Web Sayfası Kullanılabilirliğinin Ölçülmesi: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Web Sayfası Örneği

Günümüzde bilgi giderek daha çok elektronik ortamda üretilmekte ve erişimi de web sayfaları aracılığıyla sağlanmaktadır. Internet’te yer alan web sayfası sayısının artması sonucunda benzer içeriğe sahip ancak farklı tasarımlarla hazırlanan web siteleri ortaya çıkmıştır. Web sitelerinde yer alan bilginin kullanıcı beklenti ve özelliklerine göre tasarlanarak sunulması bu bilginin etkin kullanımı açısından önemlidir. Bu çalışmada, web sayfalarının tasarımında ve kullanımında etkinliğini ölçmek için gerçekleştirilen kullanılabilirlik çalışmaları hakkında bilgi verilmektedir. Ayrıca Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü web sayfasının kullanılabilirliğini ölçmek üzere yapılan bir araştırma ve sonuçları aktarılmaktadır. Bölüm web sayfası kullanıcısı olan farklı düzeyde yedi gönüllü denek üzerine gerçekleştirilen araştırmada nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılmıştır. Deneklere uygulama öncesi genel durumlarının belirlenmesi için bir ön test uygulanmıştır. Klasik kullanılabilirlik testinin uygulaması aşamasında deneklere bölüm web sayfasının çeşitli bölümlerinin kullanımını gerektiren on dört soru yöneltilmiştir. Soruların yanıtlanması sırasında sesli düşünme tekniği ile elde edilen veriler, tıklama sayıları ve yanıtlama süreleri kaydedilmiştir. Kullanılabilirlik çalışmasının son aşamasında kullanıcılara son test uygulanarak bölüm web sayfası ile ilgili görüşleri alınmıştır. Çalışmanın sonucunda elde edilen nicel ve nitel veriler analiz edilerek web sayfasının kullanımını olumlu ya da olumsuz etkileyen unsurlar belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar mevcut web sayfasının etkin kullanımını sağlayacak düzenlemeler için kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

web kullanılabilirliği, kullanılabilirlik testi, Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

Measurment of Web Usability: Web Page of Hacettepe University Department of Information Management

Today,information is produced increasingly in electronic form and retrieval of information is provided via web pages. As a result of the rise of the number of web pages, many of them seem to comprise similar contents but different designs. In this respect, presenting information over the web pages according to userexpectations and specifi cations is important in terms of effective usage of information. This study provides an insight about web usability studies that are executed for measuring effectiveness of web pages in design and usage sections. Italso puts emphasis on the usability study of Hacettepe University, Department ofInformation Management web page. Seven volunteered users are determined from different levels. Qualitative and quantitative methods were used together for usability study. This usability study consists of three stages. In the fi rst stage, “pre-test” was implemented for determining users' general computer and Internet skills. In the second stage, “classical usability study” was implemented. Fourteen questions that require the usage of the web page were prepared and directed tousers. Clicking number and retrieval time was recorded and think-aloud protocol was also implemented during the study. In the third stage, a fi nal test was implemented to users in order to fi nd out the ideas of users about Hacettepe University,Department of Information Management web page. As a result of the usability study, positive and negative features of the web page were determined by theanalyses of qualitative and quantitative data. Finally the results that were elaboratedfrom the analyses have been used for revision that will provide an effective usage of the web page

Keywords:

web usability, usability test, Hacettepe University, Department of Information Management,

