grassland Association 65: 171–178. doi: 10.33584/jnzg.2003.65.2492.
Cataldo DA, Haroon M, Schrader LE, Youngs VL. 1975. Rapid colorimetric determination of nitrate in plant tissue by nitration of salicylic acid. Commun. Soil Sci. Plant Anal., 6(1): 71-80. doi: 10.1080/00103627509366547
Cartwright B, Tiller KG, Zarcinas BA, Spouncer LR. 1983. The chemical assessment of the boron ofsoils. Aust.J. Soil Res., 21: 321-332
Chen BM, Wang ZH, Li SX, Wang GX, Song HX, Wang XN. 2004. Effects of nitrate supply on plant growth, nitrate accumulation, metabolic nitrate concentration and nitrate reductase activity in three leafy vegetables, Plant Sci. 167: 635–643. doi: 10.1016/j.plantsci.2004.05.015
Crowley JW. 1985. Effects of Nitrate on Livestock. American Society of Agricultural Engineers. Paper Number 80-20026.
Dodd DC, Coup MR. 1957. Poisoning of cattle by certain nitratecontaining plants, New Zealand Veterinary Journal,5:2,51- 54. doi:10.1080/00480169.1957.33254
Durak A, Ulubaş G. 2017. Bor Gübrelemesinin Şeker Pancarında (Beta vulgaris L.) Verim Özellikleri Üzerine Etkisi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(7): 745-749 doi: 10.24925/turjaf.v5i7.745-749.1152
Gee GW, Bauder JW. 1986. Particle-Size Analysis. Methods of Soil Analysis. Part1. Physical and Mineralogical Methods. 2nd Edition. Agronomy No: 9. 383-411:1188 p, Madison, Wisconsin USA.
Gezgin S, Hamurcu M, Dursun N, Gökmen F. 2007. Değişik bor dozları ve uygulama şekillerinin farklı lokasyonlarda yetiştirilen şeker pancarının yaprak bor içeriği, verim ve kalite üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi), 21(42): 25- 35.
Güçdemir İH. 2006. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi, 2006, 5. Baskı., Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TAGEM, Toprak ve Gübre Arş. Ens. Müd., G.Yayın no:231, Teknik yayın no:T.69, Ankara.
Gülçur F. 1974. Toprağın fiziksel ve kimyasal analiz metodları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları. Yayın No:1970 O.F. Yayın No:201 Kutulmuş Matbaası. İstanbul.
Helmke PA, Sparks DL. 1996. Lithium, Sodium, Potassium, Rubidium, and Calcium. In: Sparks D.L. Methods of Soil Analysis: Part 3 Chemical Methods, 551-574. ISBN: 9780891188254 (Print) ISBN:9780891188667 (Online), doi:10.2136/sssabookser5.3.
İnal A, Güneş A. 1995. Effects of Nitrogenous Fertilization on Yield and Nitrate Accumulation in Sugar Beet. Tarım Bilimleri Dergisi, 1(1): 27-30.
Kacar B, Katkat V. 2009. Bitki Besleme Kitabı. 4. Baskı, 146-147
Kardeş TA. 2012. Azotlu ve Organik Gübrelemenin Beypazarı Yöresinde Yetiştirilen Bazı Sebzelerin nitrat Kapsamına Etkisi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Türkiye.
Kılıç R, Korkmaz K. 2012. Kimyasal gübrelerin tarım topraklarında artık etkileri. Research Journal of Biology Sciences, 5(2): 87-90.
Korkmaz K, Ibrikci H, Ryan J, Buyuk G, Guzel N, Karnez E, Yagbasanlar T. 2008. Optimizing nitrojen fertilizer–use recommendations for winter wheat in a mediterranean-type environment using tissue nitrate testing. Comm Soil Sci Plant Anal, 39: 1352-1366.
Kuo S. 1996. Phosphorus. In: Sparks D.L. Methods of Soil Analysis: Part 3 Chemical Methods, 869-921. ISBN:9780891188254 (Print) ISBN:9780891188667 (Online), doi:10.2136/sssabookser5.3.
