Modern Diplomatik Anlayışa Göre Cumhuriyet Dönemi Belge Türlerinin Tasnifi Denemesi: Güncel Belgeler Üzerine Bir İnceleme I

Osmanlı belge türleriyle ilgili çalışmalar yapılmış olmasına rağmen Cumhuriyet dönemi belgeleri henüz yeteri kadar incelenmemiştir. Son yıllarda üniversitelerde yürütülen akademik çalışmalar ve yapılan yayınlar ümit verici gelişmeler olsalar da kuramlardaki yüzlerce belge türü göz önüne alındığında oldukça yetersiz kalmaktadır. Belge türlerini tasnif etmenin idare hukuku, kamu yönetimi, tarih, arşivcilik ve elektronik belge yönetimi gibi sahalardaki bilgi kullanıcılarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Özellikle elektronik belge yönetimi uygulamalarında, belge türü başlığı, üstveriler arasında önemli elemanı teşkil etmektedir. Bu çalışmada daha çok Cumhuriyet dönemine ait güncel belgeler ele alınmıştır. Modern belge olarak bilinen Cumhuriyet dönemi belgeleri, türlerin sahip olduğu öznitelikler göz önünde bulundurularak sınıflandırılmıştır. 2000’li yıllarda farklı kurumlarda saha çalışması yapılarak derlenen örnekler, üretilme gerekçesi olan mevzuat ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmada modern diplomatiğin belge sınıflandırma yöntemi kullanılmıştır. Hacmi büyük olduğu için çalışma, iki kısma bölünmüştür. Bu ilk kısımda “tasarruf yetkisi veren belgeler” incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet dönemi belgeleri, belgelerin tasnifi, belge türleri, modern belgeler, tasarruf yetkisi veren belgeler, arşivcilik, modern diplomatik

he Classification of Republican Period Records in View of Modern Diplomatics: A Study of' Current Records

Although Ottoman document types have been studied, documents of the Republican era have not yet been sufficiently studied. Academic studies and university publications of recent years can be seen as promising developments, albeit quite inadequate considering the hundreds of documents in institutions. It is thought that a classification of records types will assist users in various fields of study such as administrative law, public administration and history and in records-information management fields such as archives and electronic records management. In particular, the metadata tag of document type is an important element in electronic records management applications. In this article, records of the Republican period are evaluated. Samples collected in fieldwork done in the 2000s are evaluated in light of the regulations that are the grounds for its being produced. Records of the Republican period are considered modern documents and have been classified according to common features of types. The records are classified according to methods of modern diplomatics. Due to its length, the article is divided into two parts. In this first part, “dispositive records ” are discussed.

Keywords:

Republican period records, classification of records, records types, modern records, dispositive records, archival studies, modern diplomatics,

