10-11 Yaş Grubu Çocuklardan Oluşan 4. Sınıf Öğrencilerinin Kütüphanede ve İnternetteki Bilgi Arama Davranışları

Bu çalışma, çocukların kütüphanedeki ve internetteki bilgi arama davranışlarının analiz edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiş nitel bir çalışmadır. Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için 10-11 yaş grubu çocuklardan oluşan 115 adet 4. Sınıf öğrencisi seçilmiştir. Araştırmaya katılan 115 öğrenciye 14 adet kapalı ve 2 adet açık uçlu olmak üzere 16 soruluk bir anket formu uygulanmıştır. Açık uçlu sorulara verilen yanıtlar içerik analizi tekniğinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda; çocukların kütüphanede ve internette bilgi arama yöntemleri, amaçları, bilgi kaynağı önceliği, bilgi arama kolaylığı, kitaplarda ve internette bilgi arama yöntemi, arama motoru tercihi, bulduğu bilgileri kullanma ve değerlendirme biçimi, basılı kaynaklarda ve internette bilgi ararken karşılaştıkları güçlükler belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular; çocukların kütüphanede bilgi ararken bir rehbere gereksinim duyduklarını, interneti kütüphane yerine ve arama motorunu ise kütüphane kataloğu yerine kullandıklarını, hem kütüphanede hem de internette merak ettikleri her tür konuda bilgi aradıklarını, bilgi ararken ilk önce kitaplara baktıklarını, onlar için bilgi bulmanın en kolay yolunun internete bakmak olduğunu, kitaplarda bilgi ararken en sık içindekiler bölümüne baktıklarını, internette bilgi ararken en sık arama motorunun karşılarına getirdiği ilk sayfadaki ilk siteye baktıklarını, internette bilgi ararken en sık Google arama motorunu kullandıklarını, kütüphanede ve internette buldukları bilgi hakkında ilk önce notlar aldıklarını, internette buldukları bilginin doğruluğundan şüphe duyduklarını ve anlayabilecekleri düzeyde basılı ve elektronik bilgi kaynağı bulmakta zorlandıklarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kullanıcı araştırmaları, bilgi arama davranışı, bilgi erişim, bilgi gereksinimi, çocukluk dönemi

Information Seeking Behaviors in the Library and on the Internet Consisting of 10-11 age group’s children Grade 4 Students

This is a qualitative study, carried out with the aim to analyze the behavior of children in regard to information seeking behaviors in libraries and on the internet. 115 children of an age group between 10-11 years have been selected among Grade 4 students in order to execute this research. 115 students participating in the study were asked a total of 16 questions, of which 14 were closed-ended and 2 open- ended. Responses to open-ended questions were analyzed by using the content analysis technique. Upon the data analysis result; the following factors were determined: children’s information seek objectives and methods in the library and on the internet, information resource priority, information seek friendliness, methods of information seek in books and on the internet, search engine preferences, forms of usage and evaluation of the information obtained and difficulties encountered when seeking for information in printed resources and on the internet. The findings are as follows: Children require guidance when searching for information in the library, they use internet instead of library and they use search engine instead of library catalogue, they seek for any kind of information both in the library and on the internet, when seeking for information they first seek in books, the easiest way for them to look for information is to take a look to the internet, when they seek for information in books, they most frequently take a look in the content section, when they seek for information on the internet, they most frequently take a look in the first page the site has provided, when they seek for information on the internet, they most frequently use Google search engine, they are first taking notes about the information obtained in the library and on the internet, they doubt the accuracy of the information they obtained on the internet and they have difficulties in finding printed and electronic information appropriate for their comprehension level

Keywords:

User survey, information seeking behavior, information retrieval, information needs, childhood.,