Lindsay WL, Norvell WA. 1978. Development of a DTPA Micronutrient Soil Test for Zinc, Iron, Manganese, and Copper. SSSA. Journal, 42:379-536. doi: 10.2136/sssaj197 8.03615995004200030009x
McCall D, Willumsen J. 1999. Effects of nitrogen availability and supplementary light on the nitrate content of soil grown lettuce, J. Hortic. Sci. Biotech. 74: 458–463. doi: 10.1080/ 14620316.1999.11511137
Mengel K, Kirkby EA. 2004. Principles of Plant Nutrition, 5th edn; Annals of Botany. 93(4): 479–480. doi: 10.1093/aob/mch063
Miller RO. 1998. High Temperature Oxidation Dry Ashing. In: Kalra Y.P. Handbook of Reference Methods for Plant Analysis, 69-73. Crc Press, New York.
Nelson DW, Sommers LE. 1996. Total Carbon, Organic Carbon, and Organic Matter. In: Sparks D.L. Methods of Soil Analysis: Part 3 Chemical Methods, 961-1011 ISBN:9780891188254 (Print) ISBN:9780891188667 (Online), doi:10.2136/sssabookser5.3.
Renseigné N, Umar S, Iqbal M. 2007. Nitrate accumulation in plants, factors affecting the process, and human health implications. A review. Agronomy for Sustainable Development, Springer Verlag/EDP Sciences/INRA, 27 (1): 45-57.
Özdestan Ö, Üren A. 2010. Gıdalarda Nitrat ve Nitrit. Akademik Gıda 8(6):35-43
Özdeş AD, Zabunoğlu S. 1991. Çeşitli Azotlu Gübrelemenin Sebzelerde Nitrat Birikimine Etkisi. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi Cilt 15, Sayı:2.
Prasad S, Chetty AA. 2008. Nitrate-N determination in leafy vegetables: Study of the effects of cooking and freezing. Food Chemistry, 106 (2): 772-780. doi: https://doi.org/10.1016/j. foodchem.2007.06.005
Rhoades JD. 1996. Salinity: Electrical conductivity and total dissolved solids. In: Sparks D.L. Methods of Soil Analysis: Part 3 Chemical Methods, 417–437. ISBN:9780891188254 (Print) ISBN:9780891188667 (Online), doi:10.2136/sssabo okser5.3.
Richards LA. 1954. Diagnosis and Improvement Saline and Alkaline Soils. U.S. Dep. Agr.Handbook no:60: 7-13.
Sağlam MT. 2008. Toprak ve Suyun Kimyasal Analiz Yöntemleri. Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 2, Ders Kitabı No:2, s: 1-154, Tekirdağ.
SASS, 1999. SAS User’s Guide: Statistic. Statistical Analysis Systems Institute Inc., Cary, NC
Shelp BJ. 1993. Physiology and biochemistry of boron in plants. pp. 53-85. In: U.C. Gupta, Boron and its Role in Crop Production. CRC Press, Boca Raton, FL, USA
Shen ZG., Liang YC., Shen K., 1993. Effect of boron on the nitrate reductase activity in oilseed rape plants. Journal of Plant Nutrition, 16:1229–1239. doi: 10.1080/01904169309364608.
Sulak M, Aydın İ. 2005. Yem Bitkilerinde Nitrat Birikmesi. OMÜ Ziraat Fakültesi. Dergisi, 20(2):106-109. doi: https:// doi.org/10.7161/anajas.2005.20.2.106-109
Thomas GW. 1996. Soil pH and Acidity. In: Sparks D.L. Methods of Soil Analysis: Part 3 Chemical Methods, 475-491. ISBN:9780891188254 (Print), ISBN:9780891188667 (Online) doi:10.2136/sssabookser5.3
Undersander D, Combs D, Shaver R, Schaefer D, Thomas D. 2020. Nitrate Poisoning in Cattle Sheep and Goats. University of Wiscosin-Extention. (Erişim tarihi: 08.11.2020). https://fyi.extension.wisc.edu/forage/files/2016/09/Nitraterevised.pdf.
Yazıcı D, Korkmaz K. 2020. Karabuğday bitkisinde bor alınımı ve toksitesi üzerine potasyum uygulamalarının etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 9(1): 151-162.
Zengin M. 2012. Toprak ve Bitki Analiz Sonuçlarının Yorumlanmasında Temel İlkeler. (Editör: M.R. Karaman, Bitki Besleme). 837–959. Gübretaş Rehber Kitaplar Dizisi: 2. Ankara.