PDF

___

Alaçam, Ö. ve Çağıltay, K. (2007). ODTÜ BİDB İnsan Bilgisayar Etkilesimi Laboratuvarı ve Yürütülen Çalışmalar. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi. 12 Şubat 2009 tarihinde http:// ab.org.tr/ab07/bildiri/190.pdf adresinden erişildi.
Alexander,D. (2003). Usability and human factors. Proceedings of Web Workshop series at Monash University. 12 Şubat 2009 tarihinde http://www.its.monash. edu.au/staff/web/slideshows/usability-humanfactors/ adresinden erişildi.
Bağış, A. (2003). Arayüztasarımlarının karşılaştırmalı değerlendirilmesinde kullanılabilirlikyaklaşımı,Mühendis ve Makine, 522. 7 Mart 2009 tarihinde http://www.mmo.org.tr/muhendismakina/arsiv/2003/temmuz/tasarim.htm adresindenerişildi.
Coşkunserçe, O. ve Dursun, Ö. Ö. (2008). Web sitelerinin değerlendirilmesinde kullanılan yöntemler. 8th International Educational Technology Conference Proceedings, 12 Şubat 2009 tarihinde http://ietc2008. home.anadolu.edu.tr/ ietc2008/172.doc adresinden erişildi.
Dalcı, M. (2008). Kullanılabilirlik testleri ve denek (kullanıcı) sayısı sorunsalı 1. 14 Kasım 2008 tarihinde http://www.md-12.com/kullanilabilirlik-testleri- denek-kullanici-sayisi/adresinden erişildi.
Dalcı, M.,Alçam, Ö., Saatçioğlu, Y. O. ve Erdal, F. (2008). ODTÜ Kütüphanesi yeni web sayfasının tasarımı ve kullanılabilirlik çalışması. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Çanakkale. 15 kasım 2008 tarihinde http://ab.org.tr/ ab08/bildiri/80.pdf adresinden erişildi.
EBSCO. (2009). 17 Mart 2009 tarihinde http://era.nla.gov.au/governance/ documents/EBSCO.ppt adresinden erişildi.
Elaina, N.(2002). Usability testing for library websites: a hands-on guide. Chicago: American Library Association.
Fagan, J.C. (2006). Basic search and visual search: usability tests with EBSCOhost. Conference on ElectronicResources & Libraries'de sunulan bildiri. 28 Aralık 2008 tarihinde http://smartech.gatech.edu/dspace/bitstream/1853/10174/3/ BasicVisualSearchNoStudent.pdfadresindenerişildi.
Gürses, E. A. (2006). Kütüphane web sitelerinde kullanılabilirlik ve kullanılabilirlik ilkelerine dayalı tasarım. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Hernon,P. (1994). Statistics: A Component of the research process. Norwood, N.J.:Ablex.
ISO 9241.(2008). 12 Kasım 2008 tarihinde http://en.wikipedia.org/wiki/ ISO_9241#ISO_9241-11adresindenerişildi.
İşbilim. (2008). 26 Aralık 2008 tarihinde http://tr,wikipedia.org/ wiki/%C4%B0%C5%9Fbilim adresinden erişildi.
Kılıç, E.ve Güngör, Z. (2006a). Kütüphane web sitelerinin kullanılabilirliği: bir uygulama çalışması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21 (4), 781 -789.
Kılıç, E. ve Güngör, Z. (2006b). Web site tasarımlarında kullanılabilirlik değerlendirme yöntemlerinin önemi, Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Denizli Pamukkale Üniversitesi. 11 Kasım 2008 tarihinde http://ab.org.tr/ ab06/bildiri/154.doc adresinden erişildi.
Lazar,J.(2001). User-centered Web Development. Boston: Jones and Bartlett Publishers.
Learn about usability testing. (2009). Usability.gov web sitesinden 19 Ocak 2009 tarihindehttp://www.usability.gov/refine/learnusa.html adresinden erişildi.
Niagara. (2003). Niagara University Library web site usability study. 19 Ocak 2009 tarihinde http://www.niagara.edu/library/webstudy.pdf adresinden erişildi.
Nielsen,J. (2000). Why you only need to test with 5 users. Jakob Nielsen's Alertbox web sitesinden 15 Kasım 2008 tarihinde http://www.useit.com/ alertbox/20000319.htmladresinden erişildi.
Nielsen, J. (2003). Usability 101: introduction to usability. Jakob Nielsen's Alertbox web sitesinden 15 Kasım 2008 tarihinde http://www.useit.com/ alertbox/20030825.htmladresinden erişildi.
QSR International Pty. (2008) NVivo 8 Getting Started. QSR International Pty Ltd. web sitesinden 13 Kasım 2008 tarihinde www.qsrinternational .com/ FileResourceHandler.ashx/RelatedDocuments/DocumentFile/289/NVivo8- Getting-Started-Guide.pdf adresindenerişildi.
Quesenbery, W.(2001). What does usabilitymean: looking beyond ‘ease of use'. Proceedingsof the 48th Annual Conference, Society for Technical Communication Chicago Illinois University. 15 Kasım 2008 tarihinde http://www.wqusability.com/articles/more-thanease-of-use.html adresinden erişildi.
Tiryaki Ersen, S. (2004). Üniversite kütüphaneleri web sitelerinin değerlendirilmesi: Hacettepe üniversitesi kütüphaneleri örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Townes, F. (2007). Website design aesthetics. Webcredible User Experience & Designwebsitesinden 22 Kasım 2008 tarihinde http ://www. webcredible. co.uk/user-friendly-resources/web-credibility/website-design.shtml adresindenerişildi.
University of Maryland. (2007). UM Library's Web Site Usability Testing. 19 Aralık 2008 tarihinde http://www.lib.umd.edu/itd/ux/site07/index.html adresindenerişildi.
UPA. (2008). UPA, 9 Kasım 2008 tarihinde http://www.upassoc.org/usability_resources/about_usability/index.html adresinden erişildi
ÜTEST. (2008). Orta Doğu Teknik Üniversitesi BİLTİR / ÜTEST Ürün Kullanılabilirlik TestBirimi. 28 Aralık 2008 tarihinde http://www.utest.metu. edu.tr/kullanilabilirlik.html adresinden erişildi.