PDF

___

Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete (19808, 8 Mayıs 1988).
Ar, F. (1993). Bürokratik işlemlerin basitleştirilmesi ve iptal edilen yetki kanunu. Amme İdaresi Dergisi, 26(4), 185-196.
Araştırma Fonlarının Kullanım ve Yönetimi Esaslarına İlişkin Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete (18406, 25 Mayıs 1984).
Atlı, M. S. ve Çevik, O. N. (ty). Mevzuatımızda defter ve belgeler: Tutulması zorunlu defterler, defterlerin tasdiki, düzenlenecek belgeler, Ankara: (yy).
Balta, T. B. (1970). İdare hukuku: I Genel kanunlar. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
Başaran, A. R. (1987). Üniversite tarihi: Üniversite ve fakültelerle ilgili kanun ve yönetmelikler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Başbakanlık Organizasyon ve Metot Daire Başkanlığı’nın ANKARA/ 30.11.1981 Tarih ve OMDB -5105-00854 Sayılı ve 1981/83 Numaralı Genelgesi. (1991). Başbakanlık Dış Genelgeleri. Ankara: Başbakanlık.
Belediye Kanunu, Kanun No: 5393. T.C. Resmi Gazete (25874, 13 Temmuz 2005).
Beydoğan, T. A. (1990). İdarenin düzenleyici işlemleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Brooke, C. N. L. (1970). The teaching of diplomatic. Journal of the Society of Archivists, 4(1) (April), 1-9.
Çiçek, N. (2005). Arşiv belgelerinin türünün belirlenmesinde form özelliklerinin kullanılması. Türk Kütüphaneciliği, 19(4), 432-448.
Çiçek, N. (2007). Pyhsical characteristics of official documents in respect of legal admissibility. Amme İdaresi Dergisi, 1(4), 159-183.
Çiçek, N. (2009). Modern belgelerin diplomatiği. İstanbul: Derlem.
Çiçek, N. (2011). Elektronik belgelerin diplomatik analizi ve arşivsel bağın kurulmasındaki önemi: Türkiye’deki uygulamalar ışığında bir inceleme. Bilgi Dünyası, 12(1), 87-104.
Duranti, L. (1998). Diplomatics: New uses for an old science. Lanham: Society of American Archivists.
Devlet Memurları Kanunu, Kanun No: 657. T.C. Resmi Gazete (12056, 23 Ağustos 1965).
Devlet Madalya ve Nişanları Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete (19892, 7 Ağustos 1988).
Eren, F. (2003). Borçlar hukuku: Genel hükümler. Gözden geçirilmiş 8. bs., İstanbul: Beta.
Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete (22416, 26 Eylül 1999).
Gözübüyük, Ş. (1998). Hukuka giriş ve hukukun temel kavramları. Güncelleştirilmiş 12. bs. İstanbul: Turhan Kitabevi.
Gümrük Kanunu. T.C. Resmi Gazete (23866, 04 Kasım 1999).
Güneş, T. (1965). Türk pozitif hukukunda yürütme organının düzenleyici işlemleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
Haller Yönetmeliği. (1993). İstanbul Sebze ve Meyve Komisyoncuları ve Tüccarları Derneği. 14 Ağustos 2008 tarihinde http://www.imeskom.com/kurumsal _hal_yonetmelik.php, adresinden erişildi.
İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete (21166, 09 Mart 1992) Milli Eğitim Bakanlığı.26 Ekim 2011 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/html/225_0.html adresinden erişildi.
İmar Kanunu, Kanun No: 3194. T.C. Resmi Gazete (18749, 09 Mayıs 1985).
İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete (18916, 02 Kasım 1985).
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun, Kanun No: 3572. T.C. Resmi Gazete (20198, 17 Haziran 1989).
Kalkınma Bakanlığı. (2013). 2 Mayıs 2013 tarihinde http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign /PortalControls/WebIcerikGosterim.aspx?Enc=83D5A6FF03C7B4FC3712B3 AA8761DC70455EDD505C91856E7FE60BFD028C293D adresinden erişildi.
Kamu İdaresinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete (26179, 26 Mayıs 2006). 12 Eylül 2008 tarihinde http://www.sp.gov.tr/ mevzuat.html#vonet adresinden erişildi.
Kamu İhale Kanunu, Kanun No: 4734. T.C. Resmi Gazete (24648, 22 Ocak 2002). 11 Mayıs 2008 tarihinde http://www.kik.gov.tr/mevzuat23062004/vonet/uvg/v/uvvdown.htm adresinden erişildi.
Kamulaştırma işlemleri için hazırlanan rehber. (I.v.). İstanbul: İBB İstimlak Müdürlüğü.
Karayolları Trafik Kanunu, Kanun No: 2918. T.C. Resmi Gazete (18195, 18 Ekim 1983).
Karayolları Trafik Yönetmeliği, (1983). Karayolları Genel Müdürlüğü. 25 Eylül 2010 tarihinde http:// www.kgm.gov.lr/asps/lrafik/TrYonel.hlml adresinden erişildi.
Kömekçi, H. (2005). Yerel yönetimlerde form ve rapor yönetimi: Tuzla Belediyesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Kutlu, M. (1998). İdari Usul ve İdare Sözleşmeleri. İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyum Bildirileri içinde (ss. 110-117), Ankara: Başbakanlık, 1998.
Kütükoğlu, M. (1994). Osmanlı belgelerinin dili (Diplomatik). İstanbul: Kubbealtı.
MacNeil, H. (2000). Trusting records: Legal, historical and diplomatic perspectives. Boston: Kluwer Academic Publisher.
Madalya ve Nişanlar Kanunu, Kanun No: 2933. T.C. Resmi Gazete (18203, 26 Ekim 1983).
Matbu protokol örneği. (1991). Yayımlanmamış protokol. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kent Orkestrası Müdürlüğü, İstanbul.
McDonald, P. (1979). Mabillion and the birth of diplomatics. Studies in religion, 8(4), 441-448.
Mert, H. (1992). Muhasebe belge ve belgelendirme düzeni. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Mezarlıklar Müdürlüğü Yönetmeliği. (1997). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
Özel hastane iç hizmetler yönergesi. (1999). Özel hastane dosyası. Yayımlanmamış yönerge. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Tedavi Kurumlan Şube Müdürlüğü, İstanbul.
Resmi Mühür Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete (18513, 12 Eylül 1984).
Resmi yazışmalarsözlüğü. (1969). C. Öztelli (Yay. Haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
Sağlık Bakanlığı ile Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu’na ait tesislerin ilk ve acil yardım istasyonu olarak hizmet vermesine ilişkin protokol. (2000). Protokol dosyası. Yayımlanmamış protokol. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü İlk ve Acil Yardım Hizmetleri Daire Başkanlığı, Ankara.
Son değişikliklerine göre hazırlanmış imar mevzuatı. (1999). M. Şakar (Yay. Haz.). İstanbul: Beta.
Tan, T. (1995). İdari sözleşme kuramına ilişkin gözlemler. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50(3 4), 292-309.
T.C. Anayasası TBMM, Kanun No: 2709. T.C. Resmi Gazete (17863, 9 Kasım 1982). 13 Ocak 2006 tarihinde http://www.tbmm.gov.tr/Anayasa.htm, adresinden erişildi.
Tebliğ. (2008). Güncel Türkçe sözlük, Türk Dil Kurumu. 3 Kasım 2008 tarihinde http://tdkterim.gov. tr/ bts/?kategori=veritbn&kelimesec=304048 adresinden erişildi.
Türk Medenî Kanunu, Kanun No: 4721. T.C. Resmi Gazete (24607, 08 Aralık 2001).
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Sıra No: 274. T.C. Resmi Gazete (23708, 28 Haziran 1999).
Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi. (2009). yerelnet, TODAİE. 15 Ekim 2009 tarihinde http://www.verelnel.gov/lr. adresinden erişildi.
Yönetmelik. (2011). Türk Dil Kurumu. Büyük Türkçe sözlük. 7 Kasım 2011 tarihinde http://tdkterim. gov.tr/bts /?kategori=veritbn&kelimesec=346746 adresinden erişildi.
Yüksel, A. S. (1972). Banka yönünden kredi açma sözleşmesi. İstanbul: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
Yüksel, A. S. (2004). Bankacılık hukuku ve işletmesi. Genişletilmiş 19. bs. İstanbul: Beta.