PDF

___

Alkan, N. (1992). Üniversite kütüphanesi sisteminde kütüphaneci-kullanıcı etkileşimi. Türk Kütüphaneciliği, 6 (3), 133-141.
Altay, A., Akın Gürdal, S. ve Yılmaz, İ. A. (2012, 31 Mayıs-02 Haziran). Meslek Yüksekokul öğrencilerinin bilgi arama davranışı özellikleri üzerine bir araştırma: Kırklareli Üniversitesi Pınarhisar Meslek Yüksekokulu örneği. Bilgi Eksenli Kuram ve Uygulamalar Sorgulayıcı ve Çözümleyici Yaklaşımlar Sempozyumu’nda sunulan bildiri. 1 Temmuz 2015 tarihinde http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/ handle/123456789/198/14.html.pdf?sequence=1 adresinden erişildi.
Bacanlı, H. (2000). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayınevi.
Bayram, Y. (2005). Türk Edebiyatının ilk çocuk dergisi Mümeyyiz (1869-1870). Hece, 104-105 (Ağustos-Eylül), 484-500.
Beaulieu, M. (2000). Interaction in information searching and retrieval. Journal oj Documentation, 56 (4), 431-439.
Bilal, D. (2012). Ranking, relevance judgment, and precision of information retrieval on children’s queries: Evaluation of Google, Yahoo!, Bing, Yahoo! Kids, and ask Kids. Journal oj the American Society for Information Science and Technology, 63 (9), 1879 1896.
Bilal, D. ve Kirby, J. (2002). Differences and similarities in information seeking: children and adults as web users. Information Processing & Management, 38 (5), 649-670.
Birinci, H. G. (2007). Tarihçilerin bilgi arama davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 21 (1), 29 44.
Case, D. O. (2006). Information behavior. Annual Review of Information Science and Technology, 40 (1), 293-327.
Cooper, L. Z. (2002). A case study information seeking behavior in 7 year old children in a semistructured situation. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 53 (11), 904-922.
Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çocuk (1999). Axis 2000 Büyük Ansiklopedi içinde (c. 3.cilt, ss. 258-262). İstanbul: Doğan Kitapçılık.
Ekici, S. ve Özenç Uçak, N. (2012). İlköğretim öğrencilerinin internette bilgi arama davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 26 (1), 78-96.
Elkind, D. (1999). Çocuk ve toplum: Gelişim ve eğitim üzerine denemeler [Elektronikversiyon]. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Ellis, D., Cox, D. ve Hall, K. (1993). A comparison of the information seeking patterns of researchers in the physical and social sciences. Journal of Documentation, 49 (4), 356 369.
Erden, M. ve Akman, Y (2007). Eğitim Psikolojisi: Gelişim - Öğrenme - Öğretme. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Guinee, K. (2004). İnternet searching by K-12 students: a research-based process model. Chicago: Association for Educational Communications and Technology.
Gurbetoğlu, A. (2007). II. Meşrutiyet Dönemi çocuk dergilerinde çocukluk anlayışı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40 (2), 63-92.
Gündoğan, A., Arı, M. ve Gönen, M. (2013). Yaratıcı hayal gücü testi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13 (1), 7-20.
Gürdal Tamdoğan, O. (2009). Enformasyon zincirinde bilgi erişim sistemleri, bilgi erişim sürecinde kütüphane kurumu ve diğer bilgi merkezleri. Türk Kütüphaneciliği, 23 (1), 151-168.
Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği [Elektronik versiyon], T.C. Resmi Gazete, (28170 11 Ocak 2012).
Heywood, C. (2003). Baba bana top at!: Batı’da çocukluğun tarihi. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Hirsh, Sandra G. (1999). Children’s relevance criteria and information seeking on electronic resources. Journal of the American Society for Information Science, 50 (14), 1265-1283.
Hökelekli, H. (2008). Psikolojiye Giriş. İstanbul: Düşünce Kitabevi Yayınları.
İnal, K. (2001). Çocukluğun uzun yüzyılları. Virgül, 42, 12-15.
İnal, K. (2003). Gelenekselden postmoderne çocukluğun sosyo-kültürel tarihi. Virgül, 61, 6-12.
Karakaş, S. (2001). Türkiye Çocuk Kültürü Bibliyografyası (1928-2000). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Karataş, Ateş, E. (2014). Çocukların bilgi arama davranışlarının analizi ve çocuklara yönelik elektronik bilgi kaynakları içeren bir veritabanı tasarımı. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Kuhlthau, C. C. (1991). Inside the search process: information seeking from the user’s perspective. Journal of the American Society for Information Science, 42 (5), 361-71.
Kuhlthau, C. C. (1993). A principle of uncertainty for information seeking. Journal of Documentation, 49 (4), 339-355.
