Su laboratuvarlarının ts en ıso/ıec 17025 standart revizyonu ile değişimleri
Sağlıklı bir yaşam için temiz suya erişimin büyük bir önemi vardır. Doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığı açısından herhangi bir fiziksel, kimyasal, mikrobiyojik hatta radyoaktif risk teşkil etmemesi ve çeşitli hastalıklara/zehirlenmelere yol açmaması gerekmektedir. Su güvenliği, yerinden alınan numunelerin laboratuvarlarda yapılan kimyasal ve mikrobiyolojik analiz sonuçlarıyla sağlanmakta ve kontrol altında tutulmaktadır. Bu analiz sonuçlarının güvenilirliği ile güvenli suya ulaşım sağlanmaktadır. Kimyasal ve mikrobiyolojik analiz hizmetlerinde güvenilir sonuçların elde edilmesinin sağlanmasında ise akreditayonun önemi büyüktür. Ülkemizde, bu analizleri yapan su laboratuvarların akreditasyon işlemleri TS EN ISO/IEC 17025 standardı ile gerçekleştirilmektedir. TS EN ISO/IEC 17025 standardı 18.12.2017 tarihinde yenilenmiştir. TS EN ISO/IEC 17025 standardın yenilenmesiyle akredite su laboratuvarlarının hizmetlerindeki uygulamalarda değişimler yaşanmasına yol açmıştır. Bu çalışmada, yenilenen TS EN ISO/IEC 17025: 2017 standart ile akredite olan ve/veya olacak su laboratuvarların gerekliliklerinin tanımlanması, faaliyetlerine yönelik uygulamaların belirlenmesi ve değişimlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. TS EN ISO/IEC 17025: 2017 standart ile temel değişiklik madde yapılandırılmasıyla
Changes of water laboratories with ts en iso/iec 17025 standard revision
Access to clean water have great importance for a healthy life. It should not directly or indirectly pose any physical, chemical, microbiological or even radioactive risks in terms of human health and should not cause various diseases/poisonings. Water safety is ensured and kept under control with the results of chemical and microbiological analysis of the samples, which were sampling. With the reliability of these analysis results, access of safe water is provided. Accreditation have great importance in ensuring reliable results in chemical and microbiological analysis services. In our country, accreditation procedures of the water laboratories are carried out with the TS EN ISO/IEC 17025 standard. TS EN ISO/IEC 17025 standard which was renewed on 18.12.2017. With the renewal of the TS EN ISO/IEC 17025 standard, changes in the practices of the services of accredited water laboratories have occurred. In this study, with the renewed TS EN ISO/IEC 17025: 2017 standard, it is aimed to define the requirements of the water laboratories accredited and/or will be accredited, to determine the practices for their activities and to reveal the changes. The basic change with TS EN ISO/IEC 17025: 2017 standard was the clause configuration. In the TS EN ISO/ IEC 17025: 2017, one of
___
- 1. TS EN ISO/IEC 17025. Deney ve Kalibrasyon
Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar.
Ankara: Türk Standardları Enstitüsü, 2017.
- 2. Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının
Akreditasyonu Hakkında Yönetmelik. Ankara: Türk
Akreditasyon Kurumu, 2017.
- 3. Bozkurt EN, Bayram G, Gültop F, Topcu U, Gevrek
N. TS EN ISO/IEC 17025 standardı kapsamında
laboratuvarlarda yapılan denetimlerdeki bulguların
değerlendirilmesi. Turk Hij Den Biyol Derg, 2017;
74(1): 83-94.
- 4. Cindro DG, Hazou E, Korun M, Krištof R, Ostermana
P, Petroviča T, et al. Measurement uncertainty
arising from sampling of environmental samples.
Appl Radiat Isotopes, 2019; 156:108978.
- 5. Panhwar A. Laboratory management system and
competency of accredited laboratories. Int Rev
Basic Appl Sci, 2020; 8 (2): 9-13.
- 6. Panhwar A, Naeem AM, Zainulibad S, Ahmed M, Haq
A, Haq S. Laboratory quality improvement by ISO/
IEC 17025 accreditation: a case study of PCSIR. Int
J Curr Res, 2020; 12 (01): 9942-5.
- 7. ISO/IEC 17025 Standart Revizyonu Bilgilendirme
Klavuzu Temel Değişiklikler. Ankara: Türk
Akreditasyon Kurumu, 2018.
