Gıda Maddesi Olarak Haşhaş (Papaver somniferum L.) Tohumunun Değerlendirilmesi

Ülkemiz çiftçisinin hayatında geleneksel bir ürün olarak tanımlanan haşhaş (Papaver somniferum L.), stratejik bir kültür bitkisidir. Tüm dünyada ekiminden, üretimine ve satışına kadar ilgi ile izlenen ve önemli bir sanayi bitkisi olan haşhaşın tarımının Anadolu’da M.Ö 3000 yılından bu yana yapıldığı ve anavatanının Ön Asya olduğu birçok yazar tarafından bildirilmektedir. Tohum ve kapsül olmak üzere ekonomik değeri olan iki önemli ürün elde edilen haşhaş, gerek dünyada ve gerekse ülkemizde oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kapsüllerinden elde edilen morfin, kodein, tebain gibi alkoloidler birçok ilacın yapısına katılırken, tohumları da önemli bir gıda maddesidir. Özellikle tohumlarının yağ (% 45-54) ve protein (% 20-30) içeriği bakımından zengin olması, haşhaşın gıda olarak önemini arttırmaktadır. Ayrıca, tohumları önemli bir E vitamini kaynağı olmakla birlikte lif ve lesitin açısından da oldukça zengindir. Bunun yanında, tohumları çerez olarak yenilebildiği gibi, birçok yörede ezilmek suretiyle çörek, pide ve hamur işlerinde de kullanılmaktadır. İnsan beslenmesinin yanında, tohumundaki yağı alındıktan sonra geriye kalan kısmı süt sığırları ya da iş hayvanları için hayvan yemi olarak değerlendirilir. Bu çalışmada, ülkemizde ve dünyanın birçok bölgesinde çağlar boyunca yetiştirilen haşhaşın gıda olarak önemine değinilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Haşhaş, kapsül, morfin, lif

Evaluation of Poppy (Papaver somniferum L.) Seeds as a Nutrient

Culture of opium poppy (Papaver somniferum L.) integral part of the traditional life style of Turkish farmer has strategic importance. It is reported by several authors that sowing, production and sale of poppy was done as an important crop plant as industrial crop cultivated in Anatolia and Asia Minor 3000 years BC before it was known in other areas of the world. Seeds and capsules with high economic importance are the two products of poppy, which have wide use both in the world and in our country. Morphine, codeine are the major products obtained from the capsules, the seeds have 45-54% oil, 20-30% protein increase it importance for use in foods. Moreover, the seeds are an important source of Vitamin E and are rich in fibre and lecithin. Additionally, the seeds are used as a snack, and in preparation of muffin, pita bread and baked goods in many regions. Besides its usage in human diet, after extracting oil from seeds, seed cakes are used for feeding dairy cattle or beasts of labor. This study reviews the use of poppy as food in our country and all over the world through ages