Kurulgan, M. ve Argan, M. (2007). Anadolu Üniversitesi öğrencilerinin internette bilgi arama davranışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 291-304.
Lee, J. M. and Song, Y.S. (2015). Mobile information-seeking behavior: A comparative study. IFLA Journal, 41 (2), 153-161.
Mortimer, M. (2007). LibrarySpeak: A Glossary of Terms in Librarianship and Information Management. USA: Total Recall Publications.
Najjari, T. (2010). Tebriz Üniversitelerindeki Öğretim Üyelerinin bilgi arama davranışları ve bilgi-iletişim teknolojilerinin bu davranışlar üzerindeki etkisi. Bilgi Dünyası, 11 (2) 390 407.
Nesset, V. (2008). The information-seeking behaviour of ^ade-three elementary schoolstudents in the centext of a class Project. Unpublished doctoral dissertation, McGill University, Canada.
Neuman, W. L. (2010) Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. İstanbul: Yayınodası Yayıncılık..
Neydim, N. (2000). Çocuk ve edebiyat: Çocukluğun kısa tarihi, edebiyatta çocuk figürleri. İstanbul: Bu Yayınevi.
Oğuzkan, Ş. ve Güler, O. (1996) Okul Öncesi Eğitimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Online Dictionary for Library and Information Science [Electronic version]. USA: ABC CLIO.
Onur, B. (2001). Dünyada ve Türkiye ’de değişen çocukluk: 3. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi 16-18 Ekim 2000 (Bildiriler) [Elektronik versiyon]. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi (ÇOKAUM) Yayınları.
Onur, B. (2005). Türkiye ’de çocukluğun tarihi. İstanbul: İmge Kitabevi.
Onur, B. (2007). Çocuk, tarih ve toplum. İstanbul: İmge Kitabevi.
Önal, İ. (2008). Türkiye’de gazetecilerin bilgi gereksinimlerinin ve arama davranışlarının değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, 9 (2), 286-314.
Özenç Uçak, N. (1997). Bilgi gereksinimi ve bilgi arama davranışı. Türk Kütüphaneciliği, 11 (4), 315-325.
Özenç Uçak, N. ve Olşen Güzeldere, Ş. (2006). Bilişsel yapının ve işlemlerin bilgi arama davranışı üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 20 (1), 7-28.
Özenç Uçak, N. ve Al, U. (2000). İnternette bilgi arama davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 14 (3), 317-331.
Özlük, H. K. (2006). Halk kütüphanesi kullanıcılarının bilgi arama davranışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Rouse, W.B. ve S. H. Rouse. (1984). Human information seeking and design of information systems. Information Processing and Management, 20 (1,2), 129-138.
Sakarya, S., Tercan, İ. ve Çoklar, A. N. (2011, 22-24 September). İlköğretim öğrencilerinin interneti ve arama motorlarını kullanım durumları. 5 th International Computer & Instructional Technologies Symposium’da sunulan bildiri. 8 Haziran 2015 tarihinde http://web.firat.edu.tr/icits2011/papers/27621.pdf adresinden erişildi.
Savolainen, R. (2007). Information behavior and information practice: reviewing the ‘umbrella concepts’ of information-seeking studies. The Library Quarterly, 77 (2), 109-27.
Schacter, J., Chung, G. ve Dorr, A. (1998). Children’s internet searching on complex problems: performance and process analyses. Journal of the American Society for Information Science, 49 (9), 840-849.
Steinerova, J. and Susol J. (2005). Library Users in Information Behaviour. Online Information Review, 29 (2), 139-156.
Şerefoğlu Henkoğlu, H., Mahiroğlu, A. ve Keser, H. (2015). Ortaokul öğrencilerinin bilgiye erişim aracı olarak internete yaklaşımları: Betimleyici bir çalışma. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6 (1), 72-110.
Taylor, Robert S. (1968). Question negotiation and information seeking in libraries. Journal of College and Research Libraries, 29 (3), 178-94.
Walter, V. (1994). The information needs of children. Advences in Librarianship, 18, 111-129.
Wilson, T.D. (1999). Models in information behavior research. Journal of Documentation, 55 (3), 249-70.
Wolcott, M. S. (1998). Information seeking and the world wide web: A qualitative study of seventh-grade students’search behavior during an inquiry activity. Unpublished doctoral dissertation, University of San Francisco The Faculty ofthe School of Education Learning and Instruction, San Francisco.
Yalçınalp, S. ve Aşkar, P (2003). Öğrencilerin bilgi arama amacıyla interneti kullanım biçimlerinin incelenmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2 (4), 100-107.
Yavuzer, H. (1993). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (2008). Okul Çağı Çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yılmaz, E. (2005). Kullanıcı hakları ve sorumlulukları: Bir standart denemesi. Türk Kütüphaneciliği, 19 (3), 1-18.