- 8. ISO/IEC 17025 Standart Revizyonu Bilgilendirme
Kılavuzu - Risk Temelli Düşünce, Ankara: Türk
Akreditasyon Kurumu, 2018.
- 9. R20.18. TÜRKAK Markalı Deney Raporları ve
Kalibrasyon Sertifikalarına İlişkin Rehberi. Ankara:
Türk Akreditasyon Kurumu, 2019.
- 10. R10.06. TÜRKAK Akreditasyon Markasının Akredite
Kuruluşlarca Kullanılmasına İlişkin Şartlar Rehberi.
Ankara: Türk Akreditasyon Kurumu, 2019.
- 11. ISO/IEC 17025 Standart Revizyonu Bilgilendirme
Kılavuzu Karar Kuralı. Ankara: Türk Akreditasyon
Kurumu, 2019.
- 12. R20-02. Deney/Analiz Sonuçlarındaki Ölçüm
Belirsizliği Tahmini İçin TÜRKAK Prensipleri.
Ankara: Türk Akreditasyon Kurumu, 2015.
- 13. Çevre Laboratuvarlarında Ölçüm Belirsizliği
Hesaplamaları İçin El Kitabı. Ankara: Türk
Akreditasyon Kurumu, 2015.
- 14. TS EN ISO 3696. Su-Analitik Laboratuvarında
Kullanılan-Özellikler ve Deney Metotları. Ankara:
Türk Standardları Enstitüsü, 1996.
- 15. TS EN ISO 7218. Gıda ve Hayvan Yemlerinin
Mikrobiyolojisi-Mikrobiyolojik Analizler İçin Genel
Şartlar ve Rehber. Ankara: Türk Standardları
Enstitüsü, 2008.
- 16. Complying with ISO 17025. A Practical Guidebook
For Meeting The Requirements of Laboratory
Accreditation Schemes Based On ISO 17025:2005
or Equivalent National Standards. Vienna: United
Nations Industrial Development Organization,
2009.
- 17. P19–CALA Measurement Uncertainty Policy Revision
1.10. Canada: CALA Laboratory Accreditation,
2010.
- 18. TS EN ISO 11133. Gıda, Yem ve Su MikrobiyolojisiKültür Ortamının Hazırlama, Üretim, Muhafaza
ve Performans Deneyi. Ankara: Türk Standardları
Enstitüsü, 2014.
- 19. TS ISO 7870-1. Kontrol diyagramları- Genel kılavuz.
Ankara: Türk Standardları Enstitüsü, 2015.
- 20. R10-12. Metrolojik İzlenebilirlik Rehberi. Ankara:
Türk Akreditasyon Kurumu, 2018.
- 21. TS EN ISO/IEC 17025 Akreditasyon Denetimlerinde
Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma ve Yeterlilik
Testi ile İlgili Bilgilendirme Kılavuzu. Ankara: Türk
Akreditasyon Kurumu, 2019.
- 22. TS EN ISO/IEC 17043. Uygunluk değerlendirmesi
- Yeterlilik deneyi için genel şartlar. Ankara: Türk
Standardları Enstitüsü, 2013.
- 23. TS EN ISO 17034. Referans malzeme üreticilerinin
yeterliliği için genel şartlar. Ankara: Türk
Standardları Enstitüsü, 2018.
- 24. Yıldırım Z. Metot Validasyonu ve Belirsizlik Eğitim
Notları, 2014.
- 25. Yıldırım G. Mikrobiyoloji Metot Validasyonu.
İstanbul: Çevre Gıda ve Endüstriyel Laboratuvarları.
2016.
- 26. Metodun Geçerli Kılınması ve Doğrulanması için
Bilgilendirme Kılavuzu, Ankara: Türk Akreditasyon
Kurumu, 2019.
- 27. ISO/IEC 17025 Standart Revizyonu Bilgilendirme
Kılavuzu - İç Tetkik ve Yönetimin Gözden Geçirmesi.
Ankara: Türk Akreditasyon Kurumu, 2018.
- 28. Kaynar P, Şenses M, Karaca S, Cesaretli Y. TS EN
ISO/IEC 17025 standart kapsamında akredite olan
su laboratuvarlarında müşteri memnuniyetinin
değerlendirilmesi. Turk Hij Den Biyol Derg, 2018;
75(2): 143-152.